Suriye’ye uygulanan yaptırımların iki ülke ticaretine etkileri
Ali Kemal YILDIRIM / Araştırmacı
ABD, ağustos ayında kendi halkına yönelik artan şiddet uygulamaları içerisinde bulunduğu gerekçesiyle Suriye hükümetine karşı ek önlemler içeren 13573 sayılı Başkanlık İcra Emri yayımlamıştır. Bu karara istinaden, İcra Emri ekinde yer alan kuruluşların, (General Petroleum Corporation, Syrian Company for Oil Transport, Syrian Gas Company, Syrian Petroleum Company, SYTROL: Suriye Devlet Petrol Pazarlama Şirketi) ve daha da önemlisi Suriye hükümetinin, yurt dışı ve bağlı birimlerinin, kontrol ettiği kuruluşlarının, ABD’deki mevcut ve gelecekte oluşabilecek olan veya herhangi bir ABD vatandaşının kontrolünde olan mal varlıklarının dondurulması gerekmektedir.
Görüldüğü üzere, Başkan Obama, Suriye’ye uygulanacak yeni yaptırımlar çerçevesinde Suriye hükümetinin ABD’deki mal varlıklarının dondurulmasının yanı sıra Amerikan vatandaşlarının Suriye’de iş ve yatırım yapmaları ile Suriye petrolünün ABD’ye ithalinin yasaklanması talimatını vermiş oldu. ABD’nin Suriye’ye yönelik olarak uygulamış olduğu yaptırımlardan petrol ve ürünleri merkezi bir rol oynamaktadır. Suriye’ye yönelik yaptırım kararları alınırken ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın yaptırımların Esad rejimini “tam kalbinden” vuracağını söylediğini hatırlatalım. Bu karardan sonra, Avrupa Birliği de Suriye’den petrol alımına ambargo uygulama kararı aldı. Ancak alınan karar özellikle İtalyan firmaların da etkisiyle kasım ayında yürürlüğe girecek. Petrol ihracatının yüzde 90’ının Avrupa ülkeleri olduğu düşünüldüğü Suriye açısından durumun önemi anlaşılabilir.
Bu kararları, ABD ve Avrupa ülkeleriyle yoğun iş ilişkisi içerisinde olan diğer ülke kurum ve kuruluşlarının da takip etmesi beklenmelidir. Yaptırımın en yoğun hissedileceği alan İran yaptırımlarında da görüldüğü üzere finansal sistem olacaktır. Şu anda bile Suriye’nin dolar cinsi üzerinde işlem yapma kabiliyeti çok fazla azalmıştır. Diğer para cinslerinden de işlem yapmanın zorlaşacağı tabiidir.
Türkiye-Suriye ticari ilişkileri Türkiye ile Suriye arasındaki ticari ilişkiler son 5 yılda önemli sayılabilecek düzeyde artmıştır. 2006 yılında 795 milyon dolar olan ticaret hacmi beş yıl gibi bir sürede 2.5 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Yapılan karşılıklı açıklamalara göre, 2011 yılı için iki ülke arasındaki ticaret hacminin 3 milyar dolara çıkarılması hedefleniyordu.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Suriye’de meydana gelen olaylar, alınan yaptırım kararlarının iki ülke arasındaki ticareti de olumsuz etkilediği anlaşılmaktadır. Yine de 2011’in ilk 7 ayında 1.42 milyar dolarlık bir ticaret hacminin oluştuğu görülmektedir. Suriye’deki karışıklıklar ile bu ülkeye uygulanan yaptırım kararları dikkate alındığında, iki ülke arasındaki ticaret verilerinin önümüzdeki dönemde yaşanacak siyasi gelişmelere endeksli olduğu sonucu çıkarılabilir.