Uzun kısa vadeli faiz farkı resesyon sinyali olabilir mi?

Hangisi doğru? Durgunluk beklentileri mi, faiz indirim beklentisi mi? CLEVELAND Federal Rezerve Bank 28 Şubat 2019 da konuyu kapsamlı bir şekilde incelemiş şu önemli tespitlere ulaşmış:

Verim eğrisiyle büyüme arasında bir ilişki var mı?

Kısa vadeli faizlerle uzun vadeli faizler arasındaki fark, adım adım daralıp sıfıra ve ardından eksi bölgeye geçtiğinde verim eğrisi terse dönmektedir. Bugünlerde olan da, tam budur. CLEVELAND yetkilileri bir süre düzleşmiş bir verim eğrisi ile karşı kaşıya olduğumuzdan yola çıkıyor. İşte bu dönemdeki GSYH büyüme beklentileri. Aralık 2018’de %2.2, Ocak 2019’de %2.1, Şubat 2019’de %2.0 şeklinde değişim gösteriyor. Verim eğrisi düzken resesyon bekleyişlerine bakılmış. Aralık 2018’de %24 olasılıkla resesyon beklenirken, Ocak 2019’de %26.5, Şubat 2019’de %28…
İlginç değil mi? Düz verim eğrisi büyümede iyimserlik pompalayamıyor ancak; resesyon riskine işaret etmekten de geri kalmıyor. Varlık fiyatları yeterince değerliyse, kardaysanız; uykularınızı kaçırmak için yeterli bir neden.

Grafik. ABD uzun vadeli (10 Yıl) ve kısa vadeli (3 Ay) faiz farkı

Şu verim eğrisi neden kötü üne sahip?

Verim eğrisinin eğiminin büyümeyi tahminde çok kötü ünü vardır. Verim eğrisinin eğimi, 10 yıllık ABD bono faiziyle 3 aylık ABD bono faizleri arasındaki fark olarak ölçümleniyor. Bugünlerde olduğu gibi, kısa vadeli faizler uzun vadelilerden daha yüksek seyretmekteyse, o zaman fark eksiye dönmüş; eğim de tersine dönmüş demektir. NBER’ın tanımladığı 7 resesyondan önce verim eğrilerinin eğimleri eksiye dönmüştü. Bu basit ve pratik benzer ilişki bile, “verim eğrisinin kötü ününü açıklayabilir” diyebilirsiniz. Ama bu doğru değildir. 1966 ve 1998’in sonlarında bu savla uyuşmamıştı. Yani 7 dönem anlamlı, 2 dönem anlamsız bir ilişki içinde olmuşlardı. CLEVEALAND ekonomistleri, bu ilişkiye bir de gecikmeli bakmışlar.

Gecikmeli GSYH büyüme 10Y-3Y faiz farkı cuk oturur?

Uzun vadeli 10 yıllık ABD bono faiziyle kısa vadeli 3 aylık ABD bono faizi farkı bu kez de gecikmeli GSYH büyümeyle karşılaştırılmaktadır. Ekonometri çalışanlar serilerin gecikmeli analizlerinin çok daha dingin seyredebildiğini ve tahmin gücünün katlanarak artabildiğini çok iyi bilirler. Burada da öyle olmaktadır. Gecikmeli GSYH büyümesi, NBER ın tanımladığı 9 resesyonu ile eksiye dönmüş verim eğrisi eğimi, bire bir örtüşmektedirler.

Öyleyse resesyon var mı yok mu?

Verim eğrisinden yola çıkarak GSYH büyümeye ilişkin nokta tahminler yapmak mümkün değil. Peki, öyleyse nedir bu verim eğrisinin eğiminin eksiye dönüş öyküsü?
Kesin olan bir şey var ki o da; verim eğrisindeki bu belirgin eğim değişiminin, öngörülen GSYH büyümesinin uzun yıllar ortalamalarından yukarıda mı aşağıda mı olacağını tespit edebilmek mümkündür. Elde var bir. İleri gidip rakamsal resesyon tahmin olasılıkları üzerinden yürünebilir mi?

Bu, bulanık suda balık avlamak olur. Çünkü sonuçta tüm bu ilişkiler, istatistiki öngörülerdir. Hata payları vardır. Ayrıca bu öngörüler ekonominin tamamen farklı bağımsız parametreleriyle de teyide muhtaçtırlar. En önemlisi de bugünün kısa vadeli ve uzun vadeli belirleyicileri, önceki dönemlerden çok farklı şekillenmişlerdir. Bu dönem faizleri üzerine imzasını atanlar; uluslararası serbest sermaye akımları, hükümetlerin müdahaleleri ve enflasyon bekleyişleri olmuşlardır.