Sanayiciler 2013 yılına 'faiz düşecek' beklentisiyle girdi
DÜNYA, Merkez Bankası'nın yılın son ayında imalat sanayii işyerlerinde gerçekleştirdiği İktisadi Yönelim Anketi'ne verilen yanıtlardan yararlanarak, imalat sanayii işyerlerinin 2013 yılı beklentileri ve vizyonunu belirledi.
YAYINLAMA
GÜNCELLEME
İlk çeyrekte kısa vadeli TL faiz oranlarında düşüş bekleyenler yüzde 37'ye ulaşırken, yükseliş bekleyenler yüzde 5.8'de kalıyor. Sanayicilerin 2013 yılının tümünde ÜFE bazında enflasyon beklentisi ise yüzde 7.4
Sanayicilerin 2013 için yatırım iştahı güçlü değil. Yılın tümünde, 2012'ye göre daha fazla yatırım öngören işyerlerinin üretim değeri ağırlıklı oranı yüzde 27.1'de kalıyor; yüzde 55.4'lük geniş kesim 2012'deki ile aynı düzeyde; yüzde 17.5'lik kesim ise 2012'dekinden de az yatırım öngörüyor.
Naki BAKIR
ANKARA - Küresel ekonomide devam eden sıkıntılar, Avrupa bölgesindeki resesyon ve iç talepte daralmanın damgasını vurduğu 2012 geride kalırken, imalat sanayii, 2013'e düşük profilli beklentilerle giriyor. 2013'e ilişkin öngörüler, 2012 başındakilere göre de ihtiyatlı bir tablo ortaya koyuyor.
DÜNYA, Merkez Bankası'nca yılın son ayında 2 binin üzerindeki imalat sanayii işyerinde gerçekleştirilen İktisadi Yönelim Anketi'ne verilen yanıtlardan yararlanarak, sektörün 2013 yılı beklentileri ve vizyonunu belirledi. Buna göre sanayicilerin dörtte üçü 2013'ün tümünde yatırımı kısma ya da artırmama eğiliminde. İlk çeyreğe ilişkin belirlemeler, dört sanayiciden sadece birinin iç talepte artış beklentisi ve buna paralel olarak üretimi artırma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Sanayi işyerlerinin önemli bir bölümü, birim maliyetlerde artış bekliyor, ancak bunu fiyatlarına yansıtacakların oranı daha düşük kalıyor. Sanayicilerin ağırlıktaki bölümü faizlerde yükseliş beklemiyor, ancak 2013 için yüksek bir enflasyon bekleniyor.
Yatırım iştahı az
Sanayicilerin 2013 için yatırım iştahı güçlü değil. Yılının tümünde, 2012'ye göre daha fazla yatırım harcaması öngören işyerlerinin üretimdeki payı yüzde 27.1'de kalıyor; yüzde 55.4'lük geniş kesim 2012'deki ile aynı düzeyde; yüzde 17.5'lik kesim ise 2012'dekinden de az yatırım öngörüyor. 2011 sonunda yapılan ankette, 2012'nin tümünde 2011'e göre daha fazla yatırım öngörenlerin oranı yüzde 34.2 ile daha yüksek, yatırım kısma eğiliminde olanların oranı da yüzde 16.6 ile daha düşük çıkmıştı.
Yatırım iştahının aylar itibariyle giderek gerilediği de gözlendi. Gelecek 12 ayda önceki 12 aya göre daha fazla yatırım öngören işyerlerinin şubatta yüzde 35.4'e kadar yükselen oranı, küresel ekonomide devam eden sıkıntılar, Avrupa ekonomilerinde kronikleşen resesyon ve iç talepte katılaşmanın etkili olduğu izleyen dönemde gerileyerek eylülde yüzde 24.1'e kadar indi. Son çeyrekteki görece canlanmayla bu oran yılın son anketinde yüzde 27 dolayında gerçekleşti.
Dört sanayiciden sadece biri üretimi artıracak
Dört sanayiciden sadece biri üretimi artıracak
İmalat sanayii işyerleri içinde toplam üretimdeki payı yüzde 24.4'ü oluşturan bir kesim 2013 yılı ilk çeyreğinde üretimini artırmayı öngörürken, üretimin yüzde 26.3'le daha büyük bir bölümünü gerçekleştiren kesim üretimini kısmayı planlıyor. Toplam üretimdeki yüzde 49.3'le en büyük paya sahip kesim ise mevcut üretim düzeyini koruma eğiliminde.
Talepte canlanma bekleyenler azınlıkta
İmalat sanayiinin üretimi artırma konusundaki ihtiyatlı yaklaşımının temelinde, iç ve dış taleple ilgili beklentilerinin yattığı görülüyor. Sektörün toplam üretimindeki payı yüzde 27.3 olan bir kesim ilk çeyrekte toplam siparişlerde artış, yüzde 24.7'lik kesim ise düşüş bekliyor. Yüzde 48'le sektör üretiminin yaklaşık yarısını gerçekleştiren işyerlerinin beklentisi de siparişlerin 2012'nin son çeyreğindeki ile aynı düzeyde seyredeceği yönünde.
