Etiyopya, Türkler’i çağırıyor

TALİP AKTAŞ 

ADDİS ABABA - Kuzey Amerika’dan sonra en fazla uluslararası yatırım çeken Afrika kıtasının yükselen ülkelerinden Etiyopya, Türk işadamları ve yatırımcıları için de çekim merkezi oldu. Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu’nun (TUSKON), öncülüğünde bu ülkeye düzenlediği iş seyahatinde gerçekleştirilen temaslar ve imzalanan anlaşmalar, ikili ekonomik ilişkilerin daha da ileriye taşınması çabalarında önemli bir kilometre taşı oldu. 

TUSKON ve Etiyopya Ticaret Odası tarafından başkent Addis Ababa’da düzenlenen “Etiyopya- Türkiye Ticaret ve Yatırım Forumu” kapsamında, iki kurum arasında “Ticari Ortaklık Anlaşması” da imzalandı. Etiyopya Başbakanlık Binası’nda ve geniş bir katılımla gerçekleştirilen forumun ardından Afrika Birliği Merkezi’nde de önemli bir ticari anlaşma imzalandı. 22 ülkenin üyesi bulunduğu Doğu ve Güney Afrika Ekonomik Birliği (COMESA) ile ticari faaliyetlerde avantaj sağlayacak olan “İkili Ticaret Anlaşması”na da imza atıldı. 

Son 10 yıldaki hızlı kalkınması, istikrarı ve güvenli ortamı ile öne çıkan Etiyopya’daki iş olanaklarının tartışıldığı forumda konuşan her iki taraf temsilcileri, ikili ticari ilişkilerin geliştirilmesi ve Türk işadamlarının bu ülkeye yatırım yapması konularında büyük bir potansiyel bulunduğuna işaret ederek, karşılıklı iyi niyet ve arzularını dile getirdiler. Türkiye’den 90’a yakın, Etiyopya tarafından ise 700 civarında işadamının katıldığı forum ve sonrasındaki ikili görüşmelerde yeni iş ve işbirliği olanakları da yaratıldı. 

'Ekonomik Rönesans’a davet 

İş forumunda konuşan Etiyopya Başbakanı Hailemariam Dessalegn, ülkesinin son 10 yılda kaydettiği yılık ortalama yüzde 11’lik büyümeyi bir “ekonomik Rönesans dönemi” olarak niteledi ve devam eden bu süreçte Etiyopya’nın Türk işadamlarına her türlü desteği vermeye hazır olduğunu söyledi. Etiyopya’daki girişicilerin Türk işadamlarından öğrenecek çok şeyi bulunduğunu ve bu konuda kendi özel sektörlerini teşvik ettiklerini ifade eden Dessalegn şu görüşleri dile getirdi: “Bu bağlamda TUSKON’un öncülüğünde ülkemize gelen işadamları ile birlikte çalışmaktan onur duyacağız. Pek çok Türk şirketi son 10 yılda Etiyopya’nın önemli yatırımcıları haline geldi. Bu gelişen pazarda TUSKON’un girişimleri ile kat edeceğimiz çok yol var. Ülkemiz daha önce hiç olmadığı kadar yatırımlara açık. Bu konuda istekli ve kararlıyız. Umuyorum ki ülkemde yatırımlarınız artacaktır.” 

Etiyopya Sanayi Bakanı Ahmed Abtew de yaptığı konuşmada, ülkesindeki barış ve istikrar ortamının yatırımcılar için önemli ir güvence olduğunun altını çizdi. Devlet bütçesinin yüzde 70’inin altyapı yatırımlarına harcandığını anlatan Abtew, Etiyopya’nın Afrika’nın en güvenli bölgesi olduğunu ve yolsuzluğun da bir sorun olmaktan çıktığını kaydetti. 

'Geç kalmayın…' 

TUSKON Başkanı Rızanur Meral de açılıştaki konuşmasında “Etiyopya’nın Afrika kıtasında parlayan yıldızlardan biri olduğunu” söyledi ve Türk işadamlarının büyük potansiyel barındıran bu ülkeye gelmekte hızlı davranması gerektiğini kaydetti. Bir ülkeye yatırım yapmada uygulamaların ve kolaylıkların yazılı metinlerden daha önemli olduğunu ifade eden Meral, “Türk işadamları Etiyopya hükümetinden sonsuz destek görecekler. Bunu bürokrasinin bütün alanlarında göreceksiniz” dedi. Etiyopya’nın hızlı büyüyen ve günden güne yatırım için çok daha cazip hale gelen bir ülke olduğuna dikkat çeken TUSKON Başkanı Rızanur Meral, “Başka ülke yatırımcıları burada güçlü pozisyon almadan önce bu ülkeye gelin, aksi halde geç kalmanın sıkıntılarını yaşayabilirsiniz” değerlendirmesinde bulundu.

