Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ile AŞ'lere hangi yenilikler getirilmekte?
Soner ALTAŞ / Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müfettişi
Konuya ilgi duyanların takip ettiği üzere, Türk Ticaret Kanunu Tasarısının temel kanun olarak görüşmelerine 27/11/2008 tarihinde başlanılmış ve üçüncü bölümünün 77nci maddesine kadar olan kısmı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nda kabul edildikten sonra kalan maddelerinin görüşmelerine ara verilmiştir. Tasarı, ticaret hukukumuzda köklü değişiklikler öngörmektedir. Bu değişikliklerin başında ise, ticaret şirketlerine, özellikle de anonim ve limited şirketlere yönelik değişiklik ve yenilikler gelmektedir.
Tasarıda, anonim şirketlerin kuruluşuna ilişkin olarak mevcut TTK.da yer alan hükümlerin bir kısmı aynen muhafaza edilmekte, ancak birçok konuda da yeni düzenlemeler getirmektedir. Bunların başında, tek ortaklı anonim şirket kuruluşuna olanak sağlanması gelmektedir. Böylece, tasarının yasalaşması ile birlikte, halihazırda geçerli olan ve kanunî gereklilik olması nedeniyle birçok şirket tarafından usulen tamamlanmaya çalışılan "asgarî beş ortak" zorunluluğu tarihe kavuşacaktır. Öte yandan, mevcut TTK'da sadece esas sermaye sistemi benimsenmiş iken, tasarı ile anonim şirketlere esas sermaye sistemi yanında kayıtlı sermaye sistemini kabul etme imkanı sağlanmaktadır. Bu çerçevede, tasarının yasalaşması ile birlikte, halka açık olmayan anonim şirketler de Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan izin almak suretiyle kayıtlı sermaye sistemine geçebilecektir.
Tasarının şirketler hukukuna kazandıracağı diğer bir kavram ise "ön-anonim şirket"dir. Zira, tasarıda, anonim şirketin kuruluşu ile tüzel kişilik kazanması birbirinden ayrılmaktadır. Tasarıda, anonim şirketlere ilişkin olarak dikkat çeken en önemli yeniliklerden bir diğeri ise, uygulamada sıkça eleştirilen ve çağdaş ekonomilerin yıllar önce mevzuatlarından çıkardığı "ultra vires" ilkesinin terk edilecek olmasıdır. Mevcut TTK'da, ticaret şirketlerinin hak ve borç ehliyeti şirket sözleşmesinde yazılı işletme konusu ile sınırlandırılmıştır. Oysa, tasarının yasalaşması ile birlikte, anonim şirketler, esas sözleşmelerinde yazılı işletme konularına bağlı olmaksızın, insana özgü niteliklere bağlı olanlar dışında kalan bütün haklardan yararlanabilecek ve borçları üstlenebileceklerdir.
Tasarı, anonim şirketlere, internet sitesi açma zorunluluğu da getirmekte ve buna aykırılık için ağır yaptırımlar öngörmektedir. Tasarıda, anonim şirketler için ölçek büyüklüklerine de yer verilmiştir. Böylece, tasarının yasalaşması ile birlikte, anonim şirketler, "küçük", "orta" ve "büyük" ölçekli olmak üzere üç gruba ayrılacaklardır.
Gene tasarı ile, denetçiler, anonim şirketin organı olmaktan çıkarılmakta ve anonim şirketlerin bağımsız denetçiler tarafından denetlenmesi öngörülmektedir. Buna göre, anonim şirketlerin finansal tabloları ile yönetim kurulunun yıllık faaliyetleri uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu bir şekilde "denetçi" tarafından denetlenecektir.
Bütün bu değişikliklerin yanında, tasarı ile mevcut TTK'da sınırlı sayıda yer verilen cezai ve hukuki sorumluluk hallerinin sayısı ve kapsamı genişletilmiştir. Konuya ilgi duyanlar, Seçkin Yayıncılık tarafından yayımlanan "Türk Ticaret Kanunu Tasarısı'na Göre Anonim ve Limited Şirketler'de Şirket Denetimi" adlı kitabımıza bakabilirler.