Türkiye bugün sandık başında

ANKARA - Seçmenler, 5 yıl boyunca görev yapacak yerel yöneticileri seçmek için bugün sandığa gidiyor. 48 milyon 6 bin 650 seçmen, 177 bin 50 sandıkta oy kullanacak.

YSK yetkilileri, yaz saati uygulamasına oy verme günü olan 29 Mart'ta (saat 03.00'te bir saat ileri alınacak) geçilmesi nedeniyle seçmenleri, saatlerini ayarlamaları konusunda uyardı. 

Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis'te 07.00-16.00, bu illerin dışında kalan illerde ise 08.00-17.00 saatleri arasında oy kullanılabilecek.

Büyükşehirlerde oturan seçmenler, il genel meclisi üyeliği, büyükşehir belediye başkanlığı, ilçe belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, mahalle muhtarlığı için oy kullanacak.

İl, ilçe ve beldelerde oturanlar il genel meclisi, belediye başkanlığı, belediye meclisi ve muhtarlıklar için, köylerde ikamet eden vatandaşlar ise sadece il genel meclisi ve muhtar seçimi için sandığa gidecek.

Adaylar arasından, 16 büyükşehir belediye başkanı, 65 il belediye başkanı, 892 ilçe belediye başkanı, bin 974 belde belediye başkanı ile 52 bin 765 mahalle ve köy muhtarı seçilecek.

Seçimlerde ayrıca, il genel meclisi üyesi 3 bin 284, belediye meclis üyesi (ilçe ve belde) 33 bin 868 kişi belirlenecek.

Seçmenler, sadece kendi sandığında oy verecek

Seçmen oyunu, belediye, il genel meclisi, köy ve mahalle seçimleri için ayrı ayrı belirlenmiş sandıklarda kullanacak.

Onaylı sandık seçmen listesinde ve tutuklu sandık seçmen listesinde yazılı her seçmen oy verme yetkisine sahip olacak. Bir seçmen aynı seçim türü için birden fazla oy kullanamayacak. Onaylı sandık seçmen listesinde ve tutuklu sandık seçmen listesinde yazılı olmayanların oy vermelerine izin verilmeyecek.

Her seçmen, hangi sandık seçmen listesine yazılmış ise ancak o sandıkta oy verebilecek.

Oy verme günü, YSK'ca belirlenen oy vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmen varsa sandık kurulu başkanı bunları saydıktan ve kimliklerini toplayıp tespit ettikten sonra sırayla oylarını kullanmalarına izin verecek. Bitiş saatinden sonra gelen seçmen oy kullanamayacak.

Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde oy verme saat 08.00'de başlayacak ve YSK'nın o yer için belirlediği bitiş saatinde sona erecek.

Oy verme günü sandık başına gelen seçmen, sandık kurulu önüne kurul başkanı tarafından sırayla birer birer alınacak. Hamileler, hastalar ve özürlüler sıra ile bekletilmeden oylarını verecek. Güvenlik görevlileri ve yaşlıların da bekletilmeden oy kullanmalarına izin verilecek. Yaşlılar ile özürlülere yardım edenlerin de öncelikle oy kullanmalarına izin verilebilecek.

Görme özürlüler, felçliler, elleri eksik olanlar veya bu gibi bedeni aksaklıkları açıkça belli olanlar o seçim çevresi seçmeni olan ve o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin, akrabası yoksa herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilecek. Bir seçmen birden fazla özürlüye yardım edemeyecek.

Seçmen bilgi kağıdı veya T.C Kimlik Numarası taşıyan kimlik belgesi şart

Görevli üye tarafından seçmenin adı sandık seçmen listesinde bulunduktan sonra, seçmene sıraya göre ayrı ayrı oy kullandırılacak.

Başkan, oy vermedeki sıraya göre, o seçim türü için hazırlanmış ve mühürlenmiş oy zarfı ile birleşik oy pusulasını, hiçbir tarafında herhangi bir işaret bulunmadığını ve usulünce mühürlü olduğunu, kurul üyelerine, gözlemcilere ve seçmene gösterdikten sonra "EVET" veya "TERCİH" mühürü ile birlikte seçmene vererek kapalı oy verme yerini gösterecek. İlk sıradaki seçim için oy verme işlemi tamamlanıp seçmenin imzası alındıktan sonra müteakip seçim veya seçimler için aynı işlem tekrarlanacak.

Seçmen bilgi kağıdını gösteremeyenler, T.C Kimlik Numarası taşıyan kimlik belgeleri ile oylarını kullanabilecek.

