Krizi aşan sanayici son çeyrek için iyimser

Naki BAKIR

ANKARA - Küresel ekonomide resesyon kaygıları giderek artarken, imalat sanayi işyerlerinin yılın son çeyreğine ilişkin öngörü ve planları, ciddi bir kriz kaygısına işaret etmiyor.

2008'in son çeyreğinde başlayıp 2009'a damgasını vuran küresel krizin yaralarını 2010'da önemli ölçüde saran, 2011'e ise gözle görülür bir performans artışı kaydeden imalat sanayiinde bu yılın son çeyreğine ilişkin üretim,  ihracat ve iç piyasa siparişleri, birim maliyetler, satış fiyatları ve istihdama ilişkin öngörüler, genelde pozitif bir tablo ortaya koyuyor.  Sanayide ihracat ve iç piyasa siparişlerinde canlılığın süreceği beklentisi ve buna bağlı olarak üretim ve istihdamı artırma eğilimi devam ediyor.

Merkez Bankası'nın eylül ayında 2 bin 217 işyerinde gerçekleştirdiği İktisadi Yönelim Anketi'ne verilen yanıtlar, imalat sanayii sektörünün yılın son çeyreğine ilişkin beklentileri ve vizyonunu ortaya koydu. Buna göre imalat sanayiinin toplam üretimindeki payı 48.7 ile yarıya yaklaşan kesim son çeyrekte mevcut üretim düzeyini sürdürmeyi planlarken, payı yüzde 37.3'e ulaşan kesim ise üretim artışı hedefliyor. Son çeyrekte üretimi kısma eğilimindeki işyerlerinin toplamdaki ağırlığı yüzde 14'te kalıyor. Bu denge de son çeyrekte sektör genelinde üretim artışının süreceğine işaret ediyor.

Daralma beklenmiyor

İmalat sanayiinin üretimle ilgili hedeflerinin temelinde, son çeyrekte iç veya dış talepte bir daralma beklememeleri yatıyor. Sektörde toplam üretimin yüzde 37.2'sini gerçekleştiren kesim son çeyrekte toplam siparişlerde artış beklerken, yüzde 47.4'lük kesim siparişlerin aynı düzeyde seyredeceğini öngörüyor. Toplam siparişlerde düşüş bekleyenlerin ağırlığı ise yüzde 15.4'te kalıyor.

Özellikle ihracat siparişlerine ilişkin beklentiler dışarıdaki resesyon beklentilerine rağmen iyimser bir tablo oluşturuyor. Son üç ayda ihracat siparişlerinde artış bekleyenler yüzde 32.9'a ulaşırken, yüzde 53.7'lik kesim siparişlerin mevcut düzeyde devam edeceğini düşünüyor. İhracat siparişlerinde düşüş bekleyenler ise sadece yüzde 13.4 düzeyinde bulunuyor. Bu veriler, sanayide son çeyrek için bir resesyon beklentisi olmadığına işaret ediyor.

İç piyasadan alınacak siparişlerde mevcut seyrin devam edeceği beklentisinde olan işyerleri yüzde 51.7 oranında bir ağırlık oluştururken, yüzde 31.1'lik bir kesim siparişlerin daha da artmasını bekliyor. Son çeyrekte alacağı siparişlerde düşüş bekleyen işyerlerinin ağırlığı ise yüzde 17.2 düzeyinde bulunuyor.

Maliyetler artacak

İşyerlerinin, üretimdeki ağırlığı yüzde 41.8'le oldukça yüksek bir orana ulaşan bölümü, üretiminde birim maliyetlerin artacağı, yüzde 52 ile en büyük bölümü ise aynı kalacağı görüşünde. Yüzde 6.2'lik bir kesim de maliyetlerinin düşeceğini bekliyor. 

Ancak maliyetlere ilişkin bu beklentiler, fiyatlama birebir davranışına birebir yansımıyor. Son çeyrekte iç piyasa satış fiyatlarını artırma eğilimindeki sanayicilerin ağırlığı yüzde 25.9'da kalıyor. Toplam üretimdeki payına göre sanayicilerin yüzde 66.1'i son üç ayda iç piyasa satış fiyatlarını aynı düzeyde tutmayı planlıyor. Yüzde 8'lik bir kesimin ise fiyatlarını aşağı çekme eğiliminde olduğu dikkati çekiyor.

İstihdam artışı sürecek

Ankete verilen yanıtlar, sanayi istihdamındaki artış eğiliminin son çeyrekte de devam edeceğini gösteriyor. Sektörde toplam üretimin yüzde 74'ünün gerçekleştiren işyerlerin mevcut istihdam sayısını koruyacağını bildirirken, yüzde 20.4'lük bir kesim istihdam artışına gideceğini dile getirdi. Son çeyrekte çalışan sayısını azaltacağını söyleyenlerin oranı ise yüzde 5.6'da kaldı.

Özellikle yatırımların finansmanı açısından önem taşıyan faizlerle ilgili beklentilerde son çeyrek için bir olumsuzluğa işaret etmiyor.  Sanayiciler büyük ağırlıkla son çeyrekte kısa vadeli TL faiz oranlarının aynı düzeyde kalacağı görüşünü taşıyor.

Üretimdeki paya göre yüzde 69.3'lük kesim, son üç ayda kısa vadeli TL faizlerin aynı kalacağı, yüzde 24.4'lük bir kesim artış, yüzde 6.3'lük bir kesim ise düşüş yönünde beklenti bildirdi.