KOBİ’ler nasıl büyür?
Salı günü KOBİ’lerin iki önemli sorunu olan büyüme ve kurumsallaşmadan bahsetmiştim. Şirketler kurumsallaşmak için büyümeyi bekliyor, beklerken de kurumsal olamadıklarından büyüyemiyorlar demiştim.
İşim gereği çok fazla KOBİ ölçeğinde şirket sahibi dostum var. Sohbetlerimizde pek çoğu aynı şeyi dile getirir; “hocam sisteme, kurumsallaşmaya karşı değiliz ama şu piyasa koşullarında, şu ölçekte biz insana dayalı yaklaşımlar ile daha hızlı ilerliyoruz, kararları hızlı veriyoruz, daha etkin çalışıyoruz”. Bu inançlarını da bana doğrulatmak isterler. Ben bu inanca katılmadığımı dile getirir ve eklerim: “sizi buraya getiren doğrularınız, sizi oraya götürmeyecek”. Burası derken göğüs hizasını, orası derken ise elimle başımın üstünde yüksek bir seviyeyi işaret ederim.
Dostlarımın bu inancı maalesef hatalı bir inanç. Zaten hatalı olmasa ülkemizdeki şirketlerin %99.7’si KOBİ tanımı içinde kalmaz, hatta yurt dışına açılıp global ölçekte firmalar olurlardı. Ama olmuyor. Kurumsallık dışı ve sistemsiz çalışma, patrona dayalı sistem hızlı büyütür ama eninde sonunda bir cam tavana çarparsınız. Bu büyüme ilk başlarda hızlı olabilir ama patronun enerjisi, sağlığı, vakti ve sabrı ile sınırlıdır. Ölçeklenemez, sürdürülebilir de değildir.
Kurumsallaşma neden önemli?
Kurumsallaşma önemli, çünkü patronun mikro yönetimi olmadan çalışabilmeyi, kişiye dayalı olmamayı, stratejik hareket etmeyi, sistemli ve disiplinli çalışmayı mümkün kılar. Verimliliği sağlar. Sistem insana değil, insan sisteme uyar. Ortak bir kültür, takım çalışması, öğrenme ve hatalardan ders alma mekanizması, yönetim kapasitesi ve yönetim sistemleri (bütçe, iç kontrol, kalite yönetimi gibi) dahilinde çalışma felsefesi oluşturur. Bu da sizi sürdürülebilir kılar. İnsana dayalı sistemle aşırı hızlı beş adım gidip yorulurken, kurumsallaşma ile makul hızda elli adım gider ve yorulmazsınız.
Kurumsallaşma KOBİ’lerce neden benimsenmiyor?
Kurumsallaşma yavaşlatmaz, aksine büyütür. Ülkemizde hatalı ve kötü kurumsallaşma örnekleri nedeniyle önyargılı bir düşünce oluştu. Kurumsallaşma eşittir bürokrasi kavramı zihinlere yerleşti. Kağıt kürek işi, karar süreçlerinin uzaması veya çok katmanlı yönetim gibi algılanıyor. Oysa kurumsallaşma çok farklı bir iş. Aslında sistemli ve disiplinli iş yönetimi demek. Şirketlerde karar alma, operasyon ve kontrol süreçlerini sağlıklı hale getiriyor. İşleri ve görevleri tanımlayarak enerji kaybı ve kaosu önlüyor. Hedefli ve odaklı çalışmayı ve hesap verebilirliği sağlıyor. Ayrıca terzi işi yapılması gereken bir iş. Aynı sektörden olsa da büyük ölçekli veya çok uluslu bir şirketin kurumsal yapısını, yönetim sistemini, hatta yöneticilerini getirip, KOBİ’de işletmeye çalış, işlemez. KOBİ ölçeğinde kurumsallaşma, firmaya özel ve özgün yapılması gereken bir iştir.
Bu kadar önemli bir iş, ülkemizde hatalı danışmanlar ve uygulamaları nedeniyle benimsenmiyor. Oysa, doğru kurgulandığında, keskin bir rekabet avantajı sağlıyor. KOBİ ölçeğinde firma sahibi arkadaşlar rakipleri ile arayı açıp, sağlıklı büyümek ve bir üst lige çıkmak istiyorlarsa, kurumsallaşma işine rakipleri uyanmadan yönelmelerini öneririm.
Şirketlerde on iki ila on sekiz ay içinde büyük başarılar elde ettiğimiz kurumsallaşma uygulamalarını buradan detaylı şekilde anlatmam zor ama çok özet şekilde fikir vermeye çalışayım.
Kurumsallaşma ile büyüme nasıl sağlanır?
Kurumsallaşma ile şirket analiziniz sonrası, üç temel alanda çalışma yapılır. Bunlar strateji, organizasyon ve icradır. İşe kurumsal analiz ile başlanır. Şirketin yönetim ve organizasyon yapısı analiz edilir, SWOT’u oluşturulur, iş süreçleri ve ilişkileri tanımlanır. İç kontrol sistemi oluşturulur. Sonrasında, tüm pozisyonlar doğru kişiler ile doldurulur. Bu çalışma sonrasında bir stratejik analiz yapılarak, şirketin sektöre göre iki veya üç senelik stratejik planı oluşturulur. Bu plan ile uyumlu senelik kurumsal hedefler belirlenir. Bu aşamada bütçe oluşturmak faydalı olur. Hedefler aynı zamanda süreçler ile ilişkilendirilir. Bu hedefler departman bazında çeyreklik ve aylık hedeflere dönüştürülür. En son aşamada ise şirketin icra kapasitesi geliştirilir. Yönetim sistemleri ve yönetsel araçlar ile yönetim kasları güçlendirilir. Şirket yöneticileri yönetim sistemleri ve yönetim teknikleri konusunda eğitime alınır.
Bakınız kağıt, kürek, bürokrasi, katmanlı yönetim falan yok. Sonuç odaklı çalışmalar var. Bu yeni, odaklı ve sistemli çalışmalarda öncelik finansal yönetim, satış ve pazarlama süreçlerine verilir. İlk aylarda finansa, müşterileri elde tutmaya, yeni müşteri kazanmaya, pazarlamaya, inovasyona, hızlı kazanımlar ile ciroyu artırmaya odaklanırız. Sonrasında yönetsel ve destek departmanlarını güçlendirme, verimlilik ve süreç iyileştirme çalışmaları gelir. En son ise stratejik plan doğrultusunda, büyüme stratejileri açısından rekabet avantajı sağlayacak, sizi ölçeğe taşıyacak hamleler gelir. Yatırım, kapasite artışı, firma alımları, iş ortaklıkları veya yurt dışına yönelik faaliyetleri geliştirme gibi.
Konuya bu şekilde bakarsanız, kurumsallaşma sizi istikrarlı ve sürdürülebilir büyümeye adım adım taşır. Bunu yaparken de cebinizden büyük paralar çıkmaz. 2024 planlarınız arasına kurumsallaşmayı da almanızı öneririm. 2024 bu çalışmalar için çok uyun bir yıl olacak.