Birleşik oy pusulaları, kullanılacağı her seçim ve her seçim çevresi için ayrı ayrı hazırlandı.

Oy pusulalarından turuncu renkli olanlar il genel meclisi, mavi renkli olanlar belediye başkanlığı, sarı renkli olanlar belediye meclisi, beyaz renkli olanlar ise büyükşehir belediye başkanlığı seçimlerinde kullanılacak.

Belediye seçimlerinde mavi, il genel meclisi üyelikleri seçiminde turuncu, mahalle ve köy muhtarı seçimlerinde mor renkli oy zarfları kullanılacak.

Seçmenler,

-İl genel meclisi üyeliklerine ilişkin turuncu renkli birleşik oy pusulasını turuncu renkli zarfa,

-Belediye başkanlığına ilişkin mavi renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclisi üyeliğine ilişkin sarı renkli birleşik oy pusulalarının ikisini birlikte mavi renkli zarfa,

-Büyükşehirlerde (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Mersin, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Sakarya ve Samsun), Büyükşehir belediye başkanlığına ilişkin beyaz renkli birleşik oy pusulasını da belediye başkanı ve belediye meclisi üyeleri seçimine ilişkin mavi renkli zarfa,

-Köy seçimlerinde köy muhtarı ve ihtiyar meclisi üyelerine ilişkin oy pusulalarının ikisini birlikte mor renkli zarfa,

-Mahalle seçimlerinde mahalle muhtarı ve ihtiyar heyeti üyelerine ilişkin oy pusulalarının ikisini birlikte mor renkli zarfa koyarak oy verecek.

Birden fazla oy pusulası kullanılan seçimlerde bunların ayrı ayrı katlanarak zarfa konulması gerekecek.

Başkanlar denetleyecek

Sandık kurulu başkanı, bütün seçimler için oyunu kullanmış ve sonuncu seçime ait sandık seçmen listesini imzalamış seçmenin, seçmen bilgi kağıdının arka yüzünü imzalayıp mühürledikten sonra kimlik belgesiyle birlikte kendisine iade edecek. Sandık kurulu başkanları, bu işlemlerin elverişli biçimde yapılıp yapılmadığını denetleyecek.

Ceza infaz kurumları ve tutukevinde tutuklu ve taksirli suçlardan hükümlü seçmen, oyunu kullandıktan sonra yetkililerce sandık alanından götürülecek.

Zarf ve birleşik oy pusulasını alan seçmenin oyunu kullanmadan önce danışmak veya görüşmek amacı ile başka bir yere gitmesine veya sandık alanında başka bir kimseyle görüşmesine izin verilmeyecek.

Kapalı oy verme yerine girmeyen veya birleşik oy pusulası ile oy zarfını aldığı halde oy kullanmayan seçmenden birleşik oy pusulası, zarf ve mühür geri alınacak.

Okuma yazma bilmeyen seçmenlere, oylarını kullanmaları konusunda başkaları tarafından sandık alanında yardım edilmeyecek. Okuma yazma bilmeyen seçmen, sorduğu ve istediği takdirde kurul başkanı, birleşik oy pusulası üzerinde bulunan siyasi parti işaretlerinden hangisinin hangi partiye ait olduğunu veya bağımsız adaylara nasıl oy verileceğini anlatacak.

19 parti yarışacak

Yerel seçimlerde, 19 siyasi parti yarışacak. Partilerin oy pusulasındaki yerleri şöyle:

"Anavatan Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi, Liberal Demokrat Parti, Demokratik Sol Parti, Demokratik Toplum Partisi, İşçi Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Hak ve Özgürlükler Partisi, Büyük Birlik Partisi, Barış ve Demokrasi Partisi, Millet Partisi, Özgürlük ve Dayanışma Partisi, Türkiye Komünist Partisi, Demokrat Parti, Saadet Partisi, Adalet ve Kalkınma Partisi, Bağımsız Türkiye Partisi, Emek Partisi, Halkın Yükselişi Partisi."

Kapalı oy verme yerleri, oyların gizliliğini ve seçmenlerin oylarını tam bir serbestlik içinde vermelerini sağlayacak, dışarıdan içerisinin gözetlenmesine imkan bırakmayacak durumda olacak.    

Sandıkların, kapalı oy verme yerinin ve sandık kurulunun yerleştiği yer merkez olmak üzere yüz metre yarı çaplı alan sandık alanı sayılacak. Sandık alanına, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle oy vermek üzere gelen seçmenler, siyasi partilerin adayları ve gözlemcileri, bağımsız adaylar ve gözlemcileri dışında hiç kimse giremeyecek.    

