'Anadolu’nun Pompei'si Priene UNESCO kalıcı listesi yolunda
Aydın'ın Söke ilçesinde yer alan ve M.Ö. 4. yüzyılda kurulduğu bilinen Priene Antik Kenti, ilk planlı şehir olma özelliği ve Pompei’yi andıran yapısıyla dikkat çekiyor. 2 metre kalınlığındaki taş duvarlarla çevrili kent, askeri savunma stratejisi, dik yamaçlara kurulu mimarisi ve geometrik şehir planlamasıyla modern şehirlerin atası kabul ediliyor. 2018’de UNESCO Geçici Liste’ye giren antik kent için kalıcı liste başvurusu kapsamında saha çalışmaları sürüyor.
Aydın’ın Söke ilçesine bağlı Güllübahçe Mahallesi’nde yer alan Priene Antik Kenti, hem tarihi hem de mimari özellikleriyle dikkat çekiyor. M.Ö. 4. yüzyılda kurulan kent, dünyanın ilk planlı şehirlerinden biri olarak kabul ediliyor. Antik dönemdeki akılcı şehircilik anlayışı, bugün hâlâ korunmuş yapısıyla gözler önüne seriliyor.
2018 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınan Priene için, kalıcı liste başvurusu kapsamında çalışmalar devam ediyor. Bu çerçevede Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Demir, bölgeye giderek kazı ekibinden son durum hakkında bilgi aldı. Demir, “Priene Ören Yeri'nin UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınmasına yönelik çalışmalar aralıksız sürüyor” açıklamasında bulundu.
40 hektarlık bir planlama harikası
Yaklaşık 40 hektarlık bir alana yayılan Priene Antik Kenti, geometrik kent planı, eşit aralıklı yolları, kanalizasyon sistemleri, savunma kuleleri ve merdivenleri kayalara oyulmuş Z-Yolu ile dikkat çekiyor. Kentin 7 metre genişliğindeki ana caddeleri ve onları dik kesen 3,5 metrelik tali yolları modern şehirlerin temelini oluşturacak nitelikte. Tüm kavşaklar eşit mesafede yer alıyor ve bu da kenti modern şehir planlamasının ilk örneklerinden biri yapıyor.
Antik savunma sanatı
Priene, sadece şehircilik açısından değil, askeri strateji bakımından da eşsiz bir örnek sunuyor. Kent, 2 metre kalınlığında taş duvarlarla çevrili ve üç ana kapıdan giriş sağlanıyor. Dik bir yamaca kurulmuş olması, düşman saldırılarına karşı doğal bir savunma avantajı oluşturuyor.
Pompei’ye benzetiliyor
Antik kent, yapı düzeni ve korunmuş alanları bakımından İtalya’daki Pompei Antik Kenti’ne benzetiliyor. Priene’deki Athena Tapınağı, Demeter Tapınağı, Zeus Tapınağı, Tiyatro, Gymnasion, Kilise ve Mısır Tapınağı, geçmişte farklı kültürlerin aynı kentte bir arada yaşadığına işaret ediyor.
Doğa ve tarih iç içe
Bugün Priene Antik Kenti, tarih tutkunlarının yanı sıra doğa yürüyüşü yapmak isteyenler için de cazibe merkezi. Ziyaretçiler, Z-Yolu olarak adlandırılan kayaya oyulmuş antik merdivenlerde yürüyerek tarihle iç içe bir deneyim yaşıyor.
UNESCO'nun kalıcı miras listesine girmesi hâlinde, Priene yalnızca Türkiye’nin değil, dünyanın da en dikkat çekici antik şehirlerinden biri olarak küresel koruma kapsamına alınacak. Çalışmalar, bu tarihi mirasın uluslararası düzeyde tanıtılması için hız kesmeden sürüyor.