Etiyopya Ticaret Odası ve Sektörel Kuruluşlar Başkanı Solomon Afework ise ülkesinin özellikle tekstil, hazırgiyim, deri sanayi, tarım, inşaat, turizm, madencilik ve kimya sektörlerinde önemli yatırım ve iş fırsatları sunduğunu anlattı. Afework, aylık 110-200 dolar arasındaki işgücü maliyetlerinin ve yüksek İngilizce konuşma oranının da yatırımcılar için önemli avantajlar sunduğunu belirtti. İş forumu ve beraberinde düzenlenen toplantılara Etiyopya sanayi, dışişleri, tarım, madencilik, su ve sulama bakanları ile yatırım ajansı başkanı da katıldılar ve Türk işadamlarının sorularını yanıtladılar.

Türk yatırımcıya ayrıcalıklı statü ve açık davet var...

Dünya, “geleceğin Çin”i olarak şimdi Afrika’yı görüyor… 94 milyonluk nüfusu ile Afrika’nın ikinci en kalabalık ülkesi olan Etiyopya’nın ise kıtada ayrı bir yeri var… Ekonomisi son 10 yılda yüzde 10’un üzerinde büyüme kaydetti ve bu yüksek kalkınma temposunu sürdürüyor. 50 milyar dolara yaklaşan ülke ekonomisinin kayıtdışı ile birlikte 70 milyar dolara yaklaştığı tahmin ediliyor. Kişi başına gelir son altı yılda ikiye katlandı ve 530 dolar civarında. 10 milyar dolara yaklaşan ithalatına karşılık 3.2 milyar dolarlık ihracatı var ve dışsatımı, kahve başta olmak üzere ağırlıkla tarım ve hayvancılık ürünlerinden oluşuyor. Dolayısıyla tarım, gıda işleme ve üretme, inşaat, emlak, turizm sektörlerinde önemli potansiyele sahip.

Ülke, kalkınma hamlesinde özel sektör yatırımlarına büyük önem veriyor. Güvenlik sorunu yok denecek düzeyde. Yabancı yatırımcılara uygulanan vergi avantajları, şeff af yatırım garantisi ülkeye yabancı yatırımların artmasını da sağlıyor. Komşu olduğu 6 ülkede 130 milyonluk bir pazara erişim olanaklarına da sahip. Özellikle emek yoğun üretim ve istihdam odaklı sektörlere ağırlık veren ülke, böylelikle yüzde 40’ı bulan işsizlik sorunun da çözme çabasında.

Ülke, MİGA üyeliği ile yatırımlara uluslararası sağlıyor. Tarım, tekstil, enerji, deri ve deri ürünleri, kimyasal ürünler ve ilaç sektörü ile birlikte inşaat sektörü ve turizm de yabancı sermaye için oldukça cazip alanları oluşturuyor. Başta ulaşım ve enerji olmak üzere altyapıya yönelik dev projeler gündemde. Enerji alanında ise özellikle yenilenebilir kaynaklara dayalı üretim politikalarına ağırlık veriliyor. Türk yatırımcılar için gıda işleme, makine ekipmanları, yapı ürünleri ve kimyasal ürünler de avantajlı yatırım alanları olarak öne çıkıyor.

Etiyopya’nın taşıdığı ekonomi, ticaret ve yatırım potansiyelinin, Türkiye’nin dış ticarete konu malları ve müteahhitlik hizmetleriyle paralellik göstermesi de önemli bir avantaj oluşturuyor. Son beş yılda ikiye katlanan Türkiye- Etiyopya ticaret hacmi 421 milyon dolar civarında. Bu rakamın 365 milyon dolarlık bölümünü Türkiye’nin ihracatı oluşturuyor. Etiyopya hükümeti, Türkiye ile ekonomik ve ticari ilişkilere özel bir önem veriyor. Nitekim, TUSKON’un gerçekleştirdiği organizasyonlarda, Başbakan ile birlikte yatırımcı dört bakanlığın yanı sıra dışişleri bakanlığı ve ekonomi bürokrasini en üst düzeyde temsili bu ilgiyi açık biçimde ortaya koyuyor. Ayrıca üst düzey yetkililerin, olası her türlü sorunda ilgili bakanlık ve bürokratların birebir görüşmeye hazır oldukları mesajını açık biçimde vermeleri de hükümetin, Türk yatırımcılar için ayrıcalıklı bir statü gözettiğini gösteriyor.

Yüzyıllar boyunca “köle ülkesi” anlamına gelen Habeşistan adıyla anılan ve dünyanın yaşayan en eski uygarlığına evsahipliği yapan bugünün Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti, Afrika’nın gerçek anlamda yükselen yıldızı. Ve yükselen bu ülke, karlı yatırım alanları, gelecek vaat eden büyük üretim potansiyeli ile ayrıcalıklı bir yere koyduğu Türk yatırımcıları bekliyor.