Sürekli ve sürdürülebilir gelişimin yeni adı: Kümelenme
BÜTÇE YÖNETİMİ / Salim ÇAM PROGROUP Uluslararası Danışmanlık Genel Müdürü
Her yerde duyduğumuz bir cümledir "Değişim". Değişim söz konusuysa değişen dünya gerçekleri, ticaretin değişen kuralları ve dünyayı sürükleyen yeni trendlerden bahsetmek gerekir. Dünya değişmektedir, üretim ve tüketim ilişkileri değişmektedir. Değişimi iyi yönetebilmek sadece işletmelerin ihtiyaç duyduğu bir yetenek değildir. Ülkelerin ekonomik güçleri de gelecek perspektifleri de değişimi ne denli iyi yönettikleriyle doğrudan ilgilidir. Bu amaçla rekabet güçleri konusunda ülkeler çeşitli politikalar ortaya koyarlar. Kümelenme kavramı bu noktada ortaya çıkar. Kümelenme, aynı ya da benzer iş kolunda faaliyet gösteren, coğrafi olarak birbirine yakın, son ürünün üretilmesinde birbirleriyle işbirliği ve rekabet halinde olan üretici firmalar ve bu firmaları destekleyen ekonomik aktörlerin bir araya gelerek yoğunlaştığı ağ yapılarıdır.
Kümelenme organizasyonu birçok kurumun bir arada çalışmasını sağlar. Bunlar yerel yönetimler, Ar-Ge kurumları çeşitli firmalar bunlar arası iletişimi sağlayan aracı kurumlar olarak sıralanır. Bu durumu zaten yandaki şekilde de göreceksiniz. Böylece kümelendirme sayesinde, birçok kurumun bir arada çalışması ile kurumlar arası diyalogu kurum içi istihdamı ve hızlı bir kalkınmanın önünü açılmış olur.
Kümeleme girişiminde başarıya ulaşmak isteniyorsa başlangıçta bir araya gelecek çekirdek firmaların güvene dayalı bir birleşme ile sağlam temelli bir organizasyon yapılandırmalıdırlar. Kümenin hız kazanma aşamasında iç tutarlılık ve bütünlük sağlanmalıdır. Bölgesel stratejiler ve planlar ortaya koyarak küresel pozisyon alınması sağlanmalıdır.
Kümelenme programlarının uygulanması
Kümelenme programlarının ilk aşaması, "kümelenme analizidir". Bu aşamada, rekabet avantajı için ürün ve pazar araştırması yapılarak, aday kümelerin belirlenmesi gerekmektedir. Aday kümelerin ulusal kalkınma sektörleri ile uyumlu olup olmadığı incelenir ve aday kümelerin rekabet gücünü analiz etmek amacıyla "haritalama süreci" ile yürütülmeye başlanır.
Küme analizi, gözlenmiş verilerin birbirine benzerliğinin saptanması ve kümelerde veya gruplarda toplanması amacıyla uygulanan birçok değişkenli istatistik analizidir. Küme analizinin amaçları, esas olarak, gözlenmiş verilerin tüm değişkenler itibariyle benzerliklerini esas alarak, benzer verilerin aynı gruplarda veya kümelerde toplanması ve yeni verilerin hangi gruba dâhil olduğunun tahmin edilmesidir. Bu gruplandırmada, küme sayısı mümkün olduğunca az, her bir kümedeki nesne sayısı ise kriterlerin müsaade ettiği ölçüde fazla olmalıdır.
Ulusal Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi Projesi" (Proje) kapsamında gerçekleştirilen istatistiksel küme haritalama çalışmaları, yapılan analizler ve geliştirilen yol haritaları kümelenme ve kümeler ile ilgili ciddi bir bilgi birikimi ve deneyimin oluşmasını sağlar. Kümelenme Yol Haritalarının geliştirilmesi ile sonuçlanan faaliyetler, ulusal çapta yapılan bir istatistiksel haritalama çalışması ile başlatılmıştır. AB ve ABD'de yürütülen haritalama çalışmalarından faydalanılarak 3 yıldızlı bir derecelendirme sistemini temel alan haritalama çalışması Türkiye için 32 "küme kategorisi belirlemiştir.
Kümelendirme programının ikinci aşaması, "Küme Geliştirme" çalışmalarıdır. Haritalama sürecinde belirlenen küme aktörleri ve yerel otoritelerin katılımı ile yerel kümelenme komitesi oluşturulması gerekmektedir.
Talep durumu, şirket stratejileri ve rekabet şartları, ilgili ve destekleyici endüstriler gibi koşullar kümelenmenin rekabet gücünü belirleyen unsurlardır.
İnovasyon desteği, pazarlama ve özendirme desteği, finansman imkânları araştırma, globalleşme, insan kaynağı yetiştirme desteği, merkezi hükümet ve yerel paydaşlar ile iletişimin güçlendirilmesi alanlarında projeler hazırlanarak, küme aktörleri arasında güven tesisi için sosyal ilişkiler ve sosyal sermaye geliştirme faaliyetlerinin bir proje olarak belirlenir ve oluşacak olan güven ortamı ile istikrarın ve birlikteliğin artmasıyla meydana gelecek olan kümenin ömrü uzayacak ve bölgede istihdamın devamlılığı sağlanmış olacaktır.
Kümelendirme projesi ile sanayinin güçlü ve zayıf yanlarının ortaya çıkar ve bu sayede yeni yatırımların yönünün çizilmesini ve başarı oranının ne seviyede olacağını gösterilmiş olur.
En önemlisi kümelendirme sayesinde firmalar arasındaki ilişkiler yardımıyla tecrübelerin ve yenilikçi sonuçların paylaşımı kolaylaşmakta ve bu da teknolojik değişimin hızını arttırmaktadır.
Kalifiye iş gücüne ulaşmada kolaylaştırır ve İşletmelere daha rahat erişimin sağlanmasını, müşteri ihtiyaçlarının ve isteklerinin hızlı bir şekilde karşılanabilmesini sağlar.
Ayrıca, kümelenme, araştırma enstitüleri, tedarikçiler ve deneyimli-yetenekli yöneticilerden oluşan bir havuz meydana getirmekte, böylece bilginin ortaya çıkmasını sağlayarak ve yerel kaynaklar sayesinde bilimsel araştırmaya fırsat tanıyarak yenilikçiliği hızlandırmaktadır. Bu nedenle girişimcilik kültürüyle, sürekli ve sürdürülebilir gelişim konusunda kümelendirme çalışmaları son derece önem arz etmektedir.