Üretimini yüzde 5 artıran sektör 5 milyar dolarlık iş hacmine ulaştı

Mürşide YILMAZ

İSTANBUL - Dünyada çelikten sonra en çok üretilen malzeme olan alüminyum, yoğun olarak inşaat sektöründe, özellikle çatı ve cephe kaplama, kapı ve pencere, merdiven, iskele ve sera yapımında kullanılıyor. Aynı zamanda otomotiv, uçak ve vagon yapımı, elektrik, ambalaj, taşıt komponenti, tel ve kablo üretimi, makine ve makine elemanları ile metalurji alanlarında da kullanımı bulunulan alüminyum, Ar-Ge araştırmaları sonucunda, günümüzde savunma sanayiinde de yerini aldı. Türkiye'de ise alüminyumun kullanımına bakıldığında, sektörün henüz çok kısa bir geçmişe sahip olduğu görülüyor. Buna rağmen yaklaşık 5 milyar dolarlık iş hacmine ulaşan Türkiye alüminyum sektörü, ülke sanayiinin en önemli sektörlerinden biri olarak öne çıkıyor. Son dönemde özellikle hadde ve ekstrüzyon ürünlerinde son yıllarda yapılan yeni yatırımlar sayesinde, dünya pazarlarında rekabet edebilir ölçekte kapasitelere ulaşıldı. ‘TOBB Türkiye Demir ve Demir Dışı Metaller Meclisi 2011 Sektör Raporu'ndan edinilen bilgiye göre, sektörde faaliyet gösteren firmaların toplam üretim kapasitelerinin 1 milyon 400 bin ton civarında olduğu tahmin ediliyor. Yapılan yeni yatırımlarla yıllık üretim kapasitesinin; ekstrüzyon ürünlerinde 675 bin ton, yassı ürünlerde 390 bin ton, döküm ürünlerinde 200 bin ton, iletkenlerde ise 100 bin ton olarak tahmin ediliyor.

2012'de sektöre yönelik Ar-Ge çalışmalarının ve yatırımların artmasının yanında inşaat, otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinin gelişme göstermesi de alüminyum sektörünün üretimini bir önceki seneye oranla yüzde 5.5 artırmasını sağladı. Girişimci Alüminyum Sanayici ve İşadamları Derneği'nden (GALSİAD) edinilen bilgiye göre; 2012 yılında 1 milyon 250 bin ton civarında üretim gerçekleştiren sektör, yaklaşık 5 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğüne ulaştı.
Türkiye'de çelikten sonra en çok tüketilen malzeme olan alüminyumun 2011 yılında kişi başı tüketimi ise 10.5 kg seviyesine ulaştı. Ulaşılan bu tüketim seviyesi, Avrupa Birliği (AB) ülkelerindeki kişi başına 22 kg ve OECD ülkelerindeki 33 kg değerleriyle karşılaştırıldığında, oldukça düşük kalıyor. Ancak, inşaat sektörünün yakaladığı ivmenin, alüminyum tüketiminde kullanım alanı olarak yaklaşık yüzde 70 ile en büyük payını alan alüminyum ekstrüzyon ürünlerine talebi artırmasıyla, Türkiye'nin alüminyum tüketiminde gelişmiş ülkeler düzeyine ulaşacağı ön görülüyor.

2011 ihracatı 2.3 milyar dolar

Alüminyum sanayii, ham alüminyum ihtiyacının büyük kısmını ithalat yoluyla karşılıyor olmasına rağmen, ciddi miktarda mamul madde ihracatı da gerçekleştiriyor. Mamul madde üretiminin yarıdan fazlası ihraç ediliyor. Mamul madde ihracatında alüminyum ekstrüzyon ürünleri yine ilk sırada yer alırken, alüminyum hadde ürünleri ikinci sırada, alüminyum inşaat aksamı ise üçüncü sırada yer alıyor. 2010 yılında 1.9 milyar dolar ihracat gerçekleştiren sektör, 2011'de ihracatını, yüzde 20 artışla 2.3 milyar dolar seviyesine yükseltti. 2012'de ise net rakamlar henüz belli olmamakla beraber, ana ihracat pazarı AB ülkeleri olan sektörün, bu bölgede yaşanan olumsuz ekonomik gelişmelere rağmen dengeli bir pazar talebi yaşadığı ve büyük talep dalgalanmaları ile karşılaşmadığı söylenebilir.

Bunu yanında yılın başından itibaren yabancı firmaların ticaret amacı ile Türkiye pazarına ilgisini olduğu gözlemleniyor. Yabancı firmaların yatırım yaparak sektöre girmesini özellikle birincil kaynakların değerlendirilmesi açısından önemli bulan sektör aktörleri, yabancı firmaların sadece satıcı konumunda bulunmalarının da riskli olarak değerlendirilmemesi gerektiğinin altını çiziyor. Aksine satıcı rekabetinin piyasada etkin fiyat düşüşü getirebileceğini kaydediliyor.

Sektörün ortak sorunu; enerji

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Türkiye Demir ve Demir Dışı Metaller Meclisi 2011 Sektör Raporu'ndan edinilen bilgiye göre; alüminyum sanayiinde değişik alanlarda faaliyet gösteren bin 500'ü aşkın firma bulunuyor. Toplam istihdamın ise 30 bin kişi civarında olduğu belirtiliyor. Doğrudan inşaat sektörü ile ilgili olarak ise, ekstrüzyon alt sanayiinde 75'den fazla üretici firma faaliyet gösteriyor. Sektörde faaliyet gösteren firmalar ise enerjiden kaynaklı sorunlar yaşıyor. Sektör aktörleri, doğalgaz ve elektrik kesintileri nedeniyle üretimin etkilendiğine işaret ederken, aynı zamanda enerji fiyatlarının yüksekliğinin de uluslararası rekabette firmaları olumsuz etkilediğinin altını çiziyor.

Türkiye'de birçok sektörde yaşanan hammadde sorunu, alüminyum sektörünün de belini büküyor. Sektör aktörleri genellikle ikincil üretime konsantre olan Türkiye alüminyum sanayiinin, birincil hammadde üretimini artırmaya yönelik yatırımlarla bu sorunu çözebileceğini düşünüyor.