Kullanılmış makina ithalatında düzenleme yapıldı

ANKARA - Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM), hem yerli üreticiyi korumak hem de sanayicinin yatırımını kolaylaştırmak için, ikinci el, kullanılmış,yenileştirilmiş makina ithalatında "reform" sayılabilecek yeni bir düzenlemeye gitti.

Türkiye'de hiç üretimi olmayan kullanılmış makinaların izin alınmadan ithal edilmesine imkan sağlanırken, Türkiye'de üretilen makinaların ithalatına ise üreticilere sorulduktan sonra, kayda değer bir üretim ve itiraz olmaması halinde izin verilecek. İthalat kullanım ve kapasite şartına bağlanırken, kullanılmış makine ticaretinin önüne de geçilmiş oldu. Ayrıca, ithal edilen kullanılmış makinanın kurulmasından sonra denetlenmesi mekanizması da getirildi.

DTM'nin 1 Ocak 2010'da yürürlüğe girmek üzere Resmi Gazete'nin 18 Aralık 2009 tarihli sayısında yayımlanan Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilebilecek Bazı Maddelere İlişkin Tebliğ ile kullanılmış makineler 2 listede toplandı.

İlk listede, Türkiye'de üretimi olmayan makineler yer alırken, bunların ithalatına, İthalat Rejimi çerçevesinde doğrudan gümrükler tarafından izin verilebilecek. Ayrıca DTM'den herhangi bir izin alınmayacak.  Türkiye'de üretimi olmayan uçak, gemi gibi malların ithalatında ise sadece ilgili kurumlardan uygunluk yazısı aranacak. Sivil hava taşıtları ve sivil hava taşıtlarında kullanılmaya mahsus eşyalar Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nden, aralarında bazı yolcu ve gezinti gemilerinin de bulunduğu deniz taşıtları da Denizcilik Müsteşarlığı'ndan uygunluk belgesi alınarak ithal edilebilecek.

İzin almadan ithal edilecek

Türkiye'de üretimi olan makinaların kullanmışının ithalatında ise yeni bir "çoklu denetim" sistemi getirildi. Türkiye'de üretimi olan kullanılmış veya yenileştirilmiş makinaların ithalatında, DTM İthalat Genel Müdürlüğü'nden alınacak izin belgesi aranacak.

Ancak, ithal edilecek makinanın değeri, tebliğde belirtilen birim CIF kıymetinden daha fazla birim CIF kıymete (diğer yurt dışı giderler kalemi hariç) sahip ise bu makinalar, yine izin alınmadan ithal edilebilecek.

Edinilen bilgiye göre, tebliğde, yurt içinde üretimi olan makinaların kullanılması için yüzde 60 taban CIF değer belirlendi.  İthal edilmek istenen makina bu değerin üzerindeyse izin alınmadan ithal edilebilecek.

Yetkililer, genellikle 3 yıla kadar makinaların CİF değerinin, yeni makinanın değerinin yüzde 60'ı kadar olduğuna işaret ederek, böylece 3 yaşına kadar kullanılmış makinaların teşvik edilmiş olduğunu belirtti.

Yeni makinaların fiyatının yüksek olması nedeniyle sanayicinin yeni makinalar ile yatırım yapmak yerine bazen kullanılmış makina ithal etmek durumunda kaldığını anlatan yetkililer, böylece yenisinin değerinin yüzde 60'ına kadar olan değerde, yeni sayılabilecek makinaların izinsiz ithal edilmesine imkan sağlandığını vurguladılar.

Yeni makinanın fiyatının yüzde 60'ından daha düşük değerdeki kullanılmış makinaların ithalatında ise izin mekanizması işleyecek. Söz gelimi, yenisinin fiyatının yüzde 30, 40, 50'si kadar değer belirtilenler izin alınarak ithal edilebilecek. Makinanın eskidikçe değerinin çok düştüğüne dikkat çekiliyor.

Kullanılmış makina ihracatı önlenecek

Yeni tebliğde ayrıca kullanılmış makina ticaretini önleyecek düzenlemeler de yer aldı. Türkiye'de üretimi bulunan, kullanılmış veya yenileştirilmiş eşya, bir beyannamede en fazla 10 adet ve 50 kg (her iki şartı birden sağlayarak) veya daha az miktarda ithal edilmesi durumunda, CIF kıymetine bakılmaksızın izinsiz ithal edilebilecek.

İthalat izni, Dış Ticarette Standardizasyon mevzuatı ve diğer mevzuat kapsamında alınması gereken belgelerin yerine geçmeyecek ve ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükler yerine getirilecek.

