Enflasyon ve dış ticaret rakamları üzerine…
Seçim ile geçimin iç içe geçtiği veya birbirine karıştığı bir süreç yaşıyoruz.
Gerçekten bu seçimde “geçim”, yani ekonomi ya da insanların işi veya cebi çok öne çıkmış görünüyor. Hükümet de 17 yıldır hiçbir seçimde karşılaşmadığı ekonomik sorunlarla bu seçimde karşılaşınca adeta bocalama yaşıyor.
Aslında bu seçimin sonuçları ne olursa olsun, bazı söylemlerin seçim propogandalarına damga vurduğu görülüyor. İşte bunlardan bir kaçı…
- beka sorunu,
- ittifaklar,
- millet ittifakı/zillet ittifakı,
- tanzim satışları,
- terör ile ilintili bir siyasi partinin meydanlarda sergilenen görüntüleri,
…
Zaten giderek iki partili bir hayata geçişin sancıları yaşanırken, bu keskin ve tahkim edici söylemler işi daha da zorlaştırıyor.
Sonuç itibariyle yeni gelişmelere gebe bir yerel seçim yaşanacak gibi görünüyor. Hatta sonuçlar değişmese bile bir takım değişikliklerin gündeme gelmesi bekleniyor.
İşte böylesine seçimin narkoz dönemine girildiği bir dönemde, ekonomiyle ilgili bir şeyler söylemek ya dikkat çekmiyor yani karşılığını bulmuyor; ya da ekonominin iç ve dış oyuncuları 1 Nisan sonrasını bekliyor.
İşte dikkat çekmeyen veya karşılığını bulmayan iki ekonomik gelişme…
1. Şubat 2019 ayı ÜFE ve TÜFE oranları,
2. Şubat 2019 ayı dış ticaret rakamları ve açık.
Bu iki konu öyle bir şekilde sunuluyor ki sanki her şey çok iyiye gidiyor.
Dilerseniz rakamları hatırlayalım.
4 Mart 2019 pazartesi günü Şubat 2019 ayına ait ÜFE ve TÜFE oranları yayınlandı.
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %0.16 arttı
TÜFE'de (2003=100) 2019 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %0.16, bir önceki yılın aralık ayına göre %1.23, bir önceki yılın aynı ayına göre %19.67 ve on iki aylık ortalamalara göre %17.93 artış gerçekleşti.
Ana harcama grupları itibariyle 2019 yılı Şubat ayında endekste yer alan gruplardan, eğitimde %1.64, gıda ve alkolsüz içeceklerde %0.90, lokanta ve otellerde %0.87 ve ulaştırmada %0.71 artış gerçekleşti.
Aylık en yüksek artış %2.48 ile sağlık grubunda gerçekleşirken aylık en fazla düşüş gösteren grup %4.81 ile giyim ve ayakkabı oldu. Yıllık en fazla artış da %29.25 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşti.
Bu arada Yurt İçi Üretici Fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) de 2019 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %0.09, bir önceki yılın aralık ayına göre %0.55, bir önceki yılın aynı ayına göre %29.59 ve on iki aylık ortalamalara göre %29.97 artış gösterdi.
Şimdi şunu sormak gerekiyor: yıllık TÜFE’nin %20 ve ÜFE’nin de %30 bandında seyrettiği bir ülkede işlerin iyiye gittiğini söylemek mümkün mü? Kaldı ki sokağın enflasyonunun çok daha farklı ve yüksek olduğu da biliniyor.
Aslında söylenecek şey çok basit…
Bu ülkede talep enflasyonu yok; talep yeteri kadar daralmış durumda. Hane halkı pazara çıkmıyor. Dolayısıyla fiyatlar artmıyor. Ancak; üretici fiyatlarındaki artış oranının halen çok yüksek seyretmesi gelecek döneme maliyet enflasyonu olarak yansıyacağı gerçeğini açık bir şekilde ortaya koyuyor.
Gelelim dış ticaret rakamlarına…
Yine 4 Mart 2019 pazartesi günü Ticaret Bakanının yaptığı açıklamaya göre;
- 2019 yılı Şubat ayında %3.5 artışla 13.6 milyar dolar olarak gerçekleşen ihracat, geçen yılın aynı döneminin rekorunu geride bırakmış.
- İhracat 2019 yılı Ocak ayında ise 2018 yılının aynı ayına göre %5.9 artarak 13 milyar 170 milyon dolar, ithalat %27.2 azalarak 15 milyar 673 milyon dolar olarak gerçekleşmiş.
- Ocak ayında dış ticaret açığı %72.5 azalarak 2 milyar 503 milyon dolara gerilemiş. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2018 Ocak ayında %57.8 iken, 2019 Ocak ayında %84'e yükselmiş.
Şimdi bunu da sorgulayalım. Bu ülkede örneğin petrol ve yatırım malları ile ilgili ithalat zorunluluğu varken ithalatın düşmesini ve dolayısıyla ticaret açığının azalmasını nasıl izah edebiliriz? Bu, ekonominin daralmasından başka bir anlam taşıyor mu?
Yukarıdaki iki örneğe ilişkin yalın sonucu anlamayan veya farklı anlam yükleyerek kamuoyu oluşturmak isteyen “ekonomist” unvanlı çevrelerin bu sonuçları sevindirici olarak göstermesini ihtiyatlı karşılamak gerekiyor.