Kosova'nın altyapısını Türk şirketleri kuruyor

İSTANBUL - Türk yatırımcılar, Kosova'da Almanya ve İngiltere'den sonra, üçüncü büyük yatırım grubu haline geldi. Kosova Havaalanını Limak yapıyor, otoyolu ENKA yapıyor. Elektrik dağıtım işini Limak - Çalık konsorsiyumu aldı. Eğer telekom ihalesini de kısa listeye kalan Turkcell alırsa Kosova'nın altyapı idaresi Türk şirketlerine geçmiş olacak. 

Beş yıl önce bağımsızlığını ilan eden Kosova'da 586 Türk şirketi kuruldu. Ticaret Müşaviri Bilal Akkurt'un verdiği bilgiye göre bunların 325'i aktif. Yatırımlar 760 milyon doları buldu, 1 milyar dolara gidiyor. Bu ülkedeki Türk yatırımlarının hızla artacağı kesin... Özelleştirme ihalelerinin en önemli müşterileri arasında Türk şirketleri yer alıyor. Bir termik santral özelleştirmesinin kısa listesinde Demir Export ve Park Holding, Zhur HES ihalesi kısa listesinde ise Limak ve Palet İnşaat bulunuyor.

Kosova'ya 361 milyon dolarlık yatırım tamamlanmış durumda. Limak - Çalık dağıtım işine 400 milyon dolarlık yatırım yapacak. Böylece yatırımlar 760 milyon doları bulacak. Bazı önemli özelleştirme ihalelerinde Türk şirketlerinin kısa listeye kaldıkları dikkate alınırsa, yatırımların milyar doları bulması çok yakın denilebilir. Ayrıca Enka'nın bitmek üzere olan 700 milyon euroluk taahhüt işi var.

 

Turkcell kısa listede

Kosova Posta ve Telekomünikasyon İdaresinin hisselerinin yüzde 75'i özelleştirilmesi için ihale açıldı. Kısa listeye kalan 5 firmalar arasında Turkcell de var. Sonuç 15 Ocak'ta açıklanıyor

 

Limak, havaalanını bitiriyor

Priştine Uluslararası Havalimanı İnşaatı, Kosova'nın en önemli altyapı ihalelerinden biri. İhaleyi Limak (%90)-Airports de Lyon(%10) ortaklığı kazanmıştı. Projenin toplam yatırım tutarı 132 milyon dolar. İnşaat devam ediyor. Bu yılın ekim ayında tamamlanması planlanıyor.Havalimanı 20 yıl süreyle Limak tarafından işletilecek. 

 

3 Türk bankası faaliyette

Kosova'da üç Türk bankası ile bir sigorta şirketi faaliyet gösteriyor. Türk Ekonomi Bankası'nın (TEB) Kosova'da 25, Çalık Grubuna ait Banka Kombetare Tregtrare'nın (BKT) 24 şubesi var. Türkiye İş Bankası da 1 şube ile faaliyete başladı. 

 

Kürüm Holding, sigorta aldı

Kürüm Holding tarafından özelleştirme kapsamında satın alınan Kosova e Re Sigorta şirketi sigortacılık alanında hizmet veriyor. Bankacılık sektöründe Türk yatırımcılar Almanlarla rekabet ediyor.

 

Elektrik dağıtımı Limak - Çalık'ta

Kosova Elektrik Tedariki ve Dağıtımı ihalesini 26.3 milyon euro ile Limak-Çalık Konsorsiyumu kazandı. Kısa ve orta vadede konsorsiyum 300 milyon euro (400 milyon dolar) yatırım taahhüdünde bulundu. Önümüzdeki mayıs ayında idareyi devralacaklar.

 

Park ve Demirexport ihalede

Yeni Kosova Kosova C Termik Santrali'nin ilk bölümünü oluşturan 500 MW'lık ihalenin son listesine kalan 4 firma arasında; Demir Export A.Ş ve Park Holding de var. İhale sürecinin bu yıl içinde tamamlanması bekleniyor

 

Limak santral da almak istiyor

300 megawaat kapasiteli Zhur Hidroelektrik Santralinin yap-işlet-devret modeli ile açılan ihalesinin son listesine kalan 3 firma arasında yine Limak Group ve Palet İnşaat firmaları da yer alıyor.

 

Konveyör ve un fabrikasını toparladılar

 

 

Konveyör ve un fabrikasını toparladılar

Özelleştirme kapsamında, Özer Holding'in bir kuruluşu olan Newko Balkan, Kosova'da konveyör bant, konveyör bant, V-kayışı ve çelik kord fabrikasını aldı. Kötü durumdaki fabrikayı ayağa kaldırdı. 

Aksoy Group da 2007 yılında özelleştirme kapsamında Priştine'deki un fabrikasını satın alarak, modernizasyon işlemlerini tamamladı. 2009 yılı Kasım ayında 500 ton öğütme kapasitesi ile faaliyete geçirdi.

 

Tekstil, çikolata yatırımı 

Ispartalı Remateks firması, Daragaş bölgesinde El örgü ipliği ve triko ipliği yatırımı yaptı. Şen Kardeşler Şirketler Gurubu da N.T.P. Kamila firmasıyla Prizren'de çikolata üretiyor.

