KDV iadesinde genel idare giderleri ve ATİK hususu

İbrahim Halil ATİOĞLU / SMMM

3065 Sayılı KDV Kanunu'nda iade 32. maddede açıklanan ve bu kanun kapsamında vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak KDV'den indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen KDV, Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nca tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur.

KDV Kanunu 29 ve 30'uncu maddelere göre; "Gelir ve kurumlar vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV" mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV'den indirim konusu yapılamaz.

KDV Kanunu kapsamına girmeyen, kısmen ya da tamamen istisna tutulan veya indirimli KDV oranına tabi işlemler gerçekleştiren ve indirim yoluyla giderilemeyen verginin iadesinde, bu işlemlerin bünyesine giren KDV tutarının hesaplanması önem arz etmektedir.

KDV iadesinde dikkat edilmesi gereken konulardan bazıları;

· İadesi istenecek tutar, o ayda yapılan teslim ve hizmetlerin bünyesinde yer alan KDV oluşmaktadır.

· İstisna edilmiş bulunan işlemlerle, yüklenilen KDV konusu oluşturan işlemler illiyet bağının defter, belge ve bilgilerle tam olarak sağlanmış olması gerekir.

· İade olarak istenecek KDV tutar, indirimle giderilemeyen tutarı aşamaz.

· İade olarak istenecek KDV tutarı, o ayda gerçekleşen yurt dışı hâsılat rakamının genel vergi oranıyla çarpımını aşamaz. (Genel vergi oranı %18)

· Yüklenilen KDV hesaplanmasında direk KDV yüklenimleri dikkate alınmakla beraber, istenilmesi halinde genel giderler ve ATİK' ten dolayı yüklenilen KDV tutarının da yüklenilmesi mümkündür. Ancak Genel giderlerin direk yüklenim konusu olup olmadığı ve ATİK iadelerde iade hakkı doğuran işlemlerde kullanılmak üzere imal ve inşa olunanlar, hâsılat rakamında katkısı olmayanlar, iade talebine konu edilemez.

· İade rakamının az hesaplanması ve/veya hiç hesaplanmamış olması bu tutarın devreden KDV olarak dikkate alındığından mükellef veya daire için sıkıntı oluşturmamaktadır.

· Zamanında istenmeyen iade düzeltme KDV beyannamesi ile sonraki dönemlerde talep edile bilirken, indirimli orana tabi KDV iadelerinde bir sonraki dönemin kasım ayın beyannamesinde talep edilmesi şartı koşulmaktadır.

· Maliyet muhasebesi tutanların iade KDV hesaplamasında, VUK göre hangi maliyetlime usulünü kullanıyorsa yüklenilen KDV'nin hesabında da aynı usul kullanacaklardır.

Bu temel bilgilerle beraber, uygulamada yüklenilen tutarın hesaplamasında direk bünyeye giren hammadde, yardımcı mamul… Vb konuların üzerinde durmadan hesaplanması ve daha fazla karşılaşılan sorun olan Genel Gider ve ATİK(Amortismana Tabi İktisadi Kıymet) hususuna değinilecektir.

Genel giderler

Genel gideler KDV Kanunu'nda tam olarak tanımlanmamakla birlikte safi kazançlarını hesaplarken hâsılattan indirebilecekleri giderleri 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 40 ile 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 8'inci maddelerinde, indiremeyecekleri giderleri de 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 41 ile 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 11'inci maddelerinde düzenlenmiştir.

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu 40/1 maddesinde tanımlanan safi ticari kazancın tespit edilmesinde ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin indirim konusu yapılacağı belirtilmiştir. Bu bakımdan genel giderler ile hâsılat olarak beyan edilen tutarla illiyet bağının olması, karşılığında gayri maddi kıymet iktisap edilmemiş olması ve üretilen mamul ve/veya hizmetin bünyesine direk girmeyen gider olması gerekmektedir.

Genel idare giderlerini örneklendirecek olursak;

