Meslek lisesi memleket meselesi ise başarılı bir model: Altın bilezik modeli

Serdar İSKENDER / Makine Yüksek Mühendisi / Türkiye Teknik Elemanlar Vakfı Enerji Danışmanı

"Meslek lisesi memleket meselesi" sloganı son yılların popüler sloganlarından. Ancak, ne kamu, ne de bu sloganın arkasına sığınan özel sektör meslek liseleriyle sözde değil özde proje ortaya koyamadılar. Meslek liselerini canlandırabilmek amaçlı Yükseköğretim Kurulu (YÖK)'nun katsayı adaletsizliğini ortadan kaldırma amaçlı yapmış olduğu düzenlemenin Danıştay'dan dönmesi üzerine meslek lisesi memleket meselesi olmaktan çok, memleket problemi olmaya başlamıştır. YÖK, kaldırmış olduğu farklı katsayı uygulamasının Danıştay'ın ölçülülük ilkesini öne sürerek iptal etmesinin ardından 17 Aralık 2009'da yapmış olduğu açıklamayla, yeniden farklı katsayı uygulamasına geri dönmüştür.

YÖK'ün son yapmış olduğu düzenleme, ne meslek liselerini, ne de kamu vicdanını rahatlatmaktan çok uzak kalmıştır. YÖK Genel Kurulu üyelerinin bir bölümü de kerhen yapılan düzenlemeden duydukları rahatsızlıkları yazılı ve görsel basında kamuoyuyla paylaşmışlardır. YÖK'ün yapmış olduğu son düzenlemeyle, meslek lisesi öğrencileri, normal lise öğrencileriyle aynı puanı alabilmek için en az 8 soru daha fazla çözmek zorunda kalmışlardır. Üniversite sınavında fazladan yapılan bir soru dahi sıralamada binlerce kişinin önüne geçilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle, meslek lisesi öğrencileri ile normal lise öğrencileri arasındaki 8 soruluk fark çok önemli bir farktır. YÖK'ün son almış olduğu karar, katsayısı adetsizliğini azaltmasına rağmen, bu adaletsizliğin tamamen ortadan kaldırmamıştır.

Katsayı adaletsizliğinin hafifletilerek devam etmesi, meslek liselerindeki kan kaybının sürmesine neden olacaktır. Üniversite hayallerini başka baharlara bırakan meslek liseleri için lise sonrasında iş bulabilmenin önemi daha da artmıştır. Sanayicimiz meslek lisesi mezunu çalışan beklerken, meslek liseleri eğitecek öğrenci bulamamaktadır. Meslek liselerinden mezun olan teknik elemanlarda, sanayicimizin ihtiyaçlarını karşılamaktan oldukça uzaktır.

Ülkemizdeki sanayiinin kalbi olan Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Kuruluşları'na (KOBİ) yönelik yapılan saha çalışmalarımızda, KOBİ'lerin öz sermaye ve kalifiye teknik eleman gibi iki temel problemi olduğu görülmektedir. Ülkemiz özelinde endüstri meslek ve teknik liselere, öğrenci kabulünde yazılı ve yetenek sınavının bulunmayışı, üniversiteye giriş sınav sistemindeki problemler nedeniyle eğitim kalitesinin düşmesi, atölye stajlarına gereken önemin verilmeyişi gibi nedenlerle, bu liselerden mezun olan öğrenciler, KOBİ'lerin ihtiyaç duyduğu teknik eleman ihtiyacını karşılayamamaktadırlar. İstenilen yeterlilikte olmayan teknik elemanlar, KOBİ'lerde zaman ve para kaybına neden olmaktadır. Bu durum KOBİ'lerin, üretim hızlarının düşmesi, işçilik maliyetlerinin artması ve rekabet şanslarının azalması gibi sonuçları ortaya çıkarmaktadır. KOBİ'lerin büyük işletmeler gibi insan kaynakları organizasyonlarıyla, ihtiyaç duydukları elemanları kendi bünyelerinde yetiştirme gibi bir şansları da bulunmamaktadır.

