Dış talep katkısı sürüyor. Ama...

2014 yılında bir iç talep zafiyetimiz var. İçerideki harcamalar ekonominin büyümesi için gerekli katkıyı yapamıyor. Neyse ki bu sene bir yandan ana ihraç pazarlarımızın hafiften kıpırdanıyor olması bir yandan da döviz kurunun ihracat dostu yönde hareket etmesi iç talep zafiyetimizi kısmen dış talep çekişi ile telafi etmemizi sağlıyor. 

Yeni açıklanan mayıs ayı dış ticaret verileri bu durumun devam ettiğini gösteriyor. Bu yılın mayıs ayında ihracat 13.8 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Geçen yılın mayıs ayında gerçekleşme 13.2 milyar dolar olmuş. İhracat, geçen yıla kıyasla, yüzde 3.6 artmış. 

2013 yılının mayıs ayı ithalatımız 23.2 milyar dolarmış. Bu sene mayıs ayında ithalat 20.9 milyar dolara gerilemiş. İthalatımızda geçen yılın mayıs ayına kıyasla daralma oranı yüzde 10.3 olmuş. Bu durumda mayıs ayı dış ticaret açığında kayda değer bir gerileme var. Mayıs ayı dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayındaki 10.0 milyar dolar düzeyinden bu yıl 7.1 milyar dolara gerilemiş. Açıktaki gerileme yüzde 28.7 olarak gerçekleşmiş. 
İktisadi değişkenler, zaman boyutu içinde mevsim ve takvim değişmelerinden etkileniyorlar. Dış ticaretin ana yönelimleriyle ilgili daha net bir fikir elde edebilmek için istatistik verilerden bu etkileri temizlemek gerekir. İki yılın aynı ayları arasındaki hareketi daha net görebilmek için ilk veriler takvim etkisinden arındırılmalıdır. Aynı yıl içinde birbirini takip eden iki ay arasındaki değişimi izlemek için de ilk veriler hem takvim hem de mevsim etkilerinden arındırılmalıdır. 

2014 yılının mayıs ayı dış ticaret verileri bu etkilerden arındırılınca biraz farklı görüntüler çıkıyor ortaya. Örneğin, geçen yıl ile bu yılın mayıs ayları arasındaki hareket takvim etkisinden arındırıldığında değişkenlerin mutlak büyüklüklerinin ve değişme oranlarının fark ettiği ama hareket yönlerinin aynı kaldığı görülüyor. Bu yılın mayıs ayında, geçen yıla kıyasla, takvim etkisinden arındırılmış ihracatta yüzde 3.5 oranında artış, ithalatta ise yüzde 2.4 gerileme olduğu gözleniyor. Yani, geçen yılın performansına göre, bu yıl ihracat hızlanırken ithalatın gerilediğini söylemek mümkün. Her iki değişkende bu hareket deseni yılın başından beri devam ediyor. Takvim etkisinden arındırılmış ihracatta aylık bazda ciddi artışlar sağlanmış. Ancak, ihracatta artış hızının mart ayından bu yana yavaşladığına, istim kaybettiğine dikkati çekmek gerekiyor. 

Buna karşılık, takvim etkisinden arındırılmış büyüklükler yılbaşından bu yana ithalatta bir yavaşlama eğiliminin egemen olduğunu ve mayıs ayı itibariyle bu eğilimin devam ettiğini gösteriyor. İthalattaki yavaşlama eğilimin hız kesiyor olması da burada dikkat edilmesi gereken nokta. Yani, ihracat istim kaybederken ithalatta, yavaştan da olsa, bunun tersi yönde bir hareket var. 

Bu yılın mayıs ayındaki dış ticaret performansının bir önceki aya (Nisan) göre ölçülmesinde ortaya çıkan tablo bu gözlemi destekliyor. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriler, bir önceki aya kıyasla, mayıs ayında ihracatın atış ivmesinin gerilediğini ve yüzde 0.3 düzeyinde kaldığını gösteriyor. Öte yandan, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış nisan ayı verisinin, mart ayına kıyasla, ihracatta yüzde 7.3 gerilemeye işaret ettiği biliniyor. Mayıs ayında yeniden pozitifi dönen ihracattaki artış patikasına dönüşün işareti olarak kabul edilse dahi, süreçte ivmenin ciddi ölçüde düştüğü açık. 

Aydan aya değişme eğilimlerini gösteren mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler ihracattaki ivme kaybının tersine ithalatta bir artış ivmesinin yerleşmekte olduğuna işaret ediyor. Bu nitelikteki aylık ithalat büyüklükleri yılın ilk üç ayında gözlenen daralma eğiliminin tersine döndüğüne, nisan ayından sonra mayıs ayında da ithalatta artış olduğunu gösteriyor. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ithalatın, aylık bazda, nisanda yüzde 1.5 arttıktan sonra mayıs ayında da yüzde 2.9 arttığı gözleniyor. 

Mayıs ayı dış ticaret istatistikleri net ihracattaki eğilimin sürdüğüne ve dış talebin büyümeye katkısının devam ettiğine işret ediyor. Ancak, takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış veriler bu eğilimin ve katkının sürdürülmesinin zorlaşabileceğine işaret ediyor. İhracat artışında ivme düşerken ithalatta yükselme ivmesinin devreye girmesi ve son iki ayda bu ivmenin güçlenmesi net ihracat katkısının da yakında ters dönmesinin olası olduğunu düşündürüyor. Dış açıktaki gerileme ivmesiyle birlikte büyüme ivmesinin de kaybedilme riskinin yükseliyor olduğuna dikkat etmek gerekir