Volkswagen'in yıllık Ar- Ge yatırımı Türkiye'nin yıllık toplam Ar-Ge bütçesinden daha fazla
Doç. Dr. Mustafa Hilmi ÇOLAKOĞLU / TTGV Danışmanı[email protected]
Ülkelerin Ar-Ge yatırımları ve harcamaları gelişmişlik düzeyi açısından önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Avrupa Birliği ülkeleri %3'ü aşan ABD düzeyine çıkmayı hedeflerken Türkiye 0,085% olan Ar-Ge harcamalarını AB düzeyi olan %2'lere artırmayı hedeflemektedir.
Küreselleşen ekonomide artık ülkelerin değil, küresel şirketlerin Ar-Ge yatırımları izlenmektedir. Avrupa Komisyonu'nun "The 2011 EU Industrial R&D Investment Scoreboard" başlıklı raporunda yıllık Ar-Ge yatırımı 30 milyon doların üzerinde olan 1400 küresel şirketin 2011 yılı Ar-Ge yatırımları karşılaştırılmaktadır. Raporda incelenen 1400 küresel şirketin 400'ü Avrupa Birliği, geri kalan 1000'i ise diğer ülkeler kökenlidir. Söz konusu 1400 şirketin 2011 yılı Ar-Ge yatırımları toplamı 456 milyar dolar olup bir önceki yıla göre %4 artış sağlanmıştır. Söz konusu şirketlerin toplam satışları %9,4 artışla 14 trilyon dolara yaklaşmakta olup Ar-Ge yoğunluğu olarak tanımlanan Ar-Ge yatırımlarının satışlara oranı ortalama %3.3'tür. 2011 yılı karları 1.5 trilyon dolar olup bir önceki yıla oranla %47 artmıştır. Bu rakamlardan görüleceği üzere 2011 yılında Ar-Ge yatırımları %4 artarken net satışlar iki katından fazla olmak üzere %9.4 oranında artmıştır. Ar-Ge yatırımlarında küresel kriz nedeniyle azalmanın meydana geldiği 2009 yılında net satışlarda iki katı azalma meydana gelirken, karlılık ve istihdam artışı da düşmüştür.
Çin kaynaklı küresel şirketlerin Ar-Ge yatırımları 2011 yılında %29,5 artmıştır. Kore ve Tayvanda ise sırasıyla %20.5 ve %17.8 artış gerçekleşmiştir. ABD kaynaklı farmasötik şirketi olan Merck(%47), Abbott (%35.7), Pfizer(%21.4) Ar-Ge yatırımlarında artış sağlarken AB orijinli farmasötik şirketlerinin Ar-Ge harcamaları azalmıştır. Bilgi ve iletişim sektöründeki LG(%39.5), Oracle (%38.9), Google (%32.3), Samsung (%24.9) oranında Ar-Ge yatırım harcamalarını artırırken otomotiv sektöründeki Daimler/%16.5) , GM (%14.7) ve BMW (%13.3) artış sağlamıştır.
Avrupa ülkelerindeki 400 şirketin üçte ikisinin Almanya, Fransa ve İngiltere'de bulunması dikkat çekmektedir. Bu şirketlerin önemli bir kısmının orta-ileri teknoloji alanında olması diğer bir tespittir.
1400 şirket arasında ilk ona girenler ise farmasötik, teknolojik alt yapı ve donanım ile otomobil sektöründendir. Rapor, özellikle yüksek ve orta-yüksek teknolojilerdeki şirketlerin Ar-Ge yatırımlarına sürekli kaynak ayırmaları ve bunu yıllar itibariyle artırmaları gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu tespite göre ülkemizin önemli ihracat kaynağı olan otomotiv sektörüne sadece Ar-Ge yatırımları için çok daha fazla kaynak ayrılması gerektiği sonucu çıkmaktadır.
İleri teknoloji alanında ABD kaynaklı şirketlerin payı %50 seviyesindeyken, orta-ileri teknoloji alanında AB ve Japonya toplam payı %50dir. Düşük teknoloji alanında ise ABD, AB ve Japonya'nın payları %14 düzeyindeyken diğer ülkelerin payı %30 'u aşmaktadır
Söz konusu listede Türkiye'den Koç, Vestel ve Ford Türkiye yer almaktadır. Koç genel sıralamada 939, otomotiv sektöründe ise 335'inci sıradadır. Vestel ise genel sıralamada 968, ev aletleri sektöründe 374'üncü sıradadır. Ford Türkiye genel sırlamada 1322, Avrupa otomotiv sıralamasında ise 335'inci sıradadır.
Sıralamaya giren şirket sayısı her yıl artan Çin'de 22 tane Silikon Vadisi'nin kurulmakta olduğu bilinmektedir. Buna göre Bilişim Vadisi kuruluş çalışmaları devam eden Türkiye'nin en az 3 Silikon Vadisi'ne ihtiyacı olduğu söylenebilir.
Söz konusu ülkelerle küresel şirketler arasında bir karşılaştırma yapma imkânı da vermektedir. Buna göre 6. sırada yer alan Almanya orijinli otomobil şirketi Volkswagen'in yıllık Ar-Ge yatırımının ülkemizin GSMH' sının %0.085'ine karşılık gelen toplam Ar-Ge harcamasından daha fazla olduğu gerçeği, ülkemizin bilhassa özel sektörün Ar-Ge yatırımlarına hem kamunun hem de özel sektörün daha fazla kaynak ayırması gerektiğini göstermektedir.