Üretimde direk olmamak şartıyla çalışan personelin ücreti, Faiz ve Kur farkı giderleri(işletme stoklarına girene kadar mamul maliyetine ilave edilir. Finansman temini maksadı ile alınan krediler için ödenen faiz ve komisyon giderlerinden dönem sonu stoklarına pay verilmesi zorunlu değildir. Söz konusu ödemeler doğrudan gider kaydedilebileceği gibi dilendiği takdirde stoklarda bulunan emtiaya isabet eden kısım için maliyete dâhil edilebilecektir.) Pazarlama, satış, dağıtım giderleri, pazarlama servisinde çalışan personelin ücretleri, numuneler, hediyeler, eşantiyonlar, kampanya giderleri, reklâm giderleri, temsil ve ağırlama giderleri, servis giderleri, Aydınlatma-ısıtma, su, telefon, kırtasiye, muhasebe giderleri. Ayrıca amortismana tabi iktisadi kıymetin iktisabı için kullanılan kredilerle ilgili kur farkı ve faizlerden aktifleştirmenin gerçekleştirildiği hesap döneminin sonuna kadar tahakkuk edenlerin maliyete ilavesi zorunlu bulunmakta, sonraki dönemlerde ise maliyet veya gider unsuru olarak dikkate alınması ihtiyaridir. (213 Sayılı VUK 163 Seri no lu Genel Tebliği) bu örnekleri çoğaltmak mümkün olmakla beraber burada kazançla giderler arasında illiyet bağının kurulmuş olması şartıyla bu giderlerden dolayı ödenen KDV indirim konusu yapılacaktır. Ancak bu konuda dikkate dilmesi gereken husus 30. maddede belirtilen vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş işlemlerden dolayı ödenen, işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen, deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığı'nın yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait, ve gelir <file:///C:Documents%20and%20SettingsAdministratorLocal%20SettingsTemp0193010041.snr> ve kurumlar vergisi <file:///C:Documents%20and%20SettingsAdministratorLocal%20SettingsTemp5422010015.snr> kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV indirim konusu yapılamaz.

ATİK?

Amortisman, duran varlıkların, aşınma, yıpranma veya eskime payını ifade etmektedir.

Amortismana Tabi İktisadi Kıymet ATİK'tir. İşletmenin aktifine kayıtlı, kullanım ömrü bir hesap dönemini aşan, yıpranma aşınma ve değer kaybetme etkisi altında bulunan ve tutarı belirlenen tutarı aşan (2011 dönemi İçin 700 TL olup bu koşulun uygulanmasında iktisadi ve teknik bütünlük arz edenler toplu tutar üzerinden değerlendirmesi gerekmektedir.) iktisadi kıymetler amortismana tabi tutulur.

Bu anlamada hâsılat rakamında payı olan genel gider olarak kabul edilen Atik'ler için ödenen KDV'lerde KDV istisna işlemler için yüklenilen tutara hâsılattaki oranları nispetinde pay verilebilecektir.

KDV İadesinde genel giderden pay verilmesi

İade hakkı doğuran işlemlerde yüklenilen vergilerin hesabı açıklaması 36 seri no lu KDV Genel Tebliği'nde açıklanmış ve iade KDV'nin doğru hesaplaması zorunluluğu belirtilmiştir. Tebliğ kapsamında imalatçı ihracatçıların 213 Sayılı VUK 275. maddeye göre maliyet muhasebesi tutanların, iade edilecek KDV hesabında maliyet hesabına göre iade KDV hesaplamaları gerektiği, genel imal ve genel idare giderlerinden mamule verilen pay hesabında hangi usul kullanılıyor ise bu giderler dolayısıyla yüklenilen KDV'nin hesabında da aynı usul kullanılacaktır.

İmalatçı olmayan firmalarda ise bu tutar hesaplanmasında yurt dışı hâsılatı ile yurt içi hâsılatı oranlanarak Genel Giderlerden pay verebilecektir. Burada ise önceki dönemlerden katlanılan ve KDV'den istisna işlemlerin hâsılatında katkısı olan giderlerinde yüklenilmesinde sakınca olmaması gerektiği görüşündeyim.

Örneğin bu dönem hâsılatı elde etmek için bir önceki ayda misafir ağırlama olarak yapılan genel giderlerden dolayı indirim konusu yapılan KDV bir sonraki dönem gerçekleşen hâsılattan pay verilmesi engel teşkil etmemektedir. Burada dikkat edilmesi gereken konu hâsılatta ki payının doğru şekilde hesaplanmasıdır.

ATİK'ten pay verilmesi

Faaliyetleri kısmen veya tamamen "iade hakkı doğuran işlem"lerden oluşan mükelleflerin amortismana tabi iktisadi kıymet için ödedikleri vergilerin iadesi mümkün bulunduğu 24 Seri no lu KDV Genel Tebliği'nde belirtilmiştir.

Açıklamada ATİK münhasıran vergiye tabi işlemlerde kullanılıyorsa KDV iadesi mümkün değildir.

İktisadi kıymet münhasıran iade hakkı doğuran işlemlerde kullanılıyorsa Amortismana tabi iktisadi kıymet için ödenen vergiler de dâhil olmak üzere iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle yüklenilen vergilerden bu işlemlerin %18'i kadarlık kısmı iade istenebilecek. İktisadi kıymete ait verginin indirilemeyen kısmı için gelecek dönemlerde iade talebinde bulunula bilecektir.

Atik vergiye tabi olan işlemler ile iade hakkı doğuran işlemlerde ortaklaşa kullanılıyorsa, amortismana tabi iktisadi kıymete ait olup indirimle giderilmeyen katma değer vergisi, istisna kapsamına giren işlemlere isabet eden katma değer vergisi kadar iade konusu olacaktır.

KAYNAKÇA

· 3065 Sayılı KDV Kanunu

· 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

· 213 Sayılı VUK