Bu oranlar ezber bozar!

Hangi oranlar mı, akaryakıta yapılan zamların oranı... Ezber neydi; akaryakıta sürekli zam geldiği. Ama ya akaryakıta sanıldığı ya da ileri sürüldüğü oranda zam yapılmıyorsa, yani ya bu ezberi bozmak gerekiyorsa...

Benzin, motorin ve LPG fiyatları eylülden eylüle son bir yılda yaklaşık 50 kez değişmiş. Ancak dikkat; "fiyatların arttığı"ndan söz etmiyoruz, "fiyatların değiştiği"nden söz ediyoruz. Yani bu 50 değişikliğin bir kısmında da fiyatlar gerilemiş.

Herhangi bir rakamı irdelerken, iki yönden bakmak gerek. Bir; gelinen düzey. İki, bu düzeye gelinirken ne ölçüde artış ya da azalış olduğu.

Hani klasik örnektir ya. "Hakkari'ye gelen turist sayısı yüzde 100 arttı." Meğer, turist sayısı 2'den 4'e çıkmış. Bu değerler, Hakkari'yi turizmde ilk sıraya oturtur mu yani...

Türkiye'de akaryakıt fiyatları yüksek, bunun tartışılır bir yanı kesinlikle yok. Hatta öyle ki, artık dünya şampiyonluğunu da ele geçirmek üzereyiz ya da geçirdik. Bizde fiyatların, gelir düzeyi dikkate alındığında Batılı gelişmiş ülkelerle değil aynı olması, çok çok aşağılarda bulunması gerekir oysa. Ama biz tuttuk, Norveç gibi dünyanın en zenginlerinden sayılabilecek, AB'yi elinin tersiyle itme lüksünde bulunmuş bir ülkeyle aynı fiyata benzin satar hale geldik. Dedik ya bunun, izah edilebilir, kabul edilebilir hiçbir yanı yok.

Türkiye'de çok akaryakıt tüketildiği, benzin fiyatları yüksek tutularak bunun azaltılabileceği tezi de tümden yanlış. Bir kere Türkiye'de nüfusa göre ne araç sayısı fazla, ne benzin tüketimi. Biz bu anlamda hala orta halli bir ülkeyiz.

Ya zamlar? 
Benzin, motorin ve LPG fiyatlarının eylülden eylüle yaklaşık 50 kez değiştiğini belirttik. Diğer ürünler de dikkate alındığında fiyat değişimi sayısı 80'i buluyor. Genel algı, fiyat değişiminin hep fiyat artışı biçiminde olduğu yönünde. Ama öyle olmuyor, fiyatlar zaman zaman da düşürülüyor. Önemli olan, sonuçta fiyatların net olarak ne kadar arttığı.

TÜİK, akaryakıtta her ay dört kez fiyat derliyor ve bunların ortalamasıyla aylık ortalama bir fiyat belirliyor. Bu fiyat üzerinden de artış ya da azalış oranı bulunuyor.

İşte bu oranlar, genel algının çok dışında bir fiyat hareketi yaşanmakta olduğunu gösterdi. 2011 yılının eylül ayından bu yılın eylül ayına kadar olan bir yıllık dönemde benzin fiyatındaki artış yalnızca yüzde 5.11; evet yanlış değil yalnızca yüzde 5.11. Bu dönemde TÜFE'deki genel artışın yüzde 9'un üstünde olduğu dikkate alınırsa yüzde 5.11 hiç de fena bir oran değil doğrusu.

Aynı dönemde motorin yüzde 7.44, LPG yüzde 5.28 oranında zam gördü.

Eylül itibariyle önceki yıllarda oluşan artışlar ise çok daha yüksek. Benzin fiyatı, 2011'in Eylül'ü itibariyle bir yılda yüzde 20'ye yakın artmış. Motorin ve LPG'de yüzde 24 ve yüzde 21 artış var.

2010'un Eylül'ündeki yıllık artışlar ise benzinde yüzde 12, motorinde yüzde 20, LPG'de yüzde 15 düzeyinde.

Ekimde yüzde 10'u bulabilir
Benzinde eylülden eylüle yüzde 5 düzeyinde bulunan fiyat artışı, ekim itibariyle yüzde 10'u bulacakmış gibi görünüyor.

Benzin fiyatları geçen yıl ekimde eylüle göre yüzde 1.1'lik gerileme göstermişti. Bu yıl ekimde ise eylül'e göre yüzde 4'e yakın bir artış söz konusu. Gerçi bu oran ay sonuna kadar yukarı ya da aşağı yönlü değişikliğe uğrayabilir. Rakamlarda fazla değişiklik olmaması halinde benzin fiyatlarının ekim itibariyle yıllık bazda yüzde 10 dolayında artış gösterebileceği hesaplanıyor.