Yeni yılın küresel zirveleri dünya sorunlarına çare arayacak

ANKARA - Yeni yılda küresel çapta düzenlenecek etkinliklerde öne çıkanlar arasında 2013'te olduğu gibi uluslararası siyaset, güvenlik, enerji, ekonomi ve çevre gibi konular bulunuyor. 

Çatışmaların yaşandığı, insan haklarının ihlal edildiği bölgelere ilişkin sorunların tartışılacağı, nükleer enerji ve küresel ekonominin ele alınacağı zirveler, bu etkinlikler arasında göze çarpıyor.  

Merkezi ABD'de bulunan Dış İlişkiler Konseyi adlı düşünce kuruluşu, çeşitli uluslararası kurumların uzmanları ile görüşerek, 2014 için izlenmesi gereken önemli küresel etkinlikleri ortaya koydu. 

CFR'nin yayımladığı rapora göre, Rusya'da düzenlenecek Soçi Kış Olimpiyatları ve Brezilya'da yapılacak futbol Dünya Kupası dolayısıyla 2014'te küresel ilginin siyaset kadar spora da yöneleceği belirtilirken, Nükleer Güvenlik Zirvesi, İnternet Yönetiminin Geleceği Toplantısı, G8 ve G20 zirveleri, Dünya Yerli Halklar Konferansı ve 2014 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı dünya gündemini etkileyebilecek uluslararası zirveler olarak öne çıkıyor.  

Nükleer Güvenlik Zirvesi 

Yasadışı nükleer ticaretin ve nükleer terörizmin önlenmesi, nükleer malzemenin emniyetinin sağlanması çabalarının birleştirilmesi amacıyla ilki 12-13 Nisan 2010 tarihlerinde Washington'da, ikincisi 26-27 Mart 2012 tarihlerinde Seul'de düzenlenen Nükleer Güvenlik Zirvesi'nin üçüncüsü 24-25 Mart 2014'te Hollanda'nın Lahey kentinde yapılacak. 

Nükleer terörizm tehdidi ile mücadele için ülkelerin işbirliği halinde çalışmalarının teşvik edilmesi, nükleer silah ile ilgili tesislerin korunması, nükleer ve radyolojik malzeme kaçakçılığının önlenmesi gibi konuların ele alındığı zirvenin katılımcısı olan 57 ülke ve uluslararası kuruluş, ellerindeki tüm nükleer malzemenin emniyet altına alınması taahhüdünde bulunmuştu. 

Nükleer yakıt olarak zenginleştirilmiş uranyum kullanımını da en aza indireceklerini ve ellerindeki kullanılmayan uranyum stoklarını imha edeceklerini bildiren zirve katılımcıları, kendi nükleer tesislerinin güçlendirilmesini ve nükleer atıkların güvenli bir şekilde imha edilmesi üzerinde de çalışacaklarını belirtmişlerdi. 

Lahey'de düzenlenecek üçüncü zirvede, bu hedeflerin gerçekleşip gerçekleşmediği takip edilerek bireysel üyelere nükleer çalışmalarını duyurma fırsatı verilecek. 

İnternet Yönetiminin Geleceği Toplantısı 

2014 Dünya Kupası, Brezilya'nın adının uluslararası alanda duyulacağı tek etkinlik olmayacak. Brezilya, internetin geleceğine ilişkin küresel kuralların tartışılacağı bir zirve düzenlemeye de hazırlanıyor. 

Brezilya Cumhurbaşkanı Dilma Rousseff, 2013 Eylül ayında ABD'ye yapacağı geziyi Amerikan Ulusal Güvenlik Teşkilatı (NSA) tarafından dinlendiğini öğrenmesi üzerine iptal etti. İki ülke arasında ciddi diplomatik soruna neden olan dinleme krizinden sonra Rousseff, "uluslararası hukuk ihlali ve hakaret" olarak nitelediği bu skandalla mücadele edeceğini açıkladı. 

Skandalın ardından planlanan "İnternet Yönetiminin Geleceği Toplantısı"na hükümet yetkilileri, sanayi temsilcileri, sivil toplum örgütleri ile internetin teknik özellikleri ve dünya IP adresleri gibi internet yönetimini konularını denetleyen bir kurum olan İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu'nun (ICANN) temsilcileri de katılacak.  

23-24 Nisan 2014'te yapılacak zirvenin, dijital çağdaki yeni küresel gizlilik kurallarının neler olabileceği konusunda bir beyin fırtınası olacağı değerlendiriliyor.  

