Koyunun tanesi bin liraya çıktı

Ali Ekber YILDIRIM

İZMİR - Türkiye'nin de en fazla hayvan ithal ettiği Uruguay'ın bir haftadan beri hayvan ihracatını durdurduğu öğrenildi.

Dünyanın en büyük hayvan ihracatçılarından olan Uruguay'dan son birkaç ayda en fazla hayvan alımı yapan ülkelerden birisi de Türkiye oldu. DÜNYA'nın edindiği bilgilere göre, Uruguay Devlet Başkanı Jose Mujica, yapılan ihracat nedeniyle ülkenin hayvan varlığının hızla azaldığını ve bir süre sonra kendilerine yetmeyeceğini gerekçe göstererek ihracatı durdurdu. Jose Mujica'nın, "Bu kadar çok hayvan ihraç edince, ülke olarak yakın zamanda sorun yaşayabiliriz. Dünyada hayvan varlığı azalıyor. Sınırsız ihracata izin vermemiz doğru değil" dediği ifade ediliyor.

DÜNYA'nın hayvancılık sektörü temsilcilerinden edindiği bilgilere göre, Türkiye'den birkaç firmanın parasını ödeyerek gemilere yüklediği hayvanların ülkeden çıkışına izin verilmiyor.

Sektör temsilcileri, Et ve Balık Kurumu'nun (EBK) Uruguay'dan çok miktarda hayvan ithal ettiğini belirterek, "EBK'nın ihalelerini kazanan Hijazi firması, Uruguay, Arjantin gibi ülkelerde çok etkili. Bu nedenle EBK şimdilik bu yasaktan etkilenmeyebilir. Fakat,geri adım atılmazsa özel sektörün Uruguay'dan hayvan ithal etmesi mümkün değil. Uruguay pazarı kapandı" görüşlerini dile getirdi.

EBK 80 bin baş ithal etti

EBK Genel Müdürü Bekir Ulubaş ise, DÜNYA'nın konuya ilişkin sorusunu yanıtlarken şu açıklamayı yaptı:

"Bildiğiniz gibi bizim açtığımız ihaleleri ağırlıklı olarak Hijazi firması kazandı. Firmanın yetkilileri ile görüşüyoruz. Daha önce bazı sorunlar yaşandı, fakat çözüldü. Uruguay pazarının kapanıp kapanmadığını bilemiyorum. Ama şu anda bir sorun olacağını zannetmiyorum.

Kaldı ki bizim açtığımız ihalelerin büyük kısmı tamamlandı. Bugüne kadar onaylanmış 68 bin 500 tonluk canlı sığır ithalat ihalesi yaptık. Bu da ortalama 140 bin baş sığıra denk geliyor. Biz bunun 110 bin başlık bölümünü ithal ettik. Bir haftaya kadar 18 bin baş daha gelecek. Yıl sonuna kadar 140 binin tamamı gelmiş olacak. İthalatımızda Uruguay'ın payı yüksek. Toplam 140 bin baş hayvanın yaklaşık 80 bin başlık bölümü Uruguay'dan."

Arz talep dengesi sağlandı

EBK Genel Müdürü Bekir Ulubaş, yapılan ithalatla piyasada arz ve talep dengesinin sağlandığını ileri sürdü. Ulubaş, "Bizim depomuzda 6 bin ton et var. Ege Bölgesi'nde 6 bin baş olmak üzere kesilmeye hazır toplam 22 bin baş ithal sığırımız var. İsteyene hemen et verebiliyoruz. İsterse bin ton istesin hemen veririz. Bugün gördüğüm tablo şu. Et talebinde bir sıkıntı yok. Arz-talep dengelendi. Fakat, ben çok iyi biliyorum ki, 9.5 ile 10.5 liraya karkas et ithal edenler var. Bu fiyatlara yansımıyor. Hayret ediyorum. Ucuza mal edilen bu et neden 20-25 bin liraya satılıyor. Bende bir tüketiciyim bunu kabul edemiyorum" dedi.