Sandık başında görevli partili kurul üyeleri, adaylar ve gözlemciler (müşahitler), rozet, amblem veya partisini belirten herhangi bir işaret taşımayacak.

Sandık kuruluna kıyafet zorunluluğu

Siyasi partilerce bildirilen sandık kurulu üyelerinin, sandık alanının kamusal alan olması ve sandık kurullarında görev alanların da hizmet veren konumunda bulunmaları nedeniyle sınırları yasalarla ve yargı kararlarıyla çizilmiş bulunan kılık ve kıyafet ölçülerine uymaları gerekecek.       

Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme günü göreve başlamadan önce ilk iş olarak sandık başında bulunanlar önünde ant içecek ve sandığın boş olduğunu kontrol edecek.    

Sandık alanında düzeni sandık kurulu başkanı sağlayacak. Başkan düzeni bozmaya yeltenenleri uyaracak, uyarıyı dinlemeyenleri sandık alanı dışına çıkarabilecek.

Sandık alanında alınacak tedbirler, seçmenlerin sandık başı işlemlerini izlemelerini engelleyecek nitelikte olamayacak. Sandık kurulu başkanının çağırdığı zabıta kuvvetleri dışında zabıta amir ve memurları ile resmi üniforma giymiş kimseler ve silah taşıyanlar sandık alanına giremeyecek.    

Seçmen olarak o sandıkta oy kullanması gereken subay, astsubay, zabıta amir ve memurları ancak sivil elbise ile sandık alanına girip oylarını verebilecek.   

Sandık başında seçmene, vereceği oy hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamayacak. Seçmenler oylarını kullandıktan sonra sandık başından ayrılacak.    

Parmak boyası yok

298 sayılı Kanun'da yapılan değişiklikle, seçmenlerin parmaklarının boyanması uygulamasından vazgeçilerek, T.C Kimlik Numarası bulunan bir belgeyle oy kullanma zorunluluğu getirildi. Bu nedenle vatandaşlar, üzerinde T.C Kimlik Numarası bulunan nüfus cüzdanı veya T.C Kimlik Numarası bulunan resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, sürücü belgesi, sarı basın kartı, askeri kimlikler ve hologramlı öğrenci kimlikleri gibi belgelerle de oy kullanabilecek.

Üzerinde T.C Kimlik Numarası bulunan bir belgeye sahip olmayan vatandaşlar ise nüfus dairelerinden aldıkları "nüfus kayıt örneği"ni geçerli kimlikleriyle birlikte ibraz etmeleri halinde oy verebilecek.

Yasaklar 18.00'de başlıyor

Siyasi partilerin propaganda dönemi bugün saat 18.00'de sona erecek ve yayın yasakları başlayacak. Yarın saat 18.00'e kadar radyolar ve her türlü yayın organları tarafından seçim ve seçim sonuçları ile ilgili haber, tahmin ve yorum yapılması yasak olacak. Yarın saat 18.00 ile 21.00 arasında ancak radyolarda YSK tarafından seçim ile ilgili olarak verilecek haber ve tebliğler yayımlanabilecek, saat 21.00'den sonra bütün yayınlar serbest olacak. YSK, isterse yayın yasaklarını yarın saat 21.00'den önce de kaldırabilecek.

Seçimlerin sağlıklı ve düzenli şekilde gerçekleşmesini sağlamak amacıyla YSK'ca belirlenen yasaklara göre, yarın sabah saat 06.00'dan gece saat 24.00'e kadar, emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka hiç kimse ateşli silahlar, patlayıcı maddeler, her türlü kesici, delici ve bereleyici aletler, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeler taşıyamayacak.

Oy verme süresince bütün umumi eğlence yerleri kapalı kalacak, eğlence yeri niteliğini taşıyan lokantalarda yalnız yemek verilebilecek.

Radyo ve televizyon kuruluşlarının yayın ilkeleri ile ilgili YSK kararına göre, oy verme gününden önceki 24 saat (dün 00.00'dan itibaren )içinde her türlü haber, röportaj gibi program veya reklam yoluyla kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla siyasi bir partinin veya adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek yayınlarda bulunulamayacak.   

Herhangi bir yayının banttan internet ortamında web yayını olarak halka izlettirilmesi durumunda ise mevcut yayının internet ortamında Türkiye'nin, hatta dünyanın her tarafından izlenmesi mümkün olabileceğinden, yayının verici aracılığıyla propaganda yasaklarına aykırı hareket edilerek halka izlettirilmesi halinde, yayını denetleme ve gerektiğinde yasaklama yetkisi ilçe seçim kurullarına ait olacak.