Mısır'la yerel para veya ‘trampa’ ile ticaret yapılsın

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN

Türk firmalarının hem yatırım hem de ihracat açısından gözdesi olan Mısır’da, son bir yıldır ihracat tarafında sıkıntılı günler yaşanıyor. Özellikle ev ve mutfak ürünleri, hırdavat, armatür, deri, ayakkabı, kimyevi ürünler gibi sektörlerde ihracatçılar Mısır pazarında ‘geçmiş alacaklarını’ tahsil edememe sorunu yaşarken, yeni ürün satışı noktasında da pazara giriş sıkıntısı bulunuyor.

2022 yılında Türkiye’nin Mısır’a ihracatı 4.5 milyar dolar olurken, 2023’te bu rakam 2,9 milyar dolara geriledi. Aslında Mısır’a ihracatta getirilen kısıtlama sadece Türk ürünlerine özgü bir uygulama değil. Çünkü Türk ürünlerinin Mısır pazarında güçlü bir imajı bulunuyor.

DEİK Türkiye-Mısır İş Konseyi Başkanı Mustafa Denizer, esas problemin Mısır’da yaşanan döviz darboğazından kaynaklandığına dikkat çekti. Denizer, “Yeterli döviz olmadığından dolayı yurt dışına yapılan transferlerde merkez bankası onayı gerekiyor” dedi.

Gaz ve petrol ürünleri ile takas

 İki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 10 milyar dolara ulaşırken 5 yıl içinde bu rakamın 15 milyar olması hedefleniyor. Ancak hedefi tutturabilmek için ihracatçının önerisi; geçmişte Rusya ve Irak gibi ülkelerle yapıldığı gibi yerel para birimiyle ticareti başlatmak ya da trampa ticareti yapmak.

Mustafa Denizer, iki ülke arasında yerel para birimiyle ticaretin başlaması durumunda Mısır’ın dövizle ilgili sıkıntısının bypass edileceğine işaret ederken TOBB Züccaciye Sektörü Meclis Başkanı Murat Kolbaşı ise Mısır’ın gaz, petrol gibi ürünleriyle trampa ticareti yapılabileceğini söyledi. İkili anlaşmalarla bunun zemininin hazırlanabileceğini belirten Kolbaşı, Merkez Bankası’nın da bu noktada devreye girerek ihracatçının alacağını ödeyebileceğini ifade etti.

Son dönemlerde Mısır’a ihracatta yaşanan sıkıntılara dikkat çeken ARMATÜR Derneği Başkanı Gökhan Turhan da Mısır’dan dövizin çıkartılamadığını vurgulayarak, her iki tarafında oturup ticarete konu olan ürünleri masaya yatırması gerektiğini söyledi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde gerçekleştirdiği Mısır ziyaretinin bu anlamda olumlu bir ivme başlatması da bekleniyor.

Mısır’daki Türk yatırımcı 100’e ulaştı

Son 10 yıldır her ne kadar çalkantılı devam etse de Türk firmaları Mısır’da güçlü bir yatırımcı profiline sahip. Tekstil ve hazır giyim başta olmak üzere pek çok sektörden Türk firması, üretim üslerini Mısır’a taşırken Mısır’daki Türk yatırımlarının büyüklüğü 3 milyar doları aşmış durumda.

Bu firmaların ülkeden elde ettiği ciro ise yıllık 1.5 milyar dolar. DEİK Türkiye- Mısır İş Konseyi Başkanı Mustafa Denizer’in verdiği bilgilere göre, 30’u büyük ölçekli olmak üzere Mısır’da yatırım yapan Türk firma sayısı irili-ufaklı 100’e ulaştı.

Ve bu firmalar doğrudan 70 bin, dolaylı 100 bin kişilik istihdam sağlıyor. Denizer, yakın zamanda yaklaşık 15 firmanın daha yatırım için görüşmeler yaptığına işaret ediyor. Türk şirketleri Mısır’daki nitelikli sanayi bölgelerinde üretim yaparak ‘gümrüksüz ticaret anlaşması’ndan yararlanıyor.

