İşçinin Fesih Bildirimine İtirazı ve İşe İade davası
Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, iş yerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz.
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir.
Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir.
Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir.
Şüphesiz iş güvencesinin temel amacı, yapılan feshin geçerli bir nedene dayanmaması halinde, feshin geçersizliğine karar verilebilmesine ilişkindir. Nitekim, İş Kanunu’nun 20. maddesi, iş sözleşmesi feshedilen işçinin,
- Fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya
- Gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile
- Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurabilecektir. (İşK/20).
- Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilecektir.
Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir.
Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir. Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür.
****
SSK’lıların malulen emekliliği
Sağlık durumunun çalışmaya uygun olmaması halinde sigortalıların uğrayacağı gelir kayıplarının telafisi amacıyla sosyal güvenlik sistemine göre malulen emeklilik imkânı vardır.
Yani, sigortalı olduğu dönemde malul olmamakla birlikte sigortalı olduktan sonra çeşitli nedenlerle meslekte kazanma/çalışma güçlerini kaybetmeleri halinde gerekli prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını sağlamaları halinde malulen emekli olabilmeleri mümkün bulunmaktadır. Malulen emeklilik için belli bir yaş şartını tamamlamaya gerek yoktur.
5510 Sayılı Kanun’un 26. maddesine göre malulen emeklilik olabilmek için sağlanması gereken şartlar;
- 4/a sigortalısının resmî kurumlardan aldığı belgeyle malul sayılması (Çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %60'ını kaybettiğini belgelemesi)
- En az 10 yıllık sigortalılık süresi ve 1800 gün prim ödeme şartının sağlanması,
- Başkasının bakımına muhtaç ise sigortalılık yıl şartı aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
- SGK’ya tahsis talep başvurusunda bulunulmasıdır.
Bu şartların sağlanması halinde kişiye malullük aylığı bağlanmaktadır.