Ticari defterlerin kapanış tasdiklerini unutmayın

Soner ALTAŞ / Sanayi ve Ticaret bakanlığı müfettişi

Bilindiği üzere, Türk Ticaret Kanunu gereği;

- Tüzel kişi tacirler; yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ve karar defteri (TTK, m.66/f.1, b.1),

- Gerçek kişi tacirler; yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ya da işletmesinin mahiyet ve önemine göre sadece işletme defteri  (TTK, m.66/f.1, b.3)

- Özel hukuk hükümlerine göre idare edilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere devlet, İl Özel İdaresi, belediyeler gibi kamu tüzel kişileri tarafından kurulan, ancak tüzel kişiliği bulunmayan ticari işletmeler ile dernekler tarafından kurulan ticari işletmeler ve bunlara benzeyen ve tüzel kişiliği olmayan diğer ticari teşekküller, ise yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri (TTK, m.66/f.1, b.2) tutmak zorundadırlar.

TTK'ya göre, yukarıda sayılan defterlerin, kullanılmaya başlanmadan önce tacir tarafından ticarî işletmenin bulunduğu yerin ticaret sicili memurluğuna veya notere ibraz edilmesi ve açılış tasdiklerinin yaptırılması gerekmektedir (TTK, m.69/f.1). Buna karşılık, TTK, yevmiye defteri ile envanter defteri için, açılış tasdikinin yanında, kapanış tasdiki zorunluluğu da getirmiştir. Dolayısıyla, yevmiye defterinin en geç Ocak ayı sonuna kadar notere ibraz edilip son kaydın altına noterce (Görülmüştür) sözü yazılarak mühür ve imza ile kapanış tasdikine tabi tutulması gerekmektedir (TTK, m.70/f.5). Envanter defterine kaydolunacak envanter ve bilançoların ise en geç Mart ayı sonuna kadar tamamlanması ve akabinde de yevmiye defterine ilişkin usulle kapanış tasdikinin yaptırılması gerekir(TTK, m.72/f.4).

Yevmiye defteri ile envanter defterinin kapanış tasdiklerinin yaptırılmamış olması, TTK m.67/f.3'de öngörülen "defter tutma mükellefiyetinin hiç veya kanuna uygun şekilde yerine getirilmemesi" olarak değerlendirilmekte ve gerçek kişi tacirlerde bizzat tacirin kendisine, tüzel kişi tacirlerde ise yönetim organı üyelerine -örneğin; anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerine, limited şirketlerde ise müdürlere- anılan fıkrada öngörülen para cezası verilmektedir. TTK.nın 67'nci maddesinin üçüncü fıkrasında öngörülen adlî para cezasının alt sınırı 450 TL, üst sınırının ise 100.000 TL'dir. Diğer yandan, TTK.nın 67'nci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan "Defterlerin kanuna uygun şekilde tutulmaması halinde, bunları tutmakla vazifelendirilmiş olan kimseler dahi aynı cezaya mahkum edilirler." hükmü gereği, tacirin defterlerini tutmakla görevlendirilmiş olan şirket çalışanlarının ya da şirket defterleri serbest muhasebeci mali müşavir tarafından tutuluyor ise bu kişilerin de söz konusu para cezası ile cezalandırılmaları yoluna gidilmektedir.

Bu nedenle, özellikle anonim ve limited şirketlerin envanter ve yevmiye defterlerinin süreleri içerisinde kapanış tasdiklerinin yaptırılması ilgililerin menfaatine olacaktır.