Yunanistan’ın borç krizi Türkiye’yle ekonomik ilişkilerini nasıl etkileyecek?
Onur Zafer CEYLAN / Ekonomist
Türkiye ile Yunanistan arasındaki siyasal ve ekonomik ilişkiler 2010 yılında iki ülke arasında kurulan Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi ile önemli bir aşama kaydetti. Dışişleri kaynaklarına göre bu konseyin kurulmasıyla ilişki düzeyi ortaklık olarak gerçekleşti. 2013 yılında İstanbul’da yapılan konseyin ikinci toplantısı ve hemen ardından iki ülkeden sayıları 500’ü geçen işadamının katıldığı Türk-Yunan İş Forumu son yıllarda ülkeler arasında gelişen ekonomik ve ticari ilişkilerin önemli göstergeleri arasında sayılabilir.
Devletler arası iktisadi yakınlaşma çalışmaları bir yana, Türk ve Yunan ticari ilişkileri henüz 2006 yılında büyük bir sıçramaya sahne oldu. Yunanistan’ın en büyük Bankası NBG (Yunan Ulusal Bankası) Türkiye’de aktif büyüklük sıralamasında 5. sırada yer alan Finansbank’ı satın aldı. İki ülke arasında tarihsel süreçte yapılan en önemli anlaşmaya imza atılmıştı. 2.7 milyar dolarlık doğrudan yatırım Türkiye’nin ödemeler dengesinin sermaye hesabına artı olarak kaydedildi. Her ne kadar 2012'de hisselerini Kuveytli Burgan Bank'a satarak Türkiye pazarından çekilse de Yunanistan’ın 3. büyük bankası olan EFG Eurobank’ın Tekfenbank’ın yüzde 70’ini 182 milyon dolara satın alması iki ülke arasında ekonomik ilişkileri geliştiren bir başka önemli hamle oldu. 2008’de Ziraat Bankası Yunanistan’ın Başkenti Atina’da ve Türklerin yoğun olarak bulunduğu Gümülcine’de ilk şubelerini açtı. Ardından İskeçe ve Rodos şubeleri de faaliyete başladı.
TÜİK verilerine göre Türkiye’nin Yunanistan’a 2014 yılı itibarıyla 1.5 milyar dolarlık ihracatı, 4 milyar dolarlık ithalatı bulunuyor. İki ülkenin toplam 5.5 milyar dolarlık dış ticaret hacmi var. Yunanistan’daki ekonomik kriz nedeniyle ülkeler arasındaki ihracat, ithalat ve dış ticaret göstergeleri 2012 ve 2013 yılları için de neredeyse aynı. 2008’de Yunanistan’a 2.4 milyar dolarlık ihracat yapan Türkiye, 2009’da 1.6 milyar dolar, 2010 ve 2014 yılları arasında ise 1.4-1.5 milyar dolar bandında gezinen ihracatta bulunmuş. Türkiye’nin 2008 ve 2009’da Yunanistan’dan ithalatı 1.1 milyar dolar iken 2011’de büyük oranda artarak 2 milyar dolar, 2012’de 3.5 milyar dolar, 2013’de 4.2 milyar dolar, 2014’te ise 4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiş. Kısacası, son dört yılda Türkiye’nin Yunanistan’a ihracatı yerinde sayarken aynı ülkeden ithalatı yüksek oranda artış göstermiş. Türkiye, Yunanistan’ın ihracat yaptığı ülkeler arasında yüzde 11’lik payıyla ilk sırada geliyor. Ekonomik kriz nedeniyle 2015’te ülkemize yapacağı ihracat miktarında ve ürün fiyatlarında düşüş bekleniyor. Türkiye’den ithalatında ise kaçınılmaz bir düşüş gözüküyor.
Merkez Bankası’nın yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’deki doğrudan yatırımları tablosuna göre 2006-2014 yılları arasında Yunanistan’ın Türkiye’deki doğrudan yatırımları yaklaşık 39 milyar dolar gibi hayli yüksek bir düzeyi gösteriyor. Bankacılık, gıda, ambalaj, plastik, eczacılık, kozmetik, balıkçılık, malzeme, şans oyunları ve enerji gibi sektörlerde Türkiye’de faaliyet gösteren 500’e yakın Yunan şirketinin bulunduğu, bunlardan 6o’ının ise önde gelen firmalar olduğu biliniyor. Söz konusu firmalar arasında İddaa’nın ortağı Intralot, alüminyum üreticisi Alumil ve asansör üreticisi Kleemann gibi şirketler yer alıyor. Öte yandan, Türk işadamlarının Yunanistan’daki yatırımları Merkez Bankası’nın ilgili tablosuna göre 2006-2014 yılları arasında yalnızca 233 milyon dolar olarak gerçekleşmiş. 2014’te Yunanistan Türkiye’ye 3.3 milyar dolar yatırım yaparken Türkiye Yunanistan’a 50 milyar dolarlık doğrudan yatırım yapmış. Arada deyim yerindeyse uçurum var. Son yıllarda Türkiye’den Yunanistan’a yapılan yatırımlar arasında özellikle Midilli Marina’sının Koç Holding’e ait Setur tarafından işletilmesi ve Doğuş Grubu’nun Atina’da Astir Palace’ı satın alan şirketler grubu içinde yer alması dikkat çekiyor.
Türkiye’nin Yunanistan’la ekonomik ilişkilerinin önemli bir boyutu da turizm sektörü olarak biliniyor. 2014 yılında Yunanistan’dan ülkemize gelen günübirlik turist dâhil toplam ziyaretçi sayısı yaklaşık 831 bin. Bu sayı 2013’te 703 bin olarak gerçekleşmiş. Türkiye’den geçtiğimiz yıl Yunanistan’a giden turist sayısı ise 741 bin. Yunanistan’ın yaşadığı ekonomik krizin 2015 yılında Türkiye’ye gelen Yunan turist sayısını azaltması bekleniyor. 2015’in Ocak-Mayıs dönemi itibarıyla Türkiye’ye gelen Yunan turist sayısı yatay bir seyir izlerken yılın ikinci yarısında krizin derinleşmesi durumunda belirgin bir düşüş öngörülüyor.
Türk Akımı Projesi sekteye uğrayabilir
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin geçtiğimiz yıl Rus doğalgazını Avrupa'ya taşıyacak olan Güney Akımı Projesi'ni iptal ederek Türk Akımı'na destek vereceklerini açıklamıştı. Proje kapsamında Rus doğalgazı Karadeniz'den boru hatlarıyla Kırklareli’nde kurulacak istasyonlara dek taşınacak, İpsala’dan da Yunanistan’a ulaştırılacaktı. Ancak Yunanistan’ın ekonomik kriz nedeniyle kendi topraklarında gelecek yıl inşasına başlamayı kabul ettiği boru hatlarına toplamda 2 milyar dolarlık finansman bulmasının zor olduğu bu yüzden projenin uzun süre askıda kalacağı öngörülüyor. Bu durum Türkiye’nin doğalgaz dağıtım işinden kazanacağı geliri engellemesine de yol açacak.