Muhasebe kayıtlarında çabukluk ve mutabakat çok önemli
Mehmet MAÇ / Yeminli Mali Müşavir
Mükellefler 1 ay içinde yaptıkları alışlara ait bilgileri Ba formu ile, yine 1 ay içinde yaptıkları satışlara ait bilgileri Bs formu ile elektronik ortamda Maliye idaresine göndermektedirler.
Söz konusu Ba ve Bs formu gönderilmesine ilişkin kurallarda 396 nolu VUK Genel Tebliği ile önemli değişiklikler yapılmıştır. (Bu değişiklikler 2010/40 nolu sirkülerimizde açıklanmıştır.)
En önemli değişiklik, belgenin tarihi hangi aya ait ise, bu belgenin o aya ait Ba formunda ve Bs formunda yer alması esasının getirilmiş olmasıdır.
Maliye İdaresi'nin bu değişikliği yapmaktaki amacı, satıcının Bs formu ile yaptığı satış beyanı ile, aynı işleme ait olarak alıcının Ba formu ile yaptığı alış beyanının aynı aya ait formlarda yer alması, böylelikle bilgisayar yardımıyla çapraz kontrol yapıldığında alıcı ve satıcının beyanları arasında fark çıkmamasını sağlamaktadır.
Örnek vermek gerekirse, satıcı Ocak 2010 ayında faturasını düzenlediği satışını Ocak 2010 ayına ait Bs formunda göstermiş iken, bu faturanın geç kayda alınması nedeniyle alıcının aynı faturayı Şubat 2010 ayına ait Ba formunda göstermesi, hem ocak ayı formlarında, hem de şubat ayı formlarında tutarsızlık oluşmasına yol açmaktadır. Her ne kadar bu tutarsızlık izah edilebilir bir tutarsızlık ise de amaç, tutarsızlığın hiç oluşmamasını temin etmektir.
Maliye Ba ve Bs formlarının doldurulmasında belge tarihini esas almakta kendi açısından haklı olmakla beraber, özellikle Ba formları açısından önemli bir sorununun ortaya çıkmasına yol açmıştır. Çünkü, satış faturası bilgileri satıcı kayıtlarında olduğundan Bs formlarının belge tarihi baz alınarak doldurulması açısından sorun taşımamakla beraber, kesilen faturaların alıcı tarafından tebellüğ edilip, kayıtlara ve Ba formlarına geçmesinde çeşitli nedenlerle gecikmeler olabilmektedir.
Belli bir aya ait tarihi taşıyan alış faturasının o aya ait Ba formuna girmemesi, hangi sebepten kaynaklanırsa kaynaklansın cezalı duruma düşülmesine sebebiyet verebilir.
Cezalı duruma düşmemek için, faturaların süratle muhasebeye ulaştırılması gerekmektedir.
Böylelikle, alış faturaları, alıcı tarafından bu faturanın düzenlendiği ay kayıtlarına alınabilecek ve Ba formlarının belge tarihi esasına göre doğru şekilde düzenlenebilmesine imkan verilmiş olacaktır.
Muhasebe birimlerinin de, herhangi bir uyumsuzluğa meydan vermemek ve cezalı duruma düşmemek için, Ba ve Bs formlarını vermeden önce alıcılarla ve satıcılarla her ay mutabakat yapmaları gerekli olacaktır.
Konunun önemi TÜRMOB tarafından gazetelere tam sahife olarak verilen ilanlardan da anlaşılmaktadır.
Bu ilanlarda belirtilen faturaların muhasebeye intikalinde süratli olunması gereği sadece muhasebe bürolarını değil, kendi muhasebe teşkilatı olan firmaları da ilgilendirmektedir.
Ba ve Bs formları, bilgisayar yardımı ile Türkiye çapında, belli bir meblağı (2010'dan itibaren 5.000 lirayı) geçen alım ve satımların çapraz kontrolüne imkan veren bir vergi denetim mekanizması olduğu için bu formların layıkı ile doldurulması, İdareye destek açısından ve aynı zamanda cezalı duruma düşmemek için gereklidir.
Ancak Maliye'nin de, muhasebe görevlilerinin ağır iş yükünü dikkate alarak bu formları,
- Her ay yerine, eskiden olduğu gibi her takvim yılı için bir kere alması,
- Beyan süresini izleyen yılın Şubat sonu olarak belirlemesi,
- Cezasız düzeltme için iki ay ek süre tanıması uygun olacaktır.
Bu önerimiz dikkate alınırsa;
- Muhasebe birimlerinde önemli bir rahatlama sağlanacağına,
- Çapraz kontrollerde uyumsuzlukların minimum düzeye ineceğine,
- Böylelikle Ba, Bs formlarının daha etkin bir denetim ortamı sağlayacağına inanıyoruz.
Maliye'nin vergi kaçaklarını önlemek için düzenek kurması ve mükelleflerden periyodik bilgi istemesi doğaldır. Ancak bu bilgi istemelerde maliyenin, mükelleflerin ve muhasebe birimlerinin, bu bilgileri vermekte yaşayabilecekleri güçlükleri dikkate alarak makul ve anlayışlı olması gerekir.
Olaya Ba ve Bs formları açısından bakarsak bu formlar kesilmiş faturalara dayanan işlem hacimlerinin bildirilmesine yönelik olduğu için, faturasız işlemleri ortaya çıkarma fonksiyonu yoktur. Fatura kesmeyenlerin rahatı yerindedir. Bir teslim veya hizmetin faturası kesilmişse bu fatura çok büyük ihtimalle hem alıcı hem satıcı tarafından kayda alınacaktır. Bu kayıtlar yine çok büyük ihtimalle KDV ve geçici vergi beyannamelerine de yansıyacaktır. Bu nedenle Ba ve Bs formlarının her ay istenmesinin kayda değer bir gerekliliği olmadığı ve mevzuatımıza aykırı düştüğü, bu formların yıllık bazda alınmasının çok daha makul olduğu görüşündeyiz.