Kaçak çay miktarı yüzde 66 arttı

ANKARA - Gümrüklerde geçen yıl ele geçirilen kaçak çay miktarında önceki yıla göre 66 kat artış olduğu ortaya çıktı. 2008 yılında ele geçirilen kaçak çay miktarı 26,7 ton iken geçen yıl bu rakam rekor düzeyde artarak 1739 tonu aştı.

İthalatında vergisi yüzde 145 olan çay, kaçakçıların gözdesi oldu. Sektör temsilcilerine göre, Türkiye'de tüketilen çayın 5'te 1'ini kaçak çaylar oluşturuyor.  

Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğünden alınan bilgiye göre, ele geçirilen kaçak çay miktarı 2002 yılında 43,9 ton olurken bu rakam 2005 yılında 367 tona yükseldi. Kaçak çay, 2009 yılına gelindiğinde ise bir önceki yıla göre 66 kat artışla 1739 tona ulaştı. Bu çayın piyasa değeri de yaklaşık 21 milyon lira olarak kayıtlara geçti. Bu yılın ilk iki ayında yakalanan kaçak çay miktarı ise 7 tonu buldu.  

Ulusal Çay Konseyi Başkan Yardımcısı ve Çay Sanayicileri İş Adamları Derneği (ÇAYSİAD) Başkanı Rahmi Üstün, son zamanlarda özel sektörün elinde çay miktarının azalmasının kaçakçılığı artırdığını söyledi.

Çay üretimi yapılan bölgelerdeki vatandaşların da kaçak gelen ürünleri ihbar etme konusunda eskiye göre daha hassas davrandığını ifade eden Üstün, "Bu işi Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da birileri sektör haline getirdi. Bu kişiler iç piyasaya istediği kadar çay getiriyor iyi fiyatlara da satıyor ve çay sektörünü perişan ediyor" dedi.

Hesaplamalarına göre Türkiye'ye yılda yaklaşık 50 bin ton kaçak çay girdiğini, bunun da piyasa değerinin 200 milyon doları bulduğunu ifade eden Üstün, devletin bu nedenle 300 milyon dolar vergi kaybı yaşadığını kaydetti.

Yılda ortalama 5 bin ton çay ithal edildiğini, Çaykur ve özel sektörün ise yılda 200 bin ton çay ürettiğini anlatan Üstün, "Bizdeki kuru çay fiyatları yüksek. Dışarıdan gelen çaylar ucuz olduğu için iç piyasada iyi para ediyor. Dışarıdan 1 dolara getirilen kaçak çay, iç piyasada 4 dolara satılıyor. Kaçakçı yakalansa bile mahkemeye çıkarılıyor ve bir süre sonra serbest bırakılıyor. El konulan ürünü ihaleye çıkarılınca da kendisinden başka talip olmadığı için çayını geri alıyor ve kaçak çayını da resmileştirmiş oluyor" diye konuştu.

Kaçak çayların ağırlıklı olarak İran'dan getirildiğini anlatan Üstün, kaçak çaylardaki katkı maddelerinin kansere yol açtığı yönünde uzmanların raporlar hazırladığını söyledi.

Son zamanlarda çay kanunu çıkarılması için girişimlerde bulunduklarını, bununla birlikte çay borsasını kurmayı düşündüklerini ifade eden Üstün, "Kanun çıkıp borsa kurulursa Türkiye'de üretilen çayın tamamı borsada satılmak zorunda kalacak, dolayısıyla takibi de kolay olacak. Bu şekilde kaçakçılık da ortadan kalkacak. Yoksa polisiye tedbirlerle kaçakçılığı önlemek mümkün değil" dedi.