ARMATÜR Derneği Başkanı Gökhan Turhan Gökhan Turhan: Çözüm üretemezsek pazarı kaybediyoruz

En fazla ihracat yaptığımız ülkelerden birisi Mısır’dı. Ama şimdi Mısır’ın kendi içindeki bazı sorunlardan dolayı son 1 yıldır ticaretimiz aksıyor. Döviz gönderirken ciddi yasaklar var.

Zorunlu olmadığı sürece firmaların dışarıdan ürün ithalatı sıkıntılı. Bu da bizim gibi oraya sürekli iş yapan firmaları çok zorlamaya başladı. Ticaret düşüyor. Mısır devleti para gönderemiyor ama ürün de alması gerekiyor. Karşılıklı ticaret yapabileceğimiz ürünler var ‘Ben senden 10 milyar dolarlık enerji alayım, sen de benden bunları al’ denmesi lazım. Oradaki firmamızdan para alamadığımız için ürün gönderemiyoruz.

Ürün gidemeyince de oradaki firma çalışamıyor, tatil ediyor. Alacağı biriken çok firmamız var. Bu bize özgü bir durum değil ama bizim kendi çözümümüzü bulmamız lazım. İki devlet arasında ayakları yere basan güçlü anlaşmalar yapılması lazım. Yoksa pazarı kaybederiz.

DEİK Türkiye-Mısır İş Konseyi Başkanı Mustafa Denizer: Bitmiş ürün ithalatında sıkıntı yaşanıyor

Döviz darboğazından dolayı Mısır hükümetinin, ithalatı azaltma kararı bizim ihracatçımızı çok zorluyor. Şu an Mısır'da dolar kurunda banka ve serbest piyasada arasında uçurum var.

Daha önceden mal satıp parasını alamayan birçok firmamız var. Para Mısır’da hazır deniyor ama bunu dolara çevirip Türkiye’ye gönderemiyor. Dolayısıyla firmalarımızın çoğu alacağını tahsil edemiyor. Aldığımız gaz ile ilk defa dış ticaretimizde Mısır cari fazla verdi. Gazdan elde ettikleri parayı bir şekilde Türk ürünlerinin alımına yönlendirmeleri lazım.

Yerel para birimiyle ticareti başlatırsak sanayi ürünlerimiz de yeniden ivme kazanır. Bu yıl ihracatımızda bir artış beklemiyoruz. Mısır IMF ile bir anlaşma yapar da parasını devalüe ederse belki bir ivme kazanır. Direkt ihracatımız çok değişmez ama Türk yatırımcısının orada elde ettiği ciro artıyor.

TOBB Züccaciye Sektör Meclis Başkanı Murat Kolbaşı: Kaybedeceğimiz bir pazar değil

Döviz girdisi sıkışık olduğu için Mısır merkez bankası kısıtlama getirdi. Normal olarak önceliği zorunlu tüketim ürünlerine verdi. Burada her iki ülkenin de güçlü kasları dikkate alınıp trampa ticareti yapılabilir.

Mısır’ın ihraç ettiği ürünü alıp Türkiye Merkez Bankası ihracatçılarına burada bir ödeme yapabilir. Bunu bir zamanlar Irak'la, Rusya'yla yapıldı. Mısır çok önemli bir pazar aslında. Bu yapılmadığı takdirde kaybetmekten çekineceğimiz bir pazar.

Mısır ile ikili anlaşmamız var yani ihracatçımızın rahat edeceği bir pazar. Ayrıca Çin ürünlerine karşı da bizim iş kolumuzda yüzde 60’ın üzerinde vergi uyguluyorlar. Bugün sıkıntı yaşasak da genel anlamda Mısır pazarında şartlar bizim lehimize aslında. Orada yatırımı olan Türk firmalarının buradan hammadde ya da yarı mamul götürmesinde bir sıkıntı yok.

Trampa nedir?

Takas veya trampa, herhangi bir değişim aracı kullanılmaksızın, mal ve hizmetlerin diğer mal ve hizmetlerle değiş tokuş edildiği bir ticaret tipidir.