Bitcoin çılgınlığı sürüyor
Dijital ya da kripto paralar, taraflı tarafsız herkesi heyecanlandırıyor. Finansın yeni bir alanı olduğu için terminoloji yani terimler sistemi çok açık değil. Halihazırdaki dijital para sayısı 1327 olsa da, mevzu ne zaman açılsa akla Bitcoin geliyor. Bitcoin’deki sert fiyat hareketleri finans medyasının manşetlerini süslüyor. Bu hafta rekor tazeleyen Bitcoin, dün 10.000 dolara dayandı.
Son derece ilginç ve inovatif bir düşünce olan Bitcoin, paranın tamamen içsel ve devletten bağımsız olabileceğini gösteriyor. Ancak mevcut ekonomik sistemde, bir merkezden yönetilmeyen dijital paralara ne kadar güven duyulabilir? Daha da önemlisi, dijital paralar, devletlerin denetlediği ve vergilendirdiği parasal sistemle ve ekonomiyle bir noktada çatışır mı? Özellikle vergilendirme olmadan bir para biriminin tamamlayıcı parçası olan toplumsal amaç eksik kalır. Kamu çıkarı vergilendirme üzerinden oluşturulur. Özel çıkara hizmet eden bir parasal sistem, paranın temel amacından uzaklaşması anlamına gelir. Bir hükümet kamu yararı için gelir yaratmalıdır. Bu da parayı vergilendirmekten geçer. Başka bir deyişle, merkezi olmayan bir parasal sistem sadece özel çıkarlara hizmet eder. Modern toplumunun varlığıyla ve birbirine bağlı sosyal sistemlerle tamamen uyumsuzdur.
Para bir değişim aracıdır. Herkes para yaratabilir. Fakat büyük finansçı Minsky’nin dediği gibi zor olan yaratılan parayı birisinin kabul etmesidir. Bir paranın kredibilitesinin, kullanışlılığının olması gerekir. Bu özellikler Bitcoin’de hemen hemen yoktur. Dijital varlıklar, finansal olmayan varlıklardır. Hisse senetleri ve tahviller finansal varlıklardır çünkü burada yükümlülüğü olan bir karşı taraf vardır. Evinizin, altınınızın bir değeri vardır. Ancak karşıda sorumluluğu olan birisi yoktur. Bunlar da finansal olmayan varlıklardır. Kripto paralarda gerçek bir ihraççı, yükümlülüğü olan bir karşı taraf yoktur. İnsanlar Bitcoin’in fiyatını istedikleri kadar yükseltebilirler. Faydalı bir değişim aracı olana kadar dijital paralara yatırım yapmak kumar oynamaktır. Nereye kadar çıkacağını veya düşeceğini kimse bilemez.
Para giderek dijitalleşecek. Bir noktada banknotlar ve madeni paralar kuvvetle muhtemel ortadan kalkacak. Devasa bir elektronik sisteme sahip olacağız. Bitcoin gibi kripto paraların bankacılık sistemiyle rekabet edip edemeyeceklerini göreceğiz. Ödeme sistemi günümüzde banka mevduatları üzerinden çalışıyor. Modern bankacılık sisteminin bu hale gelmesi için trilyonlarca dolar harcandı. Paranın geleceğini okuyabilmek için hala bankacılığı anlamak gerekiyor. Teknoloji sektöründe çalışan yaratıcı beyinlerin, tarihin en eski ve karlı işlerinden birisi olan bankacılığı bitirecekleri düşünülemez. Finans lobisi, bu yağlı ballı işin elinden uçup gitmesine izin vermez.