Türkiye’nin 11 ilini etkiledi, 6 Şubat'ı hatırla

Neyse ki bizi millet olarak bir arada tutan dayanışma ruhu yaraları sarmakta hiç olmadığı kadar etkiliydi. Afetin üzerinden geçen bir yılda dayanışmayı her alanda sürdürmek ise kritik eşikte duruyor. Bilhassa konut üretiminde nitelikli yapılar inşa etmek, zihniyet değişiminin sembolü olabilir.

Takvimler 6 Şubat 2023’ü gösterdiğinde tüm Türkiye, güne tarifi imkânsız bir acı ile başladı. Kahramanmaraş merkezli depremler 11 ili derinden yaraladı. Önce Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde sabaha karşı saat 4.17’de 7.7 ve 9 saat sonrasında Elbistan ilçesinde 7.6 büyüklüğünde deprem yaşandı.

Söz konusu afetler 15 milyona yakın nüfusun yaşadığı Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep, Adıyaman, Malatya, Kilis, Şanlıurfa, Adana, Osmaniye, Diyarbakır ve Elazığ’da büyük bir yıkıma ve can kaybına yol açtı.

20 Şubat 2023’te ise merkezi Hatay’ın Defne ilçesi olan 6.4 büyüklüğündeki deprem, ardından yaşanan ve en büyüğü 5.8’e ulaşan artçı sarsıntılarla yıkımın boyutunu artırdı. İçişleri Bakanlığı’nın paylaştığı verilere göre söz konusu depremler 120 bin kilometrekarelik alanda 11 il, 124 ilçe, 6 bin 929 köy ve mahallede etkili oldu ve bu afette 53 bin 537 canı yitirdik, 107 bin 213 vatandaşımız da yaralandı.

Depremi görmezden gelmek afetin şiddetini artırdı

 Bilim insanları Doğu Anadolu Fay Hattına dikkat çekiyor ve bu fay üzerindeki illerde yıkıcı etkisi olacak depremlere karşı uyarılarda bulunuyorlardı. Gerçekleşen depremler, ön görülemeyecek kadar geniş bir alanı etkiledi ve dünya çapında eşine ender rastlanan büyüklüğe sahip bir afete dönüştü.

Öylesine beklenmedik bir durum oluştu ki yapılan acil durum hazırlıkları ve planlamalar anlamsız kaldı. Normalde bir ilde deprem yaşandığında komşu ve yakın illerde yardım çalışmalarının organize edilmesine dayanan planlamalar, 11 ili aynı anda etkileyen böyle bir afet karşısında yetersiz kaldı.

Yine de mevcut yasa ve yönetmeliklere uygun yapılaşma ve sıkı denetimler olsaydı, can ve mal kaybının bu kadar yüksek olmayacağını bilmek yaşanan üzüntüyü bir kat daha artırıyor. Cumhuriyet tarihinin en büyük felaketlerden birini yaşadığımız bu elim olayın ardından Türkiye’nin bütün kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri, uluslararası yardım kuruluşları, iş dünyasının temsilcileri ve gönüllüler enkaz altında kalanları kurtarmak, yaraları sarmak için derhal organize olarak afet bölgesine akın etti.

Bizi birleştiren ve geleceğe umutla bakmamızı sağlayan en önemli erdemimiz dayanışma, bir kere daha ortaya çıktı. Daha önce yaşanan doğal afetlerden edinilmiş tecrübelerle herkes el ele verdi ve başta su, gıda, ilaç, hijyen malzemeleri, giyecek ile temel ihtiyaç malzemelerini topladı ve yardım malzemesi dolu tırlar bölgeye akın etti. Yaşanan aksaklıklar olmasına rağmen çözüm üretmek ve mevcut kaosu düzene kavuşturmak için gönüllüler ve görevli ekipler dünyada eşine nadir rastlanacak bir gayret gösterdi.

Yürütülen çalışmalarda İçişleri Bakanlığı verilerine göre bölgede günlük ortalama 4 milyon kişiye yemek hizmeti verildi, 20 milyon gıda kolisi dağıtıldı, yaklaşık 150 bin yardım tırı bölgeye ulaştırıldı ve bunların dağıtımları koordine edildi. Depremler 38 bin 901 binanın yıkılmasına sebep olurken, içinde yaşam olduğu belirlenen 26 bin binada arama ve kurtarma faaliyeti yürütüldü.

