Yeni teşvik sisteminde ne yeni, ne değil?

Nisan ayı başlarında kamuoyuna açıklanan yeni teşvik sisteminin yasal düzenlemeleriyle ilgili süreç sona yaklaşıyor. İçinde teşvik düzenlemelerinin de olduğu kanun tasarısı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndan geçti, Genel Kurul'un gündeminde. Kısa süre içinde, hem tasarının kanunlaşacağı, hem de çıkacak kanunla Bakanlar Kurulu'na verilen yetkilerin hızla kullanılarak yeni sistemin tam anlamıyla uygulamaya gireceği anlaşılıyor.

Aşağıda başta Başbakan ve Ekonomi Bakanı'nın açıklamalarından hareketle, yeni teşvik sisteminin temel konuları özetlenecek, mevcut sistem genel hatlarıyla açıklanacak, her bir teşvik unsuruna ilişkin konular başka makalelere bırakılacaktır.

Yeni teşvik unsurları

Yapılan açıklama ve hazırlıklardan, yeni teşvik sisteminde bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında, bir kısmı sadece altıncı bölgede ve stratejik yatırımlarda uygulanmak üzere, yatırımlarda dokuz teşvik unsurunun olacağı anlaşılmaktadır. Bu teşvikler şunlardır;

-  Vergi indirimi
-  Katma değer vergisi istisnası
- Katma değer vergisi iadesi
- Sigorta primi işveren payı desteği
- Sigorta primi işçi payı desteği
- Gümrük vergisi muafiyeti
- Gelir vergisi stopajı teşviki
- Faiz desteği
- Yatırım yeri tahsisi.

Yeni teşvik unsurlarının uygulanacağı yatırımlar

Açıklanan yeni teşvik sistemi, aşağıdaki dört bileşenden oluşmaktadır.
- Genel teşvik uygulamaları
- Bölgesel teşvik uygulamaları
- Büyük ölçekli yatırımların teşviki
- Stratejik yatırımların teşviki
Bu ayırım çerçevesinde, bir önceki bölümde sayılan teşvik unsurlarının, hangi yatırımlara uygulanacağı aşağıda Tablo-1'de yer almaktadır.

Tabloda yer alan teşviklerin dışında, 6. Bölge'deki yatırımlar için ayrıca, gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işçi payı desteği sağlanacağı anlaşılmaktadır.

Yeni sistemde, teşvik unsurlarının hangileri yeni?

Yukarıda sayılan teşvik unsurlarından beşi (indirimli kurumlar vergisi, KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, sigorta primi işveren payı desteği ve faiz desteği), mevcut Yatırımlarda Devlet Yardımları mevzuatında da yer almaktadır ve halen uygulanan teşviklerdir.
Yatırım yeri tahsisi yaklaşık 15 yıldan beri 53 ilde, 2009 yılından beri de bütün bölgelerde uygulanmaktadır.  Gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işçi payı desteği ile KDV iadesi teşviki yeni teşvik unsurlarıdır.

Temel uygulama esasları

Teşvik unsurlarından katma değer vergisi istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti genel teşvik unsurları olarak nitelenmekte ve bu iki teşvikin bölge ve sektör ayırımı olmaksızın, genel koşullar çerçevesinde (mevcut sistemdeki kısıtlama ve asgari limitler güncellenerek) bütün yatırımlar için uygulanmaya devam edeceği anlaşılmaktadır.

Diğer teşvik unsurları yeni sistemde;
- Bölgesel ve sektörel bazda farklılaştırılmakta,
- Kararnameyle belirlenecek büyük proje yatırımları ve stratejik yatırımlar için daha yüksek oranda teşvik öngörülmekte,
- Ayrıca OSB'lerde, aynı sektörde faaliyet gösteren firmaların birlikte gerçekleştireceği ve faaliyet gösteren yatırım konusuna dikey veya yatay entegrasyon sağlayacak yatırımlarda ve Ar-Ge projesi sonucu geliştirilen ürünün üretimine yönelik yatırımlarda, bir alt bölgenin destek unsurlarının sağlanması öngörülmektedir.

