Pamuk fiyatını arıyor

Mustafa SAÇÇIOĞLU / Tekstil Mühendisi - HM Group

Son günlerde talep yetersizliği ile kararsız bir düşme eğilimine giren pamuk fiyatları nereye kadar inebilir? Herkesin cevabını aradığı bu soru aynı zamanda piyasaları kilitlemiş durumda. Bu sorunun cevabını verebilmek için global anlamda büyük üretici ve tüketicilerin pozisyonlarını incelemek şart.

Ülke bazındaki verileri incelemeye geçmeden önce, güncel pamuk stoklarına değinecek olursak; en büyük ihracatçı konumunda olan ABD Tarım Bakanlığı USDA stokların 500 bin balya civarında olduğunu açıkladı. Diğer yandan Hindistan pamuk ihracatı halen devlet kontrolünde ve serbest değil. Hal böyle iken pamuk piyasalarındaki gevşemeyi, temel nedeni olarak görülen talep yoksunluğuna bağlıyoruz.

Uluslar arası piyasalarda, yeni sezon için pamuk arzının artması dolayısıyla, sezon başlangıcına uzun zaman olmasına rağmen, pamuk fiyatlarında düşüş beklenmektedir. Yakın zaman içinde 5 doları gören ithal pamuk 1 ay içinde 3,5 dolara kadar geriledi. Yerli mamul için konuşursak, Ege yöresi birinci kalite 7.5 TL'ye kadar çıkmışken bugün 5,5 TL'ye kadar gerilemiş durumda. Bu gerileme devam ediyor, ve bazı uzmanlara göre ise 1 dolar/lb yani 2,2 dolar/kg fiyatlara kadar varabilir.

Amerikalı üreticilerin yeni sezon için niyetlerini yansıtan anket çalışmasına göre %15 oranında artış olacak. Geçen sezon gerçekleşen üretimlerinin yaklaşık 2.6 milyon ton olduğunu düşünürsek 2011-12 için 3.9 milyon ton üretim beklenebilir. Fakat Delta bölgesi için, önümüzdeki günlerde şiddetli yağmur ve fırtına beklentisi ekim sahalarındaki çalışmaları bir süre geciktirecek gibi gözüküyor.

İhracat rakamlarında 2. sırayı alan Hindistan için, önümüzdeki dönemde muson yağmurlarının mevsim normallerinde seyredeceği öngörülmektedir. Yetkililer yapılan açıklama ile bu sezon yağışların son 50 yıl ortalamasında gerçekleşeceğini bildirdi. Bu haberin pamuk üreticilerini sevindirdiği söylenebilir.

Komşumuz Yunanistan kaynaklı son haberler, pamuk bölgelerinde etkili olan soğuk hava dalgasının pamuk ekimini geciktirdiği yönünde. Tahmini pamuk ekiminin %30 oranında tamamlandığı, fakat soğuk havalar nedeniyle ekimlere ara verildiği bildiriliyor. Ekim çalışmalarına kaldığı yerden kısa zaman içinde devam edilmesi bekleniyor. Yunanistanlı gözlemcilere göre yeni sezonda 300 bin tondan fazla üretim gerçekleşecek. Geçtiğimiz 2010-11 sezonu, 170 bin ton ile üretici ve ihracatçısına hayal kırıklığı yaşatmıştı.

Yeni sezonda ülkemizin üretimi hakkında, ABD Tarım Bakanlığı USDA 490 bin ton olarak tahmin açıkladı. Bu rakam geçtiğimiz sezona göre %22 oranında artışı işaret ediyor.

Yukarda sözü edilen veriler ışığında, yeni sezonda gecikmeli de olsa ciddi oranda bir üretim artışı yaşanacak. Tabi, üretim kadar hasat randımanları da belirleyici olacaktır. Fakat sezon başlamasına muhtemel gecikmeler ile birlikte 6-7 ay varken, pamuk piyasalarında ciddi şekilde gevşeme yaşanıyor. Temel faktör olarak talepsizlik gösteriliyor. Bunu ABD haftalık ihracat rakamları rahatlıkla göz önüne koymaktadır. Cari ve yeni sezon satışlarının çok düşük olduğu raporlar global boyutlu talepsizliği ortaya koymaktadır. Özellikle son günlerde iplikçilerin piyasadan çekildiği söylenmekte.

Talepsizliğin ana sebebi olarak, sezon başlangıcından bu yana spekülatif olarak fiyatı artırılan pamuğun gevşemesi ile nereye kadar ineceği konusundaki belirsizlik, yani istikrarsızlık görülmelidir. Amerikan pamuk borsasında işlem gören 2011 kontratları ve 2012 kontratları arasındaki farkın kapanması ile pamukta kısa bir süre istikrar ihtimali gözükmektedir. Fakat yeni mahsul hakkında yürütülen tahminlerin ne oranda gerçekleşeceği netleşmeye başladığında pamuk fiyatlarında daha sert düşmeler görülebilir. Bu aşamada yeni sezon yüklemeli alımlara temkinli yaklaşmakta fayda var.

Sonuç olarak pamuk fiyatları global piyasalarda hafif düşüş eğilimini sürdürüyor. Uzmanlara göre mevcut düşme trendi her ne kadar kararsız bir eğilim olsa da yoluna devam ediyor. Bu kararsız hareketleri, 1 haftalık New York Borsası hareketlerini veren grafikte görebilirsiniz. Fiyatların zayıflamasında en önemli etken talep yetersizliği olarak değerlendiriliyor. İplikçilerin piyasaya yeniden dâhil olarak piyasalara toparlanma imkânı vermeleri bekleniyor, fakat bu zaman gelene kadar talepsizlik fiyatlar üzerinde baskı aracı olmaya devam edecektir. İstikrar olmayan ortamda işletmeler üretimlerine ara vermek zorunda kalıyor, ara vermeyenler kapasitelerini düşürüyor. Ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerde büyük öneme sahip tekstil endüstrisi için hammadde niteliğinde olan pamuk piyasalarına bir an önce ve kesintisiz istikrar zaruri görülmektedir.