Yeni İpek Yolu’nu Rusya kaptı

 

İSTANBUL - Havayoluna göre daha ucuz ve denizyoluna göre daha kısa sürede Avrupa’ya ulaşan demiryolu hattı, Çin’de üretim yapan şirketlerin ulaşım modu oldu. Çin’in iç kesimlerinde başlayan yolculuk Kazakistan ve Rusya üzerinden geçerek Almanya’da tamamlanıyor. Çin Başbakanı Wen Jiabao, Çin-Avrupa arasındaki demiryolunu yeni İpek yolu olarak tanımlıyor fakat DTD Başkanı İbrahim Öz’e göre yeni hatlar devreye alınabilirse Türkiye’nin hala şansı var. 

Çin’de faaliyet gösteren uluslararası şirketler, daha ucuz işgücüne ulaşmak için ülkenin iç kesimlerinde fabrikalar kurdu. Fakat şirketlerin limanlara ulaşma süreleri ve maliyetleri arttı. Şirketlerin Chongqing veya diğer kıyı şeritlerine havayoluyla ulaşması çok pahalıya mal oluyor. Karayolu ve demiryolu ile Şanghay limanlarına ulaşmak 40 günü buluyor.  Fakat şirketler ülkenin en büyük ihracat pazarı Avrupa’ya daha ucuz ve daha kısa sürede ulaşmanın yolunu buldu. Çin’i Avrupa’ya bağlayan bir yük treni havayoluna göre üçte bir daha ucuza ve denizyoluna göre 19 gün daha az sürede Avrupa’ya ulaşıyor. Bu hattı ilk kullanan şirket dizüstü bilgisayar üreticisi HP (Hewlett Packard) oldu. Chongqing’de üretim yapan HP, 11 bin 179 km’lik bu ağ üzerinden geçen yıl 4 milyon dizüstü bilgisayar taşıdı. Yüklerin yolculuğu, Chongqing’de başlıyor, Kazakistan, Rusya, Beyaz Rusya ve Polanya’dan geçiyor ve Almanya’daki Duisburg’da sonlanıyor. Çin’in kuzeydoğusunda başlayan bir başka ağ ise Vladivostok’tan Moskova’ya uzanan 9 bin 288 km’lik Trans-Sibirya Demiryolu’na bağlanıyor. HP, yazıcılarını da bu şekilde nakletmeyi düşünüyor. 

 

Yükler 21 günde Avrupa’ya ulaşıyor

Bloomberg Businessweek’e yaptğı açıklamada, bir konteyneri demiryoluyla taşımanın maliyetinin yaklaşık 10 bin dolar olduğunu söyleyen HP’nin yöneticilerinden Tony Prophet’e göre bu navlun havayolunun üçte biri kadar. Denizyolu taşımacılığına göre iki kat daha pahalı olsa da tren yoluyla taşınan ürünler Chongqing’deki bir fabrikadan 21 günde Doğu Avrupa’ya ulaşabiliyor. Ayrıca demiryolu diğer modlara göre çok daha çevreci.

 

Teknoloji üreticileri demiryolunu kullanıyor

Viyana merkezli nakliye komisyoncusu Far East Land Bridge’e göre  Chongqing’de fabrikası olan Faxconn ve Acer gibi elektronik üreticileri de Avrupa’ya trenle nakliyat yapıyor. 

BMW, Audi ve Vokswagen gibi otomotiv üreticileri de Almanya’da üretilen otomotiv parçalarını Çin’deki montaj tesislerine göndermek için demiryolunu kullanıyor. BMW’nin tek başına Leipzig’den Çin’deki Shenyang montaj tesisine haftada üç ila yedi arasında tren gönderiyor. 

Şirketlerin denizyolundan daha pahalı olmasına rağmen ürünlerini demiryolu ile taşımalarının en büyük nedeni ise stok maliyetlerini azaltmak. Bu nedenle katma değeri yüksek ürün imal eden şirketler erken teslimatı daha çok önemsiyor. 

 

Çin Başbakanı: Avrupa-Çin demiryolu hattı yeni İpek yolu

Önceleri teknoloji üreticilerinin katma değeri yüksek ürünlerini gönderdiği demiryolunu diğer sektörler de yavaş yavaş kullanmaya başladı. Taşınan mallar arasında çelik, hurda, plastik, metal ve kimyasal bulunuyor. Çinliler Avrupa’ya demiryolu bağlantısını çok önemsiyor. Resmi Xinhua Haber Ajansı’na göre hükümet, Orta Asya’daki komşuları Özbekistan ve Kırgızistan’daki bir ray hattı inşaatına finansman sağlamayı düşünüyor. Başbakan Wen Jiabao, Çin-Avrupa arasındaki demiryolunu yeni İpek yolu olarak tanımlıyor. Bu durumdan Ruslar da memnun. Çünkü Far East Land Bridge’in hissedarlarından biri de Rusya Devlet Demiryolları. 

 

Çin için Türkiye hattı daha cazip’

Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU) Bölge ve Ortadoğu Daimi Temsilcisi Haydar Özkan da Çin Başbakanı gibi yeni İpek Yolu’nun Rusya’dan geçtiğine inanıyor. Fakat Demiryolu Taşımacılar Derneği Başkanı İbrahim Öz aynı görüşte değil. Türkiye’de devam eden demiryolu altyapı yatırımlarının tamamlanmasıyla Türkiye hattının Çinliler için daha cazip olacağını söyleyen Öz, ‘Çinlilere Rusya ve Polonya’yı dolanmak yerine treni Türkiye üzerinden Avrupa’ya geçirmelerini teklif ettiklerini ve Çin yetkililerinin teklife sıcak baktığını belirterek  ‘‘Hem hava şartları ağır hem de yaklaşık bize göre 2 bin 500 km daha uzun bir hat orası. O zaman yeni bir hat yapalım dediler. İki ülkenin başbakanı hükümetler arası Kars-İstanbul arasından 22 milyar dolarlık anlaşma imzaladılar. Eğer Kars-İstanbul arasında yeni bir hat yapabilirsek ve Kuzey Güney aksanını da birbirine bağlarsak, muazzam bir taşıma koridoru açacağız. Trenler kesintisiz Avrupa’ya ulaşabilecek. Şu an Rusya hattına taşıma yapmaya başladılar fakat daha çok pahalı ürünler taşınıyor’’ diye konuştu.

 

Yeni zamlar yükü demiryoluna çakabilir

Son yıllarda zarar eden konteyner gemi operatörlerinin, maliyetleri azaltmak için sefer sayılarını azaltma ve hız yavaşlatma gibi başvurdukları çözümler de yüklerin teslimat sürelerini uzatan unsurlar oldu. Diğer yandan Asya-Avrupa rotasında konteyner taşımacılığı yapan gemi operatörleri 15 Mart’tan sonra konteyner başına yüzde 50’nin üstünde zam yapacaklarını açıklamıştı. Bu durum, demiryolu ile denizyolu arasındaki navlun farkını daha da azaltacak ve demiryoluna ilgiyi de artırması da muhtemel.