Dış Ticaretin Kolaylaştırılması
Dün gazetemizde yayınlanan, arkadaşımız Mehmet Kaya’nın haberini görünce heyecanlanmadım dersem doğru olmaz. T.C. Kalkınma Bakanlığı tarafından yayınlanmış ve Sayın Murat Deliçay tarafından hazırlanmış olan bir raporun haberiydi bu. “Dünyada ve Türkiye’de Dış Ticareti Kolaylaştırmaya Yönelik Ulusal Koordinasyon Çalışmaları” başlığını taşıyan bu rapor özellikle, dış ticaret işlemlerinin maliyetleri arttırma yönündeki etkisinin incelenmesi ve vurgulaması açısından çok önemli.
Biraz uç bir örnek olmakla beraber karşılaştırılan, Singapur’daki bir ihracat işlem maliyeti içerisinde yer alan zaman maliyetinin Özbekistan’da 13 kat ve parasal maliyetin de 11 kat olması, dış ticaret işlemlerinin kolaylaştırılmasının, ihracat ve ithalat maliyetleri üzerindeki olumlu etkisinin, dış ticarete ne kadar büyük bir ivme kazandırabileceğinin göstergesi oluyor.
Raporda belirtilen, Birleşmiş Milletler Ticaretin Kolaylaştırılması ve Elektronik İş Merkezi (UN/CEFACT) dış ticaretin kolaylaştırılması kavramını şöyle tanımlıyor; “malların satıcıdan alıcıya ulaşması ve ödemelerin yapılması için gerekli işlemlerin ve ilgili bilgi akışının basitleştirilmesi, standart hale getirilmesi ve uyumlaştırılması.”
İşte bu tanımdan hareketle, memlekette işlerin ne kadar zor olduğunu tahmin etmek hiç de zor olmuyor. Zira, değil kurumlar arası koordinasyon, kurumların kendi içlerindeki koordinasyonun ne kadar zayıf olduğu açık bir gerçektir. Yayınlanan bir tebliğin uygulanması için gerekli olan diğer bir tebliğ, yeni tebliğden beş ay sonra bile o kurumun resmi internet sitesinde eski haliyle duruyorsa, hangi koordinasyondan söz edeceğiz. Dış ticaretin düzgün bir şekilde yapılabilmesi için gereken bilgi ve belgelere, resmi kurumların internet sitelerinden erişemeyip, günlerce telefon konuşmaları yapıp, onlarca kişiyle konuşmak zorunda kalmak, hangi KOBİ sahibini veya yöneticisini tedirgin etmeyecektir? Bu konuların halledilmesinin getirecekleri, 2011 yılında Rippel tarafından yapılan bir araştırma sonucunda vurgulanmış. Buna göre, dış ticaret işlem maliyetlerinin düşürülmesi sırasıyla, firmaların rekabet edebilirliğinin yükselmesine, ihracat performansının yükselmesine, yeni iş ve gelir imkanlarının oluşması ve sonuç olarak da ekonomik kalkınmaya yol açıyor.
Raporda dikkatimizi çeken bir başka önemli nokta da “Az gelişmiş ve gelişmekte olan .....ülkelerdeki karmaşık prosedürler ve yüksek ticaret maliyetleri, üretimin çeşitlenmesini engellemekte ve KOBİ’lerin ihracata temkinli yaklaşmalarına neden olmaktadır. İhracatın öngörülebilir şekilde kolay ve daha az maliyetle gerçekleştirilmesi, ihracatçı firmaların daha çok ihracat yapmasını teşvik edebilecektir ” ifadesi olmuştur.
Yıllardır Türk ticaret ve sanayi erbabı ile yaptığımız ihracat sohbetleri ve çalışmaları sırasında gördüğümüz tedirginlikler, raporun bu ifadelerini doğrular mahiyettedir. Karmaşık işlemler, ihracat maliyetlerini sağlıklı olarak tahmin edememe gibi nedenler de ihracata, yapmak istemelerine karşın mesafeli durmalarına yol açmaktadır. Rahmetli Turgut Özal tarafından başlatılan hamleyi takip eden yıllarda, değişik iktidarlar tarafından, dış ticaretin ve özellikle ihracatın arttırılması konusunda çeşitli tedbirler alınmaya çalışılmaktadır ancak bu işlerin tek elden ve uzmanlarca yürütülmemesi çabaların etkinliğini sorgulatmaktadır.
Rapor, bazı gerçeklere ışık tutarak, en azından bir tartışma ortamı yaratır ve konuyla ilgili kurum, kuruluş, STK ve uzman kişilerin bu işlere biraz daha eğilmelerini sağlar ümidindeyiz. Emek verenlerin eline sağlık.