“İş yapma kolaylığı”nda Türkiye’nin karnesi

Türkiye’nin çok hızla değişen iç ve dış gündemi nedeniyle bazı gelişmeleri göremiyoruz ya da ıskalıyoruz.

Oysa bu göremediğimiz ya da ıskaladığımız şeyler çok önemli olabiliyor.

Bunlardan birisi de Dünya Bankası tarafından 2004 yılından beri düzenlenen Doing Business (İş Yapma Kolaylığı) adlı rapor. Sayısı 190’a ulaşan ülkedeki 13 bin civarında işadamı, mali müşavir, bankacı, kamu görevlisi, avukat gibi gönüllülerin verdiği bilgilere göre derlenen rapor.
Rapor, iş dünyasını yakından ilgilendiren 11 alanı kapsıyor: işe başlama, inşaat izinleri, elektrik tedariki, tapu kayıtları, kredi alınması, küçük yatırımcının korunması, vergi ödeme, sınır ötesi ticaret (ithalat/ihracat) sözleşmelerin uygulanması, iflas durumunun veya hukuki ihtilafların çözümü yanında işgücü piyasasına ilişkin düzenlemeler.

Aslında İş Yapma Kolaylığı olarak bilinen bu çalışma; hem mevzuat kalitesini hem de verimliliği amaçlıyor. Yani iş yapmada mevzuatın etkin, basit ve uygulanabilir olmasını ve böylece verimliliğin sağlanmasını hedefliyor. Dolayısıyla ekonomik kazanımlar elde etmek adına bürokrasinin azaltılması, yolsuzluğun önlenmesi ve özellikle küçük işletmelerin desteklenmesi amaçları öne çıkıyor.

Gerçekten de ülkelerin her yıl yaptıkları bu alanlardaki yenilik veya düzenlemelerin izlenmesi çok önemli.

Doğal olarak gelişmiş uzak doğu ve İskandinav ülkeleriyle Kuzey Amerika ve bazı Avrupa ülkeleri ilk 20’ye demir atmış ülkeler. Örneğin; Yeni Zelanda, Singapur, Danimarka gibi ülkeler uzun yıllardan beri ilk üçte yerini almış durumda. Bir başka ifadeyle ilk 20 ülke arasında yer alan 12 OECD ülkesi yıllardır en tepedeki yerlerini koruyor.

Her ne kadar rapor 2019 yılı yayını olarak yayımlanıyorsa da esasında 1 Mayıs 2018 tarihi itibariyle bilgileri sergiliyor. Yani istatistik ve değerlendirmeler yaklaşık 1 yıl geriden geliyor.
Doing Business 2019 Raporuna göre; 190 ülkenin 128’inde 314 tane reform niteliğinde düzenleme yapılmış. Bu reformlar yukarıda sıralanan 11 alana ilişkin. Söz konusu iyileştirme yönündeki düzenlemeler içerisinde, en çok işe başlama konusundaki düzenlemeler 50 adet reform ile ilk sırayı alıyor. Buna karşın en az düzenleme de 14 sayısı ile iflas durumunun veya hukuki ihtilafların çözümü alanında bulunuyor.

Bu düzenlemelerde ülkelere baktığımızda; gelişmiş ülkelerin dışında Makedonya’nın 10. sırada, Birleşik Arap Emirlikleri’nin 11. sırada olduğunu görüyoruz. Aynı şekilde Litvanya, Estonya, Letonya, İzlanda, Azerbaycan, Kazakistan, Rusya ve Polonya gibi daha az gelişmiş veya gelişme yolundaki doğu Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin bu yıl Türkiye’nin üzerinde yer aldığını anlıyoruz.
Ancak; teselli adına söylemek gerekirse Belçika ve İtalya gibi OECD ülkelerinin Türkiye’nin gerisine düştüğünü tespit ediyoruz.

Gelelim Türkiye’nin 2019 yılındaki sıralamasına…

Türkiye, 2017-2018 Mayıs döneminde iş yapma kolaylığında 190 ülke arasında 43. sırada yerini alıyor. Bu sıralama çok iyi bir noktayı sergilemediği gibi çok kötü bir noktayı da ifade etmiyor.
Asıl önemli olan husus, Türkiye’nin sıralamasının yıllar itibariyle çok değişkenlik göstermesi. Şöyle ki Türkiye’nin sıralaması;

- 2012 yılında da 43 olmuş,
- 2013 yılında 28 sıra birden düşerek 71. sıraya gerilemiş,
- 2014 yılında yeniden 43. sıraya yerleşmiş,
- 2015 ve 2016 yılında 55. sıraya düşmüş,
- 2017 yılında yine 43. sırayı yakalamış,
- 2018 yılında tekrar 60. sıraya gerilemiş.

Görüldüğü gibi; Türkiye, iş yapma kolaylığında da ekonomideki performansa benzer inişli çıkışlı bir seyir izliyor.

Eğer ekonomik büyüklüğümüze ve dünya sıralamasındaki yerimize bakacak olursak iş yapmada performansımızın yetersiz kaldığını görürüz.

Aslında hep tekrar ettiğimiz yapısal düzenlemeleri yapabilirsek, bu sıralamada da hem yükselmeyi ve hem de makul noktada kalmayı başarırız.