Kur riski yönetme teknikleri
Fatih Kuran - Dinamo Danışmanlık kurucusu
İş adamları kadar özellikle döviz borcu olan hane halkının da güne döviz kurlarının son durumunu takip ederek başladığı çalkantılı bir dönem yaşıyoruz. Yılbaşından bu yana Türk Lirasına karşı Amerikan Doları %25, euro ise %20 değer kazanmış durumda. İleriye yönelik kur tahminleri de pek iç açıcı nitelikte değil ve karamsarlık havası hakim. Bu dönemde kendimizi kurlara karşı nasıl güvence altına alabiliriz sorusunun cevaplarını aramaya çalışalım.
Doğal koruma
Eğer gelir ve giderleriniz aynı para birimi cinsinden ise risk yönetimi açısından ideal bir durum söz konusu demektir. Hangi para birimi cinsinden para kazanıyor iseniz giderlerinizi de borçlanmanızı da aynı para birimi üzerinden yaparsanız kötü sürprizler ile karşılaşmazsınız. Bu bakımdan şu an Türkiye’de ihracatçı durumda olan şirketler döviz bazından borçlanmış olsalar dahi kur artışlarından olumsuz yönde etkilenmeyeceklerdir.
TL’ye dönüş
Daha önce döviz bazında alım yapıyorsanız geç de olsa en azından bazı alımlarınızı bundan böyle TL bazında yapmaya çalışabilirsiniz. Tedarikçi değişikliği yapmayı değerlendirebileceğiniz gibi mevcut tedarikçiler ile olan alım koşullarınızı da gözden geçirip masaya oturabilirsiniz. Yine bu dönemde satıcıdan döviz bazında vadeli mal almak yerine TL bazında alınacak banka kredisi ile ödeme yaparak da kur riski ortadan kaldırılabilir. Diğer tüm döviz bazında olan giderlerinizi de gözden geçirip TL’ye dönmeye çalışmalısınız. Bu konuda en çok kullanılan yöntemlerden biri de kuru daha düşük bir bedel ile sabitlemektir. Örnek gösterebileceğim anlaşma modellerinden biri de kur tutarını mal ve hizmet alırken tavan bir kur üzerinden bugünden sabitlemektir Bu tip bir işlemde diyelim Euro kurunun tavan tutarını bugünden 5.75 olarak belirlediysek ödeme yapacağımız zamanki Euro kuru bu tutarın üzerinde dahi olsa ödeme 5.75 TL üzerinden olacaktır. Euro kurunun 5.75 TL’sinin altında kalması durumunda ise ödeme günlük kurdan yapılacaktır.
Duruma bir de yurt dışından döviz ile mal alıp yurtiçinde TL bazında satış yapan şirketler perspektifinden de bakmak gerekir. Eğer bu tip şirketler yurt dışına döviz bazında borçlanıp faturalarını TL bazında vadeli olarak kesiyor ise fatura kesim tarihinden tahsilat tarihine kadar kurun artma riski ile karşı karşıya olduklarının bilincinde olmaları gerekir. Peşin veya döviz bazlı satış yapmayı tercih etmelidirler.
Finansal yönetim
Şirketler iş yaptıkları piyasalarda kur riskini doğal yöntemler ile ortadan kaldıramadıkları durumlarda bazı finansman tekniklerini kullanabilirler. Kur riski yönetimi amacı ile kullanılan en yaygın yöntemleri şöyle sıralayabiliriz:
- Forward: Banklar ile yapılan ileri vadeli kur alım veya satım sözleşmeleridir. İleri vadeli olarak TL bazında ne ödeyeceğinizi veya tahsil edeceğinizi bugünden sabitlemenize imkan sağlar.
- Options (Opsiyonlar): Forward ile aynı mantık ile çalışmasına rağmen ileride daha cazip kurlar oluşması durumunda anlaşmadan belli bir komisyon ödemesi yapmak sureti ile caymanıza imkan sağlar. Bu şekilde kendinizi korumak ile kalmayıp potansiyel para kazanma imkanlarınızı da saklı tutmuş olursunuz.
- Futures: İleri vadeli ham madde alım veya satım sözleşmeleridir. Bugünden ileri vadeli ham madde fiyatını döviz bazında sabitlemenizi sağlar. Forward veya options ile birlikte kullanıp kur riskini de ortadan kaldırmayı değerlendirebilirsiniz.