Bir tarafta kalifiye eleman arayan KOBİ'ler, diğer tarafta meslek liselerinden mezun olmuş ancak istenilen kalifikasyonu kazanamamış işsizler ordusu. Sanayicinin ihtiyacı olan ara teknik elemanın yetiştirilebilmesi için insiyatif alması gereken sivil toplum kuruluşlarına ihtiyaç var. İşte bu noktada, Türkiye Teknik Elemanlar Vakfı (TÜTEV) meslek lisesi mezunlarının istihdamına yönelik Altın Bilezik Mesleki Teknik Eğitim Projesi'ni hazırlamıştır.  

Altın Bilezik Mesleki Teknik Eğitim Projesi, ülkemizde sivil toplum kuruluşu-sanayi ve devlet birlikteliğini sağlamış, reel sektörün ihtiyaçlarından ve hayatın dinamiklerinden doğmuş, sosyal içerikli ilk ve tek teknik projedir.2007 yılında, dönemin Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı Nimet Çubukçu'nun katılımıyla, tanıtımı yapılan Altın Bilezik Mesleki Teknik Eğitim Projesi 2009 yılı sonunda tamamlanmıştır.

Proje kapsamında, toplam 80 kişiye mesleki eğitim verilmiştir. Endüstri meslek lisesi, teknik lise ve meslek yüksekokullarının, makine, torna-tesviye, metal, büro-yönetimi ve sekreterlik bölümlerinden mezun 18-29 yaş arası 45 erkek ve 35 bayan projeye katılmışlardır. Proje kapsamında toplam 80 kişiye, 15 ayrı konuda toplam 3000 saat eğitim verilmiştir. Teorik eğitimlerin ardından, tüm öğrenciler iki ay boyunca staj yapmışlardır. Böylelikle, katılımcıların iş tecrübeleri ve iş hayatına uyumları arttırılarak, istihdamları kolaylaşmıştır.

Altın Bilezik Mesleki Teknik Eğitim Projesi, Avrupa Birliği fonlarından, 254.713 Euro hibe destek almıştır. Proje sonunda, 23 bay ve 9 bayan olmak üzere toplam 32 katılımcı işe yerleştirilmiştir. İstihdam süreci halen devam etmektedir. Bir bay katılımcı Makine Mühendisliği ve bir bayan katılımcı Büro Yönetimi ve Asistanlığı bölümlerini kazanmışlardır. Dört bayan katılımcı, Gazi Üniversitesi'nin Avrupa Birliği Gönüllü Hizmeti Projesi kapsamında Portekiz'e gönderilecektir. İki bay ve bir bayan katılımcımız, proje ortağımız TÜTEV, OSTİM'in Leonardo da Vinci proje kapsamında Almanya, Belçika ve İngiltere'ye gideceklerdir. Bir bayan ve bir bay kursiyerimiz SAMDED'in Avrupa Birliği Leonardo da Vinci proje kapsamında Avrupa'ya gönderilecektir.

Projenin denetimini üstlenen, İŞKUR ve Merkezi Finans-İhale Kurumu (CFCU) yetkilileri tarafından 2008-2009 yılları arasında Altın Bilezik Mesleki Teknik Eğitim Projesi'nin, istihdama yönelik en başarılı Avrupa Birliği projelerinden biri olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle, Altın Bilezik Mesleki Teknik Eğitim Projesi, sivil toplum kuruluşlarının hayat boyu sürekli eğitim projesine de katkı sağlayacak önemli bir model olmuştur.

Bu projenin en önemli özelliği, AB fonları tarafından finanse ediliyor olması. Türkiye, AB fonlarına vermiş olduğu paranın büyük çoğunluğunu proje olmadığı ya da hazırlayamadığı için kullanamıyor. AB fonları, güzel düşünceleri fonlamaya hazır ve projeler bekliyor. Yeter ki, Altın Bilezik gibi projelerimiz olsun.

Sürdürülebilir kalkınma hedefine ulaşılabilmesi için sanayi politikalarının uygulanabilmesi amacıyla, meslek liseleri desteklenmelidir. Meslek liseleri her türlü siyasi ikbal mücadelesinin üstünde değerlendirilmelidir. Meslek liselerinin memleket meselesi olarak değerlendirilebilmesi için Altın Bilezik Mesleki Teknik Eğitim Projesi gibi projelerin hazırlanması ve teşvik edilmesi gereklidir.