 

Korak İnşaat, 215 lüks konut yapıyor

Konak İnşaat, Prishtina Stars Projesi kapsamında Priştine şehir merkezine yaklaşık 3 km uzaklıkta 8.000 m2 alan üzerinde üç bloktan oluşan 215 lüks konut ve sosyal tesis inşaatı yapıyor. Arnavutluk'ta faaliyet gösteren başka bir Türk inşaat şirketi Uluova İnşaat da 2009'dan itibaren Kosova'ya girdi.

 

3 sağlık yatırımı var, yenileri geliyor

Kosova'nın başkenti Priştine'de Kadın Hastalıkları Bahçeci Doğum ve İnfertilite Özel Dal Hastanesi ile kalp hastanesi International Medicine Hospital faaliyet gösteryor. Ayrıca, Kosova'da International Health Center MR ve Tanı merkezinin Ekim 2010'da faaliyete geçti. Ticaret Müşaviri Bilal Akkurt, başka bir Türk yatırımcının daha sağlık yatırımlarıyla ilgilendiğini söyledi. Ticaret Müşavirliği'nin verdiği bilgiye göre bu sektörde 5 Türk şirketi faaliyet gösteriyor. 

 

Otoyolu ENKA yapıyor

 

 

Otoyolu ENKA yapıyor

Arnavutluk sınırı Morine'den başlayıp Sırbistan sınırındaki Merdare'ye kadar uzanan 103 km'ik otoyolu Türk-Amerikan Enka-Bechtel Konsorsiyumu yapıyor. 700 milyon Euro tutarındaki otoyol toplam 28 metre genişliğinde olacak. Proje kapsamında 22 köprü, 61 alt/üst geçit ve 9 kavşak kurulacak. Otoyol, bu güne kadar Kosova'daki en büyük yatırım ve altyapı projesi oluyor. Bu proje tamamlanmak üzere. Eylül 2013 itibariyle bitirilmiş olması planlanıyor.

Birçok şirket var

Ülker başta olmak üzere birçok ürünün distribütörlüğünü yapan Atlantik Distribution, Kosova'da gıda sektöründe, Motto Company Ofis, okul ve kırtasiye malzemeleri alanında, FTM Group elektrikli cihazlar konusunda faaliyet gösteriyor. Nobel İlaç Sanayi ve Ticaret A.Ş., Kosova pazarında eczacılık ürünlerinin lisans ve pazarlama faaliyeti  yürütüyor. Mehmet Akif Kolejli'nin Priştine ve Prizen'de okulları var.

Artan ilişkileri dikkate alan Türk Hava Yolları İstanbul'dan Priştine'ye karşılıklı olarak haftada 14 sefer yapıyor. Pegasus da bu ülkeye uçuyor.

 

6 büyük işletme özelleştiriliyor 9 sektörde yatırım mümkün

Ticaret Müşaviri Bilal Akkurt, Kosova'da telekom ve sanatrallar dışında 6 önemli özelleştirmenin daha gündemde olduğunu söyledi. Akkurt, "Trepça Akü fabrikası, Hotel Onix ve İpek Kaplıca Tesisleri, Boksit Maden Fabrikası, Trepça Kurşun Çinko ve Gümüş Madenleri Fabrikası, Metal işleme tesisi, Tütün Fabrikası gibi Türk şirketlerinin ilgisini çekebilecek işletmeler özelleştiriliyor" dedi. Akkurt, Kosova'da yatırım yapılabilecek açık sektörleri ise şöyle sıraladı: "Tekstil, inşat, turizm, tarım ve tarıma dayalı sanayiler, gıda, ahşap işleme, madencilik - enerji, bilgi teknolojileri telekom, otomotiv ve yedek parça. Bu söktörlere yatırım yapılabilir."

Akkurt, "Kurumlar vergisi oranı burada yüzde 10. Çok düşük. Ayrıca yatırımcılara çok yardım ve destek var. Arsa verilebiliyor. İşçilik görece ucuz. Su, elektrik, yakıt Türkiye'den çok ucuz" diye konuştu.

 

2.5 milyar dolarlık ithalatı var

Kosova genç bir ülke. Nüfusu 1.8 milyon. Milli hasılası 4.5 milyar dolara yakın. Kişi başına gelir 2 bin 650 dolar. İşsizlik çok yükse, yüzde 40 dolayında. 2.5 milyar dolarlık ithalatı var. İhracatı 300 milyon dolar. Nüfusunun yüzde 98'i müslüman. Yüzde 95'i Arnavut. Türkilerin toplam nüfus içindeki oranı yüzde 1.5. Türkler hükümet içinde nüfus içindeki düşük paylarının çok üstünde bir etkinlik sahibi. Kosova'daki en büyük dış yatırımlar da finans sektörüne yapılıyor. Türk şirketlerinin finanasal yatırımları da 50 milyon dolara yakın. 

 

Türkiye büyük fazla veriyor

2011 verilerine göre Türkiye, Kosova ile ticarette büyük fazla veriyor. 200 milyon dolarlık ihracatına karşılık bu ülkeden 10 milyon doların altında ithalat yapılıyor.