Sigorta Primi Teşviki’ndeki hataları önceden tespit etme fırsatı!

Celal ÖZCAN

İstihdam artışına elverişli bir iklimin oluşturulması; öncelikle sürdürülebilir büyüme ve düşük enflasyona yönelik makro ekonomik politikaların izlenmesine bağlıdır.

Ancak, istihdam sorununu çözebilmek, sadece büyüme, istikrar, rekabet edebilirlik ve istihdama yönelik makro ekonomik politikaları değil, aynı zamanda istihdam sürecini aktif olarak destekleyen, ekonomik gelişme politikalarını da kucaklayan kapsamlı bir istihdam stratejisinin geliştirilmesini gerektirmektedir. 

Dezavantajlı gruplar için özel istihdam stratejileri geliştirilmeli

Türkiye’de kadınlar, gençler, uzun süreli işsizler ve engelliler, yasalar önünde diğer gruplarla eşit olmalarına rağmen, işgücü piyasasına sınırlı olarak katılmakta, “düzgün iş kapsamı dışındaki işler” olarak adlandırılan kayıtdışı ve düşük ücretli işlerde istihdam edilmekte ve daha yüksek işsizlik riskine maruz kalmaktadırlar.

İşgücü piyasasına katılmalarını ve olumlu koşullarda istihdamlarını sağlamak için bu gruplara yönelik özel istihdam stratejilerinin geliştirilmesi gerekmektedir.

Bu çerçevede, ekonomik büyümenin istihdam yaratması önündeki en önemli engellerden biri olan ücret dışı maliyetlerin aşağıya çekilmesi amacıyla, prime esas kazanç alt sınırı asgari ücretle eşitlenmiş, asgari geçim indirimi devreye sokulmuş, 5 puanlık sosyal güvenlik primi indirimi ile birlikte istihdamın artırılmasına yönelik diğer teşvikler yürürlüğe konulmuştur.

İşsizliğin azaltılması ve istihdamın artırılması amacıyla yürürlüğe konulan sigorta primi teşviklerden birini de 1 Mart 2011 tarihinden geçerli olmak üzere 6111 sayılı Torba Kanun’la 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici 10 uncu madde ile getirilen sigorta primi teşviki oluşturmaktadır.

Uygulamada 6111 kanun numaralı sigorta prim teşviki olarak bilinen bu teşvikle asıl olarak, kadınların ve gençlerin işgücüne katılımının ve istihdamının artırılması, yeni istihdam yaratılmasını teşvik etmek, çalışanların vasıflarını yükselterek işsizlik riskini azaltmak, mesleki ve teknik eğitimi özendirmek, kalite ve etkinliği artırmak amaçlanmış ve teşkinden yararlanma şartları da buna göre kurgulanmıştır.

6111 kanun numaralı sigorta primi teşvikinin yararlanma şartları

Yürürlükteki diğer sigorta primi teşvikleri ile kıyaslandığında 6111 kanun numaralı sigorta primi teşviki işverenler açısından en avantajlı prim teşvikini oluşturmaktadır.

Zira, diğer pek çok teşvikte, teşvik tutarı hesaplanırken prime esas kazanç altı sınırı (asgari ücret) baz alınırken, 6111 kanun numaralı sigorta primi teşvikinde, prime esas kazanç üst sınırına  (asgari ücretin 6,5 katı) kadar olan sigorta primi işveren hissesinin tamamına (%20,5) karşılık gelen tutarda destek sağlanmaktadır.

Başka bir ifadeyle, 6111 kanun numaralı teşvikten yararlanan işverenler istihdam ettikleri kişilerden dolayı SGK’ya sadece (%14 sigorta primi+%3 işsizlik)  %17 oranında prim ödemektedirler. 

6111 kanun numaralı sigorta primi teşvikinden yararlanmada genel olarak aşağıdaki şartlar aranmaktadır.    

Sigortalı yönünden:

1/3/2011-31/12/2020 tarihleri arasında işe alınması,

18 yaşından büyük olması,

İşe alınmadan önceki 6 aylık dönemde işsiz olması,

İşlyerinde fiilen çalışması,

İşyeri yönünden:

Özel sektöre ait olması 

Sigortalının işe alınmadan önceki 6 aylık ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınması,

Muaccel borcunun olmaması,

Aylık prim ve hizmet belgesinin yasal süresi içinde verilmesi

Tahakkuk eden cari ay priminin yasal süresinde ödenmesi,

SGK’nın mevcut uygulamasında, 6111 sigorta primi teşvikinden yararlanılmak istenildiğinde, e-Bildirge sistemi tarafından diğer şartlar yönünden otomatik olarak kontrol yapılmakta ve herhangi bir hata olması durumunda da sistem tarafından uyarı verilmesine karşın, sigortalının işe alınmadan önceki 6 aylık ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığı hususu, cari dönem aylık prim ve hizmet belgelerinin tamamı SGK kayıtlarına girmediğinden sistem tarafından kontrol edilememekte, başka bir ifadeyle bu konuda işveren beyanına göre işlem yapılıp, sonradan SGK tarafından geçmişe dönük kontrol yapılmakta ve yersiz yararlanma durumunun tespit edilmesi halinde de geçmişe dönük iptal yapılarak yersiz faydalanılan teşvik tutarı gecikme zammı ve cezasıyla birlikte tahsil edilmektedir. 

6111 sigorta primi teşviki ile ilgili yeni kontrol sistemi

Ancak, SGK’nın 09 Ağustos 2016 tarihinde devreye soktuğu yeni uygulama ile işverenlere, 6111 prim teşvikinden yararlandırmak istedikleri sigortalıların 6 aylık ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırıp çalıştırmadıklarını önceden görme ve hatalı bir durum varsa bunu düzeltme imkanı sağlanmıştır.

Bu çerçevede, e-Bildirge programında yer alan “Prim Teşviklerinden Yersiz Yararlanılmış Dönemler” ekranına eklenen “Cari Dönemler” başlıklı menü kullanılarak;

Bildirge verme süresi sona ermemiş aya ilişkin düzenlenen 06111 kanun numaralı bildirgede hata olması halinde, ilgili aya ilişkin bildirge verme süresi sona ermeden e-Bildirge üzerinden gerekli düzeltme işlemi yapılabilecektir.

Bildirge verme süresi sona ermiş, ancak prim ödeme süresi sona ermemiş ise, bu durumda da 06111 kanun numaralı verilen bildirgede hata olması halinde işyerinin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne/Merkezine başvurularak gerekli düzeltme işlemi yaptırılabilecektir.

SGK’nın bu yeni düzenlemesinin işverenlerce kullanılması halinde, 6111 kanun numaralı teşvikten yanlış ve yersiz yararlanma durumunun olup olmadığı önceden kontrol edilebilecek ve sonradan gecikme cezası/gecikme zamlı olarak yararlanılan teşvikin iade edilmesi şeklinde bir süprizle karşılaşılmamış olacaktır.