İthalatta yanlış yapıldı

Tanboğa Et Entegre Tesislerinin sahibi Hüseyin Tanboğa, bir süre önce kendisinin de Uruguay'dan 3 bin baş hayvan ithal ettiğini belirterek mevzuat ile ilgili bazı sorunların yaşandığını söyledi. İthalatın herkese açılmasının yanlış olduğunu vurgulayan Tanboğa, "İthalat herkese açılınca, tekstilcisi, dişçisi, avukatı parası olan herkes bu işten çok para kazanacağını düşünerek hayvan ithalatına girdi. Hem gittikleri pazarlarda işi bilmedikleri için zorlandılar, hem de getirdikleri hayvanları satamadılar. İthalat oldu, daha iyi olmadı, daha kötü oldu. Geçen gün İstanbul'da bir tekstilci aradı, ithal ettiği eti satamamış. Bizim arkadaşlar zararına satın aldı. İthalatın doğru kişilerce yapılması çok önemli."

Avrupa'da hayvan kalmadı

Hayvancılık sektörünü yakından izleyen, Pehlivanoğlu Grubu Et Direktörü Hüseyin Şenoğulları, son bir iki haftada 7 ülke gezdiğini ve Avrupa'da besi hayvanı bulmanın çok zor olduğunu söyledi. İçerde ve dışarıda besilik hayvan bulmanın çok güç hale geldiğini belirten Şenoğulları, "İthalata açılan Avrupa ülkelerinde mal yok. Bu işin sonu kötüye gidiyor. Uruguay, hayvan ihracatını durdurdu. Türkiye'de de besilik hayvan yok. Besici mal bulamıyor.

Kimse elindeki hayvanı satmak istemiyor. Ben Mayıs-Haziran aylarında ciddi bir sorun yaşanacağını düşünüyorum. Daha yeni 7 Avrupa ülkesini gezdim. Almanya, Fransa ve Hollanda'da hayvan alınabilir. Fakat bu ülkeler de ithalata açık değil. Diğer ülkelerde hayvan yok. Üstelik fiyatlar yüksek. Türkiye'nin talebi ile kiloda 1-2 euro arttş oldu. Nakliye yüzde yüz arttı. Daha önce 4-5 bin dolara hayvan taşıyan TIR firmaları şimdi 9-10 bin dolar istiyorlar. Avustralya'dan hayvanlar 24 günde geliyor. Sıkıntı devam ediyor. Bu nedenle et ve kasaplık sığır ithalatı devam etse de etmese de besilik hayvan ithalatı sürmeli" diye konuştu.

Alternatif ülkeler Avustralya ve Arjantin

Uruguay'ın hayvan ihracatını durdurması sadece Türkiye'yi değil, ithalatçı diğer ülkeleri de olumsuz etkileyecektir. Hayvan ithalatı yapanlar için Uruguay'a alternatif olacak iki önemli ülke var. Bunlar Arjantin ve Avustralya. İthalatçıların bu iki ülkeye yönelmesi bekleniyor. Sektör temsilcileri, ithalatın çözüm olmadığını ,Türkiye'nin yerli üretimi artıracak önlemleri almasını ve et ihtiyacının iç piyasadan karşılanmasını istiyor.

Koyun fiyatı bin liraya yükseldi

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı kasaplık koyun ithalatının da yapılacağını duyurmasına rağmen koyun fiyatı düşmüyor artıyor. Kurban bayramında ithal edilen kurbanlık koyunlar alıcı bulamazken, yerli koyun fiyatı bin liraya ulaştı. DÜNYA'nın edindiği bilgilere göre, Ziraat Bankası‘nın büyükbaş hayvancılık yatırımlarının yanı sıra küçükbaş hayvancılık yatırımlarına da sıfır faizli kredi vermesi koyuna olan talebi artırdı. Bu nedenle üretici elindeki koyun ve kuzuları satmıyor. Üreticinin koyun satmaması nedeniyle fiyat bin liraya kadar çıktı. Balıkesir Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Bayram Atbakan, kurbanlık koyun ile damızlık koyun piyasasının çok farklı olduğunu belirterek, "Kurbanlık koyun ithalatı yapılınca zannedildi ki koyunda yaşanan sorun çözülecek. İkisi çok farklı. Üstelik ithal kurbanlık koyunlara ilgi olmadı. Kurbanlık ithal edenler bu koyunları satamadı.

