“Ex-works / İşyerinde teslim” riskli mi?

İhracatçı dostumuz işi bağlamış, kendini de fazla riske atmamak için malların teslim şekli olarak “ İşletmede teslim / Ex-Works “ kuralını seçmiş. Daha önceki ihracatlarında yaşadıkları tecrübelerine ve uygulamalarına dayanarak da güvenilir bir ödeme şekli olduğuna inandıkları “Akreditif” ödeme şeklini seçmişler. Akreditifteki bazı şartların değiştirilmesi gerektiği için yazışmalar yapılmış, değişiklikler alınmış ve üretime geçilmiş.

Buraya kadar her şey yolunda görünüyor ve işler sorunsuz yürüyor. Ancak üretimin tamamlanmasını izleyen zamanda alıcı, kendi sorumluluğunda olan taşımacıyı belirleyerek malları teslim almak üzere harekete geçmemiş. Yapılan görüşmeler sonuç vermemiş ve ihracatçı dostumuz da akreditifte istenilen ve malların taşımacıya teslim edildiğinin kanıtı olan “Konşimento“ belgesi elinde olmadığı için, bankaya vesaik teslim edememiş. Bu nedenle de ödemesini alamamış ve mallar da elinde kalmış. Tüm bu tartışmaların yaşandığı sırada da akreditifin geçerlilik süresi bitmiş. Alıcı da “Ben artık bu malı istemiyorum” diyerek kenara çekilmiş.

İhracatçı dostumuz soruyor “Geri çekilmesi mümkün olmayan/Gayri kabili rücu” akreditif açan bir alıcı, bu işlemden nasıl vazgeçebilir? Bu olaydaki uygulama, çok ilginç. Zira alıcı akreditifi geri çekmiyor fakat ihracatçımızı oyalayarak, akreditifin geçerlilik süresinin bitmesini sağlıyor. Doğal olarak da bu sürenin aşılması sonucunda ihracatçımızın, akreditif ile ilgili olarak herhangi bir hakkı kalmıyor.

İhracatçımız da doğal olarak “Ben şimdi ne yapacağım” diye düşünüyor.

Olaya baştan bakacak olursak, ihracatçımız ile alıcı arasında bir sözleşme yapılmadığını, sadece ürün ile ilgili olarak mutabakat sağlandığını, teslim ve ödeme şekillerinin belirlendiğini görüyoruz. Oysa ki sözleşme yapılması halinde, sözleşmenin kapsamı çok daha detaylı olacak ve tüm olasılıklar karşısında yapılacak işlemler oraya yazılacaktır. Maalesef birçok ihracatçı arkadaşımız, alıcıyı tedirgin etmekten ve bu nedenle işi kaybetmekten çekinerek, sözleşme yapmadan işe girmeyi tercih etmektedir. Eğer bu işin başında, detaylı bir sözleşme yapılmış olsaydı, bu sonucun engellenmesi mümkün olabilirdi.

Öte yandan işyerinde teslim şartında ihracatçımızın malları teslim yükümlülüğü INCOTERMS broşüründe aynen şöyle tanımlanmıştır; “Satıcı, malları belirtilen teslim yerinde,...alıcının tasarrufuna bırakmalıdır.” Masrafların paylaşımı konusunda da kural şöyledir; “Alıcı... mallar tasarrufuna bırakıldığı halde teslim almamasından veya .... gerekli ihbarı yapmamasından doğan bütün ek masrafları, .... ödemelidir.” Burada söz konusu edilen ihbar için açıklama da aynen şöyledir; “Alıcı, kararlaştırılmış bir süre içerisinde teslimatın yapılacağı günü veya belirlenen yerdeki teslim noktasını belirleme hakkı kendisine ait olduğunda, bu konuda satıcıya yeteri kadar önceden ihbarda bulunmalıdır.” 

Sonuç olarak, işyerinde teslim şekli seçildiğinde ihracatçı, malların belirlenen yerde ve zamanında alıcının emrine amade tutulduğunu alıcıya ihbar etmeli ve ondan malları kural gereği teslim almasını istemelidir. Alıcının “İşyerinde Teslim” kuralı çerçevesinde malları teslim almaması durumunda, alıcının tüm masraflarını isteme hakkı doğmaktadır.