Özellikle iç piyasa siparişlerine ilişkin beklentiler daha kötümser bir tablo ortaya koyuyor. İhracat siparişlerinde yüzde 26.2 olan artış bekleyenlerin oranı, iç piyasa siparişlerinde yüzde 22.3'te kalıyor. İhracat siparişlerinde azalış bekleyenler yüzde 24.8, iç piyasa siparişlerinde düşüş bekleyenler yüzde 30.1, toplam siparişlerde düşüş öngörenler ise yüzde 31 oranında bir ağırlığa sahip.
Maliyetlerde artış beklentisi güçlü
İşyerlerinin yüzde 38.4'le oldukça yüksek orandaki bir bölümünün, üretiminde kullandığı girdilerin fiyat değişimine bağlı olarak birim maliyetlerin ilk çeyrekte artacağı beklentisinde olduğu belirlendi. Sanayicilerin yüzde 54.6'sı ortalama birim maliyetlerin değişmeyeceğini öngörürken, yüzde 7'si ise düşüş bekliyor.
Maliyetlere ilişkin beklentilerin fiyatlama davranışına yansımasına bakıldığında, talepte canlanma beklentisinin zayıf oluşunun satış fiyatlarını artırma eğilimini de baskıladığı görülüyor. Maliyetlerde artış bekleyen yüzde 38.4'lük kesime karşılık, ilk çeyrekte satış fiyatlarını artırma eğiliminde olanların oranı yüzde 18.5'le çok daha düşük kalıyor. İşyerlerinin yüzde 73.9'la büyük bölümü fiyat düzeyini koruma; yüzde 7.6'lık bir kesim ise fiyatları aşağı çekme eğiliminde
İstihdamı artırma eğilimi cılız
İstihdama ilişkin öngörüler, 2013 yılında da sanayi sektörünün işsizlik sorununun çözümü yönünde ciddi bir katkı vermeyeceğine işaret ediyor. Sektörün üretiminde yüzde 13.5 paya sahip bir kesim 2013'ün ilk çeyreğinde istihdamını artırmayı öngörürken, yüzde 70.2'lik büyük kesim mevcut istihdam sayısını koruyacağını bildirdi. İşçi çıkarma eğilimindekilerin oranı ise yüzde 16.3'e ulaştı. Buna göre, ilk çeyrekte sanayi istihdamında önemli bir değişim öngörülmüyor. 2012 yılı boyunca istihdam artışı daha çok tarım ve hizmetler gibi sektörlerde yaşanırken, sanayideki artış çok düşük kalmıştı.
Sanayide istihdamı artırma eğilimi yılın ilk yarısında giderek yükseldi, ikinci çeyrekte ise aynı şekilde geriledi. Gelecek üç ayda istihdam artışı öngören işyerlerinin 2011 sonunda yüzde 15.4 olan oranı, 2012'de artışa geçerek nisan ayında yüzde 27'yi aşmıştı. İstihdam artırma eğilimindeki işyerlerinin oranı, izleyen aylarda düşüşe geçerek kasımda yüzde 12.6'ya kadar düştü, aralıktaki görece toparlanmayla yüzde 13.5 oldu. İşçi çıkarma eğilimindekilerin aralık-nisan döneminde yüzde 11.6'dan yüzde 5.1'e kadar inen oranı ise sonraki dönemde yeniden artışa geçerek yüzde 16'yı aştı.
Sanayici faizde yükseliş beklemiyor
[PAGE]
Sanayici faizde yükseliş beklemiyor
Bu arada faizlerde başlayan düşüş süreci de sanayicileri yakından ilgilendiriyor. Sanayicilerin üretimdeki paya göre yüzde 37'lik bölümü 2013'ün ilk çeyreğinde kısa vadeli Türk Lirası kredi faiz oranlarının düşmeye devam edeceği yönünde görüş bildirdi. Yüzde 57.2 ile en büyük bölümü oluşturan kesim faizlerin düzeyinin aynı kalacağı görüşünü ifade ederken, sadece yüzde 5.8'lik bir kesimin faizlerde yükseliş beklediği görüldü.
ÜFE'de yıllık artış beklentisi yüzde 7.4
İmalat sanayii işyerlerinin 2013 yılının tümünde üretici fiyatları (ÜFE) bazında yıllık enflasyona ilişkin beklentilerinin ağırlıklı ortalaması yüzde 7.4 olarak ölçüldü. 2011 sonunda, 2012 için beklenen enflasyon oranı yüzde 9.7 düzeyinde bulunuyordu. Her ay yapılan ankette gelecek 12 aylık dönem sonu için ölçülen beklenti, 2012'nin ocak ayında yüzde 9.7'ye ulaşan oran, hazirandan itibaren yüzde 9'un altına, kasımda yüzde 8'in altına indi; aralıkta yüzde 7.4'e kadar geriledi. Enflasyonda tüketiciler için TÜFE, şirketler için ise ÜFE adeta pusula görevi görüyor. Sektörün ÜFE bazında enflasyon beklentisi bu yüzden önemli.