Daha çok yerli koyun kesildi. Bu nedenle koyun varlığı azaldı. Bir yandan hayvan sayısı azalırken diğer tarafta verilen desteklerle yatırımlar arttı. Bu nedenle kimse elindeki koyunu satmak istemiyor" diye konuştu.

Yatırımlar talebi artırdı Ziraat Bankası‘nın verdiği sıfır faizli kredinin damızlık koyuna olan talebi çok artırdığını ve yatırımcının koyun bulamadığını vurgulayan Atbakan, 2008'de çifti 500-600 liraya satılırken bugün bir tek koyunun 1000 liradan satıldığını söyledi. Balıkesir Birliği olarak 680 bin koyunu kayıt altına aldıklarını belirten Atbakan Şunları söyledi:

"Bizim birliğimize üye olan bir yetiştiricinin en az 25 koyunu olması gerekiyor. Koyun başına verilen 10 lira destek ve koyun sütüne verilen kilo başına 10 kuruşluk destek, birliklere üye olanlara veriliyor. Bu uygulama ile sektörde kayıt sistemi oluşturuldu. Yetiştiriciler, elindeki koyunu ve doğan kuzuları satmak yerine kendi sürüsünü büyütüyor. Koyunun tanmesi bin lira olmasına rağmen satmak istemiyor. Daha da değerleneceğini düşünüyor. Balıkesir'e her gün yatırımcılar geliyor. Ziraat Bankası‘ndan aldıkları kredi ile yatırım yapmak istiyorlar. Fakat kimse koyun satmadığı için genellikle alamadan dönüyorlar."

İthal koyuna ilgi yok

İthal koyun ve kuzuya ilgi olmadığının altını çizen Bayram Atbakan, "Koyun ithalatı Başlkan ülkelerinden yapılıyor. O ülkeler bize göre çok gerideler. Hem et hem de süt verimi bakımından bizim çok gerimizdeler. Bu nedenle ithal koyunlara ilgi yok. Doğru dürüst koyun ithal edilmiyor. Koyuna talep artınca Balıkesir'de bir firma 5 bin koyun ithal etti. Ama satamıyor. Koyun ithalatı bu sorunu çözmez" dedi.

Birlik olarak Karacabey Merinosu olarak bilinen ırka yönelik bir ıslah projesi yürüttüklerini ve 6 bin 300 hayvanı 12 bine çıkardıklarını hatırlatan Atbakan, benzer bir projeyi 2011'de kıvırcık ırkı koyun ıslahında uygulayacaklarını söyledi. İthalatın çözüm olmayacağını yerli ırkların ıslah edilerek koyunculuğun geliştirilebileceğini anlatan Bayram Atbakan, Romanya'nın ithalata kapalı olduğunu, ancak bazı ithalatçıların koyunları Romanya'dan Bulgaristan'a getirerek oradan Türkiye'ye getirdiklerini sözlerine ekledi.

Kurbandan sonra %20 artış

Pehlivanoğlu Grubu Et Direktörü Hüseyin Özşenoğulları, kurban bayramından bu yana kuzu fiyatının yüzde 20 oranında arttığını ve kilosunun 20 liradan 24 liraya çıktığını söyledi. Kurban Bayramı‘ndaki kesimler nedeniyle hayvan varlığının azaldığını anlatan Özşenoğulları:

" Kuzu eti satanlar bu malı satmak istemiyor, çünkü para kazanamıyor. Kısa vadede fiyatın düşmesi de pek mümkün değil. Daha önce kuzu için ithalat kararı çıktı. Fakat ithalat ucuz değil ki. Bulgaristan, Macaristan,Yunanistan'danithalat yapılıyor. Kilosu 15 lira civarında. Orada da ucuz değil" diye konuştu.