Ancak internetin yönetimini çok paydaşlı kar amacı gütmeyen ICANN'den alıp BM'ye bağlı Uluslararası Telekomünikasyon Birliği'ne (ITU) vermek isteyenleri destekleyen ABD'nin bu toplantıdan çok da memnun olmayacağı belirtiliyor. 

G8 Zirvesi

Rusya'nın St. Petersburg kentinde 2013 yılında yapılan G20 zirvesinin ana gündeminin "Suriye" olmasının ardından aynı ülkede 4-5 Haziran 2014'te yapılacak G8 zirvesinde dünya ekonomisinin tartışılması öngörülüyor.   

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Soçi'de düzenlenecek G8 zirvesiyle ülkesinin jeopolitik konumunu avantaja çevirip Batı ile BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) ülkeleri arasındaki köprü olmayı hedefliyor. Putin'in bu zirveyle, Rusya'nın bölgesel konuların çözülmesinde özellikle de İran'ın nükleer programı ve Suriye konularında ülkesinin kilit rolünü vurgulaması bekleniyor.  

Moskova zirveyle ayrıca Kafkaslar'da sözü geçenin Washington değil kendisi olduğunu dünyaya hatırlatmaya hazırlanıyor. 

Dünya Yerli Halklar Konferansı

Birleşmiş Milletler, 69. Genel Kurul toplantıları çerçevesinde yerli hakların durumunu ele almak üzere 22-24 Eylül'de üst düzey bir toplantıya evsahipliği yapacak. 

Arazileri ellerinden alınan, doğal kaynaklara erişimi engellenen, kamulaştırma yoluyla mallarına el konulan ve asimilasyona zorlanan halkların gündeme gelmesi için önemli bir fırsat olan zirve, temel insan haklarının savunulması anlamında da büyük önem taşıyor. 

BM Genel Kurul kararı olarak Mart 2008'de kabul edilen, bağlayıcılığı olmayan "Yerli Halkların Hakları Deklarasyonu", yerli halkların kendi kaderini tayin etme haklarıyla kültürel özerkliklerini kabul ediyor ve ayrımcılığa maruz kalmadan muamele görmeleri ile resmi mekanizmalara dahil olmalarını içeren önceki haksızlıkların telafisi çabalarını kapsıyor. 

George W. Bush başkanlığı döneminde ABD bu deklarasyonu imzalamayı reddetmişti. Barack Obama yönetimi ise ABD'ye sonu gelmeyecek davalar açılacağını savunan muhafazakarların tepkisine rağmen 2010 sonunda bildiriyi imzaladı.  

G20 Zirvesi

İlk liderler zirvesini 2008 yılında yapan G20 ülkeleri, 15-16 Kasım'da dönem başkanı Avustralya'nın Brisbane kentinde buluşacak. 

Geçen eylülde Rusya'da yapılan ve Suriye konusunun öne çıkmasıyla amacından sapan G20 zirvesinde bu kez Avustralya'nın dönem başkanı olarak beş önceliği öne çıkarması bekleniyor. Bunlar; kronik küresel dengesizlikleri düzeltmek, ülkelerin ulusal politika tercihlerinin küresel ekonomiye olumsuz etkilerini değerlendiren G20 Karşılıklı Değerlendirme Sürecini güçlendirmek, üzerinde anlaşılan IMF yönetim reformlarının uygulanmasına ilişkin yasanın ABD Kongresi'nden geçmesi için lobi yapmak, G20 ülkelerine olumlu küresel ticaret gündemi benimsemeleri için baskı yapmak ve G20 maliye bakanları toplantısına paralel dışişleri bakanları forumları düzenlenmesini desteklemek şeklinde sıralanıyor.  

Türkiye'nin de içinde bulunduğu G20, dünya toplam ekonomik üretiminin yüzde 85'ini ve dünya ticaretinin yüzde 80'ini elinde bulunduruyor. 

BM İklim Değişikliği Konferansı 

2014'ün son büyük toplantısı, 1-12 Aralık'ta Peru'da yapılması planlanan BM İklim Değişikliği Konferansı olacak. 

Geçen kasımda Polonya'da yapılan BM İklim Değişikliği Konferansı'nda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında uzun süredir devam eden sorunlar bir kez daha gün yüzüne çıktı. Kyoto Protokolü'nün yerini alacak, 2015'te Paris'te yapılacak zirvede kabul edilmesi öngörülen, hükümetlere yeni yükümlülükler getirecek yeni iklim anlaşmasına yönelik takvim Polonya'da neredeyse suya düşüyordu.  

Bu nedenle, Peru'da yapılacak 2014 zirvesi önemini bir kat daha arttırdı.