Bölgesel teşvik uygulamalarında esas olmak üzere harita yenilenmiş ve il bazlı bölgesel teşvik sistemine geçilmiştir. Bu çerçevede 81 il 6 bölgeye ayrılmıştır.

Yapılan açıklamalarda, desteklenecek sektörlerle ilgili bir bilgiye yer verilmemiştir. Desteklenecek sektörlerin güncellendiği açıklanmış ancak hangi bölgede hangi sektörlerin destekleneceğine ilişkin bir bilgi kamuoyuna yansımamıştır. Altıncı bölgede yapılacak yatırımlar için sektör kısıtlaması olmayacağı, yatırım alanına bakılmaksızın bu bölgedeki bütün yatırımların destekleneceği anlaşılmaktadır.

Büyük ölçekli yatırımlarla ilgili ayırımlara ve bu sınıfta tanımlanan yatırımlara daha yüksek oranda teşvik sağlanmaya devam edileceği anlaşılmaktadır.

Teşvik sistemine yeni bir bileşen olarak, stratejik yatırımlar girmiştir. Yapılan açıklamalardan;
- İthalat bağımlılığı yüksek ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik,
- Asgari yatırım tutarı 50 milyon TL olan,
- %50'den fazlası ithalatla karşılanan,
- Asgari %40 katma değer üreten,
- Üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat değeri son 1 yıl itibariyle en az 50 milyon dolar olan (yurt içi üretimi olmayan mallarda bu şart aranmayacaktır) yatırımların bu kategoriye alınabileceği anlaşılmaktadır.

Öte yandan, özellik arz eden bazı yatırımların, bölgesine bakılmaksızın 5. Bölge teşviklerinden yararlanması öngörülmüştür. Ekonomi Bakanının sunumunda öncelikli yatırımlar;

- Madencilik yatırımları,
- Demiryolu ve denizyolu ile yük veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar,
- Test merkezleri, rüzgâr tüneli ve benzeri nitelikteki yatırımlar,
- Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde yapılacak turizm yatırımları,
- Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek ilk, orta ve lise eğitim yatırımları,
- Yatırım tutarı 20 milyonun üzerinde olan; belirli ilaç yatırımları ile savunma sanayi yatırımları
olarak sayılmıştır.

Yapılması beklenen yasal düzenlemeler

Önümüzdeki günlerde Yatırımlarda Devlet Yardımlarıyla ilgili mevzuatın tamamen yenileneceği tahmin edilmektedir.

Bu çerçevede TBMM gündemindeki tasarının yasalaşarak yürürlüğe girmesinden sonra;
- Öncelikle, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında kararın ve
- Hemen arkasından da Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Genel Tebliğin, yayımlanarak yürürlüğe girmesi beklenebilir.

Yeni teşvik unsurlarından katma değer vergisi istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti, yasal düzenlemeleri tamamlanmış olan ve öteden beri uygulanan teşviklerdir. Bu çerçevede bu iki teşvikle ilgili olarak ayrıca yasal düzenleme ihtiyacı yoktur.

Faiz desteği, halen yatırımlarda devlet yardımları mevzuatı içinde yer almaktadır. Bu anlamda yukarıda belirtilen karar ve tebliğ dışında yeni bir düzenlemeye gerek yoktur.

Yatırım yeri tahsisiyle ilgili olarak ayrıca yeni düzenlemelere ihtiyaç yoktur.

Sigorta primi desteğinin uygulanmasıyla ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu'nun genelgeleri beklenebilir.

İndirimli kurumlar vergisi oranıyla ilgili yasal düzenleme yeni kanunla değişmektedir. Bu teşvik uygulamasıyla ilgili Gelir İdaresi'nin genel tebliğ veya sirkülerleri beklenebilir.