Kamu kaynaklarının yeniden tahsisi
Seçim yaklaştıkça tartışmalar da yoğunlaşıyor. En ateşli tartışma konusunun da CHP’nin seçim bildirgesinde yer alan yeni politika önermeleri olduğu görülüyor. CHP, iktidar olduğu takdirde, toplumun düşük gelirli kesimlerine dönük yeni nakdi destekler vereceğini, bunların gelir düzeyini arttıracağını açıkladı. Yoğun bir tartışma başladı.
Tartışmayı günlük siyasi polemiklerin dışına çekip soğuk kanlı bakınca, tartışmaya konu olanın “kamu kaynaklarının yeniden tahsisi” meselesi olduğu görülüyor. Siyasi iktidar vergi ve benzeri araçlarla özel alandan kamuya kaynak aktarır. Bu kaynakları da önceden açıkladığı bir bütçe çerçevesinde uygun gördüğü alanlara tahsis eder, harcar. Kimi zaman bütçe disiplini kaybedilir, olmayan kaynaklar tahsis edilip, harcanır. Bunun ekonominin dengesini bozmak, ek borç yükü doğurmak vb. gibi olumsuz sonuçları olur. Bunun hesabı genel seçimlerde sorulur. Kaynakları bu şekilde kullanan siyasi iktidarlar çoğu kez bunun siyasi bedelini öder. İktidardan düşer.
Kamuda yapılan kaynak tahsisi sonuçta siyasi bir olgudur. Siyasi iktidar kendi siyasi tercihlerine göre kaynak tahsisi yapar, kaynakları kendi önceliklerine göre oluşturduğu kaynak kullanım kalıbına göre harcar. Bunun denetleneceği tek alan genel seçimlerdir. Seçmenlerin kullandıkları oylarıyla siyasi iktidarın benimsediği kaynak tahsis-gelir kullanım kalıbını denetlediği düşünülür. İktidar erkini elde edecek kadar oy alan siyasi kadronun öngördüğü kaynak tahsis kalıbının da seçmenler tarafından kabul edildiği düşünülür.
Son tartışmaları böyle bir optikten değerlendirirseniz büyük ölçüde nafile bir tartışma yapıldığını görürsünüz. Sonuçta, CHP’nin yaptığı şey kendi siyasi tercihine göre oluşturduğu bir kaynak tahsis kalıbını topluma açıklamaktır. Bunun kabul edilebilir olup olmadığına seçimlerde seçmen karar verecektir. CHP sosyal demokrat bir partidir. Bu partinin kamu kaynaklarını kullanım kalıbının öteki partilerden farklı olması doğaldır. Zaten bu tür partilerin program ve bildirilerinden beklenen de bu farklılığa göre tasarlanacak politikalardır.
Sosyal demokrat partilerin ekonomi politikalarının çalışanlardan yana eğilimli olması da normaldir. Uygulamada bu eğilimin iki değişik biçime büründüğü görülür. Bazı sosyal demokrat partilerin kaynak tahsis kalıbını daha popülist bir yaklaşımla oluşturdukları, kamu harcamalarını genel olarak fakir ya da düşük gelirli kesimlerin lehine yeniden yapılandırmak istedikleri görülür. Daha somut ve keskin sol ideolojiye sahip partiler kaynakların yeniden dağılımını doğrudan emek lehine yapmak iddiasındadır. Kendi adıma CHP’nin sosyal demokrat bir parti olarak doğru olanı yaptığı kanısındayım. CHP kullanımda olan kamu kaynak tahsis kalıbını düşük gelirliler lehine değiştireceğini söylüyor. Yapılan tartışma ve eleştirilerin bu olayın özünü (sanırım bilerek) ıskaladığını düşünüyorum. Dikkat ederseniz eleştiriler iki noktada odaklanıyor. CHP’nin önerdiği yeni kaynak tahsis kalıbı için kaynağı nereden bulacağı sorusu tartışmaların birinci odağını oluşturuyor. İkinci eleştiri odağı ise bu kalıbın uygulanabilir olup olmadığı meselesi.
Tabloya benim gibi bakıyorsanız “kaynağı nereden bulacaksın” sorusunun manasız olduğunu görürsünüz. Yapılması öngörülen uygulama olanların üstüne yeni bir harcama yükü monte etmek değildir. Yeni bir tahsis kalıbı oluşturulacağına göre mevcut uygulamada benimsenen bazı harcama kalemlerinden vazgeçilecek, bunun yerine çalışanlara daha çok imkan sunan harcamalara daha büyük ağırlık veren bir harcamalardan oluşan yeni kalıba geçilecektir. Yapılacak iş bir harcama alanının başka ve yeni bir harcama alanı ile ikame edilmesidir. Bu ikame işi yeni kaynak gerektirmez. Mevcut kaynak hacmiyle bu işlem yapılabilir. Bunun üstüne büyüme vb. yollardan sağlanacak ilave kaynak yine aynı kalıba uygun olarak harcanır, emek desteğinin boyutu genişletilir. Tartışmalarda (sanırım bilerek) ıska geçilen boyut budur. Meseleye böyle bakarsanız “kaynağı nereden bulacaksın” sorgusunu niye manasız bulduğumu anlarsınız.
Öngörülen yeni kaynak kullanım kalıbının uygulanabilirliği ise siyaset eyleminin başka bir yönüyle ilgili bir meseledir. Kaynak kısıtı harcama ikamesi ile halledileceğine göre, uygulanabilirlik meselesi yapılan önerinin arkasındaki siyasi desteğe, yani tahsis kalıbını değiştirmek isteyen kadronun siyasi gücüne bağlı olacaktır. Kendi ideolojisiyle sorunu olmayan sosyal demokrat bir partinin bu sorunu da kolayca aşacağını düşünüyorum