Deprem bölgesindeki müdahale çalışmalarında 11 bin 488'i uluslararası, 35 bin 250'si arama kurtarma ve 142 bini güvenlik personeli olmak üzere toplam 650 bin personel görev yaptı. AFAD koordinasyonunda kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, belediyeler, gönüllüler ve 93 ülkeden gelen arama kurtarma ekipleri büyük bir dayanışma örneği gösterdi.

Afetzedelerin barınma sorununu ilk etapta çözmek için bölgeye 1 milyon çadır sevk edildi. Bunların bir kısmı bireysel olarak dağıtıldı. 350 çadırkent alanında 645 bin çadır kuruldu ve yaklaşık 2.5 milyon afetzedeye buralarda geçici olarak barınma imkanı sağlandı. Tüm bunlar yapılırken depremden etkilenen ve yakınlarının yanlarına gitmek isteyen 3 milyon 549 bin afetzede tahliye edildi.

Bölgeye aktarılan kaynak 107 milyar liraya yaklaştı

 Gelinen noktada 414 konteyner kentte 215 bin 224 konteyner kurulumu yapıldı ve 691 bin afetzede bu kentlerde hayata tutunuyor. İçişleri Bakanlığı verilerine göre 349 bin haneye, 14 milyar 453 milyon lira kira destek ödemesi yapıldı.

Bu kapsamda, ev sahiplerine aylık 7 bin 500, kiracılara ise 5 bin lira kira destek ödemesi yapılmaya devam ediliyor. Toplam 106 milyar 728 milyon lira kaynak deprem bölgesine aktarıldı. Depremin ardından başlatılan ‘Türkiye Tek Yürek’ kampanyasında 128 milyar 949 milyon lira toplandı. Bunun 79 milyar 263 milyon lirası harcandı. Nakdi yardımların yanı sıra ayni yardımlarda da dayanışma örnekleri sergilendi. Unutmak, depremin açtığı yaraları daha da derinleştirecek.

Dayanışma hepimizi daha da güçlendirecek. Böyle bir acının bir daha yaşanmasını önlemek ise deprem ve diğer afetlere dirençli kentler inşa etmekten geçiyor. Ayrıca yeni nesillere afet bilincini kazandırmak, deprem gerçeğini kabul ederek bir yaşam kurmanın önemini kavramalarını sağlamak gelecekte benzer acıların yaşanmasını önleyebilir.

Enkaz kaldırma çalışmaları sürüyor

çişleri Bakanı Ali Yerlikaya, deprem sonrası hasar tespit çalışmalarının yapılması ve enkazların kaldırılması konusuna hassasiyetle yaklaştıklarını kaydetti. 2 milyon 302 bin binada ve 6 milyon 227 bin bağımsız bölümde hasar tespiti yapıldığını açıklayan Yerlikaya, "60 bin 421 acil yıkılacak ve yıkık binanın enkazları 68 günde tamamen kaldırıldı. Ağır hasarlı 200 bin 401 binadan 166 bin 602'sinin enkazı kaldırıldı. Şu ana kadar, hacme göre enkaz kaldırma işleminin yüzde 91'i gerçekleştirildi.

Geriye kalan enkaz kaldırma süreçleri de yoğun şekilde devam ediyor" dedi. Hak sahipliği sürecinin 30 Mayıs 2023'te başlatıldığını anımsatan Yerlikaya, bu kapsamda 30 milyon evrakın incelendiğini ve bu çalışmaların 211 günde tamamlandığını ifade etti. Yerlikaya, "Tüm süreçler tamamlandıktan sonra 389 bin konut, 40 bin 658 iş yeri ve 11 bin 531 ahır olmak üzere toplam 441 bin 567 hak sahipliği belirlendi. İl, ilçe ve kırsal alanda toplam 250 bin bağımsız bölümün ihalesi yapıldı" dedi.

Unutmak, depremin açtığı yaraları daha da derinleştirecek. Dayanışma hepimizi daha da güçlendirecek. Böyle bir acının bir daha yaşanmasını önlemek ise deprem ve diğer afetlere dirençli kentler inşa etmekten geçiyor. Ayrıca yeni nesillere afet bilincini kazandırmak benzer acıları engeller.