Sigara yasağının başarısında medyanın katkısı yüksek

ANKARA - Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK), tütün kontrolüne ilişkin yasaların hayata geçirilmesinde, halk tarafından yüzde 90'ın üzerinde bir oranda desteklenmesinde, yazılı ve görsel medyanın katkısının yüksek olduğunu bildirdi.

Kurum, reklam, promosyon ve sponsorluk faaliyetlerine yer veren, tütün ürünlerinin zararlarını önlemeye yönelik tedbirlerin etkinliğini azaltan haber ve yayınların yapılmamasının, ülke ekonomisi ve toplum sağlığı açısından önemli görüldüğünü vurguladı.

TAPDK tarafından basın yayın organlarının temsilcisi konumundaki kişi, kurum ve kuruluşlara yönelik, "reklam ve tanıtım mevzuatına" uyum konulu bir yazı gönderildi.

Yazıda, Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi esas alınarak, Ulusal Tütün Kontrol Programının yayımlandığı hatırlatılırken, program kapsamında kamuoyuna açıklanan  2008-2012 yıllarını içeren Eylem Planının temel hedefinin, Türkiye'de 2012 yılına kadar 15 yaş üzerinde sigara içmeyenlerin oranını yüzde 80'in üzerine çıkarmak, 15 yaşın altında ise yüzde 100'e yakın olmasını sağlamak olduğu kaydedildi.

Eylem planında  hedef, strateji ve aktivitelerin yerine getirilmesinden sorumlu kamu kurum ve kuruluşlarının belirlendiğine de işaret edilen yazıda, işbirliği yapılacak kurum ve kuruluşlar arasında basın yayın organlarının halkı bilgilendirme, bilinçlendirme ve eğitim gibi başlıklarla birçok aktivite altında yer aldığı ifade edildi.

Bu kapsamda 4207 sayılı "Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun"un yanı sıra ve 4733 sayılı "Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"da yazılı ve görsel basına önemli görevler ve sorumluluklar yüklediğine işaret edilen yazıda, 4207 sayılı kanunda yer alan "kontrolün sağlanması" başlıklı maddeyle TRT ile ulusal, bölgesel ve yerel yayın yapan özel televizyon kuruluşları ve radyolara ayda en az 90 dakika tütün ürünleri ve sağlığa zararlı diğer alışkanlıkların zararı konusunda uyarıcı ve eğitici mahiyette yayınlar yapma zorunluluğu getirdiği belirtildi.

Söz konusu Kanunun 3'üncü maddesinin ilgili fıkraları kapsamındaki yasaklara aykırı hareken edenlerin, TAPDK tarafından 57 bin 332 liradan 286 bin 160 liraya kadar idari para cezası ile cezalandırılmasının öngörüldüğü hatırlatılan yazıda, tütün mamulleri kullanımını ve satışını özendirici veya teşvik edici kampanya, promosyon, reklam ve tanıtım yapılmasını önlemek amacıyla Kurum tarafından yapılan düzenlemelere aykırı hareket edenlere de 2010 yılı için 34 bin 339 lira idari para cezası uygulanacağı bildirildi.

Öte yandan, kuruma intikal eden şikayet ve ihbar içerikli yazılar ile kurumca yapılan incelemelerde, zaman zaman basın yayın organlarında yer alan yazı, resim ve haberlerde 4207 sayılı Kanunun ilgili maddelerine aykırılık teşkil edecek yayınlar yapıldığının gözlemlendiği belirtilirken, bununla birlikte tütün ürünlerinin zararlı etkileri ve yol açtığı sağlık sorunları hakkında bilimsel gerçeklere bağdaşmayacak şekilde yanlış ve yanıltıcı bilgilerin kamuoyuna sunulduğunun da benzer yayınlarda müşahede edildiği ifade edildi.

Tütün kontrolüne ilişkin yasaların hayata geçirilmesinde, halk tarafından yüzde 90'ın üzerinde bir oranda desteklenmesinde yazılı ve görsel medyanın katkısının yüksek olduğuna dikkat çekilen yazıda, kimi basın yayın organlarında ilgili Kanunlardaki hükümlere aykırılık teşkil eden yayınların ise bu yöndeki bilgi ve bilgilendirme eksikliğinden kaynaklandığının düşünüldüğü kaydedildi. Yazıda, şu görüşlere yer verildi:

"Örneğin yapılan bazı haberlerde tütün ürünlerinin ve üretici firmalarının isim, marka veya alametleri kullanılarak reklam ve tanıtımları yapılmakta, tütün ürünlerini üreten ve pazarlamasını yapan firmaların yasalara aykırı olarak düzenlediği, tütün ürünlerinin kullanılmasına özendirici ve teşvik edici kampanyalarda ve bazı etkinliklerde tütün ürünlerinin ve firmalarının resim ve amblemleri rahatlıkla kullanılabilmektedir. Hatta tütün ürünlerinin zararlarının anlatıldığı haber ve yazılara eşlik eden fotoğraflarda bile keyifle sigarasını tüttüren bir bağımlı yer alabilmektedir. Özellikle toplum tarafından tanınan ve sevilen gençlerimiz için rol model oluşturabilecek kişilerin sigaralı resimlerinin kullanılması da olumsuz örnek olarak değerlendirilmelidir.

Kişileri ve gelecek nesilleri tütün ürünlerinin zararlarından, bunların alışkanlıklarını özendirici reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından korumak ve herkesin temiz hava soluyabilme hakkını savunmak için düzenleyici kurallar getiren kanunlar ile Ulusal Tütün Kontrol Programı ve Eylem Planının tam ve eksiksiz uygulanmasıyla birlikte, reklam, promosyon ve sponsorluk faaliyetlerine yer veren, tütün ürünlerinin zararlarını önlemeye yönelik koruyucu tedbirlerin etkinliğini azaltan, tütün ürünlerinin kullanımının yol açtığı zararlara ilişkin bilimsel gerçekler konusunda bireyleri toplumu şüpheye ve çelişkiye düşüren haber ve yayınların yapılmaması, ülke ekonomisi ve toplum sağlığı açısından önemli görülmektedir."

Yazıda, bu itibarla söz konusu kanunların hükümleri ile kurumun ikincil düzenlemelerine aykırılık teşkil ettiği anlaşılan haber ve yayınlar için öngörülen idari para cezalarının yüksekliği de dikkate alınarak, bilerek ya da bilmeyerek yapılacak ihlallerin ilgili kişi ve kuruluşlar açısından ciddi sonuçlara yol açmaması için gerekli hassasiyetin gösterilmesi ve bilgi edinilmesi gerektiği ifade edildi.