Türkiye'de üretilen makinaların kullanılmışının ithalatı için izin başvuruları DTM'ye elektronik ortamdan yapılacak. Başvuru sırasında, DTM'nin "http://ith7.dtm.gov.tr" genel ağ adresinden ulaşılan elektronik başvuru formu  usulüne uygun olarak doldurulacak. Formun yazıcıdan alınan bir çıktısı ve diğer belgeler, imzalı ve kaşeli olarak İthalat Genel Müdürlüğü'ne gönderilecek.

Usulüne uygun olarak yapılan başvurular, genel müdürlükçe değerlendirilerek sonuçlandırılacak. Değerlendirmede eşyanın iç piyasadan tedarik şartları, ekonomik ömrü, verimliliği gibi etkenler göz önüne alınacak.

Yetkililer, başvuru formunda, kullanılmış makina ile ilgili, üretim ve teknik özelliklerinin detaylı olarak isteneceğini ve bu bilgilerin, sanayi ve ticaret odaları, imalatçı dernekleri aracılığı ile üretici firmalara da iletileceğini söyledi.

Başvurunun değerlendirmesi sırasında, yerli üreticilerden gelecek görüşler ve itirazlar da dikkate alınacak. Eğer, yatırımcı makinayı yurt içinden sağlamakta güçlük çekiyorsa, fiyatı yüksekse veya makinayı sağlaması uzun zaman alacaksa ithalat izni verilecek.

Bu değerlendirmelerin 10-15 günde yapılacağını vurgulayan yetkililer, "Yerli üreticiden gelecek ciddi, kayda değer itirazlar dikkate alınacak. İtiraz eden firmanın kapasitesine, üretimine, makinanın aynı nitelikte olup olmadığına bakacağız. Kayda değer olmayan, ciddi veriler içermeyen itirazları dikkate almak mümkün değil. Hem yerli üreticiyi koruyacağız hem de yatırımcının yatırımı kolaylaştıracağız" dedi.

Başvurularda yer alan bilgilerin doğruluğuna ilişkin ve ithal eşya ile ilgili incelemeleri yapmaya veya yaptırmaya DTM yetkili olacak. Başvuruda sunulan bilgi ve belgelerde tutarsızlık olduğu durumlarda, söz konusu tutarsızlık başvuru sahibi tarafından giderilinceye kadar talep sonuçlandırılmayacak.

İzin belgeleri 4 ay geçerli olacak ve üçüncü kişilere devredilemeyecek.

Tebliğ ile kullanılmış makina ithalatına izin açısından miktar sınırlaması da konduğuna işaret eden yetkililer, "Türkiye'de üretimi bulunan, kullanılmış veya yenileştirilmiş eşya, bir beyannamede 10 adet ve 50 kg (her iki şartı birden sağlayarak) daha fazla miktarda ithal edilmesi durumunda izne tabi olacak. O zaman, ithalatçıdan kapasite raporu isteyeceğiz. Ne kadar makinaya ihtiyacı var bakacağız. Ayrıca, eğer makinayı ithal edip satacaksa, satış sözleşmesini ve satın alacak yatırımcının kapasite raporunu isteyeceğiz. Kullanılmış makina ticareti önlenecek" diye konuştu.

İthalattan sonra 1 ay içinde bilgi verilecek

İzin belgesi kapsamındaki eşyaya ilişkin belgeler (İzin Belgesinin aslı, ayrıca ithalat gerçekleştirilmiş ise ithal faturasının bir örneği), izin belgesinin geçerlilik süresinin bitiminden itibaren 30 gün içerisinde belge sahibi tarafından DTM İthalat Genel Müdürlüğü'ne iletilecek. Bu belgeleri süresi içinde genel müdürlüğe teslim etmeyen ithalatçının yeni izin belgesi talepleri söz konusu eksik belgeler tamamlanana kadar değerlendirmeye alınmayacak.

İthalatçıdan ayrıca, "Tebliğ çerçevesinde, DTM tarafından verilen izin belgesi kapsamında ithal edilmiş olan eşyanın, tebliğ kapsamında yapılacak ya da yaptırılacak denetimler için kurulduğu adreste bulunduğunu" beyan eden bir taahhütname alınacak.

DTM, ithal edilen kullanılmış makinanın, söz verildiği gibi beyan edilen tesiste kurulu olup olmadığını denetleyebilecek. Yetkililer, bu denetimin, riskli guruplar değerlendirilerek örnekleme yöntemine göre yapılacağını belirtti.