Değer kazanan dijital para: Bitcoin

Para bir muhasebe sistemi. Kimin ne kadar borcu veya alacağının olduğunu kaydeden bir sistem. Herhangi bir para sisteminin yürümesi için güvenilir bir üçüncü partiye ihtiyacı var: Paranın gerçek olduğunu garanti edecek bir otorite. Yüzlerce yıldır bu otorite hükümetler olmuş. Şimdi bu tanımlardan parayı çıkarın, yerine bitcoini koyun.

Bitcoin; aynı para gibi bir muhasebe sistemi, alım-satım, alacak ve borçların ve her türlü değerin kaydedildiği bir sistem. Bitcoin'in en önemli farkı aracıların ortadan kaldırılması ve iki kişinin doğrudan birbirine para, yani Bitcoin yollayabilmesi. Tüm bu işlemler internet üzerinden blok zincirler aracılığıyla herkesin görebileceği açık defterlerde (open ledger) kayıt altına alınıyor. Güvenilir üçüncü partinin (bankanın) yerini şeffaf herkesin internet üzerindeki bir bitcoin platformundan görebileceği paylaşım sistemine bırakıyor.

Bitcoin'e neden ihtiyaç var?

Eylül 2008’de Lehman Brothers’in ifl as etmesinden birkaç ay sonra bitcoin piyasaya çıktı. Bit Gold’un kurucusu, bitcoin dünyasının ileri gelen isimlerinden Nick Szabo’ya göre, Bitcoin aranılan dürüst para sistemiydi, çöken finans piyasalarına umut aşıladı. Mevcut sistemin neden işlemediği, ne gibi eksiklikler olduğu ortadaydı. Finans piyasasının aktörleri, borsacılar ve yatırımcılar tıkır tıkır işleyen bir alternatif sisteme İhtiyaç duymaktaydılar. İşte tam böyle bir ortamda Bitcoin’in babası Satoshi Nakamoto meşhur manifestosunu yayınladı. Gücü merkezi bir kuruma veya kurumlara (bankalar, hükümetler veya belli bir azınlığa) dayanmayan bir dijital para sisteminden bahsediyordu. Kimileri büyük heyecan duyarken, diğerleri Bitcoin'e tereddütle hatta sıkı eleştirilerle yaklaştı. Kısa süre içinde sistemin değeri ve kullananların sayısı arttıkça, daha da fazla kullanım alanı bulan -ve bulmaya devam eden- bir para ağı haline geldi. Kolaylıkla paranın transfer edilebilmesi ve kişilerin anonim olarak istedikleri kişiyle para transferi yapabilecekleri bir platform olarak yaygınlaştı. Banka ve PayPal gibi komisyon alan aracılara gerek yoktu artık.

Szabo, bilgisayar mühendisi ve hukuk eğitimi sonrasında bit gold fikriyle yeniden gündeme geldi. Nakamoto’nun konsensüs bazlı, Eylül 2008’de Lehman Brothers’in iflas etmesinden birkaç ay sonra Bitcoin piyasaya çıktı. Bitcoin; aynı para gibi bir muhasebe sistemi, alım-satım, alacak ve borçların ve her türlü değerin kaydedildiği bir sistem. Kimileri büyük heyecan duyarken, diğerleri Bitcoin'e tereddütle hatta sıkı eleştirilerle yaklaştı. Kısa süre içinde sistemin değeri ve kullananların sayısı arttıkça, daha da fazla kullanım alanı bulan bir para ağı haline geldi. binlerce bilgisayarın kontrol edildiği açık defter ve blok zinciri kavramını benimsedi. Ne kadar zor olsa da, merkezi bir sistemi hacklemenin olasılığı daha yüksekti. JP Morgan, Target, Home Depot geçmişte hacker’ların ve sanal hırsızların hedefi olmuştu. Bitcoin'de merkez olmaması büyük avantaj, binlerce bilgisayar verileri kontrol etmekte ve her bir işlem kayıt altına alınmakta. Kayıt altına alındıktan sonra, sonsuza kadar orada kayıtlı, kimse değiştiremez. Cüzdanlar ve kişilerin kimlikleri saklı olduğu gibi, kimin para harcadığı bilgisi görünmüyor ancak her bir Bitcoin'in geçmişini, hangi farklı adreslere gittiğini görüyorsunuz. Madenci adı verilen bilgisayarlar doğrulama ve güncellemeden sorumlu, madencilik çalışmaları Bitcoin sisteminin güvenliğinin bel kemiğini oluşturmakta.

Sistemin güvenli altyapısı hack edilmesinin imkansız olduğunu göstermiyor. 2014 yılında Bitcoin platformlarından Mt. Gox 600 milyon dolar değerinde 850 bin Bitcoin'in hacklenerek çalındığını açıklamıştı.

Bitcoin nerelerde kullanılıyor?

25 Ekim’de ComputerWorldUK’de yayınlanan makalede, Bitcoin'in yaygınlaşan kullanım alanları ele alınmış.

-Akıllı kart ödemeleri

Kontak olmadan ödeme yapan akıllı kartların blok zinciri üzerinden işlemleri gerçekleşmeye başlandı bile. Geçtiğimiz günlerde Metro Bank müşterileri 100 adet keki dijital para kullanarak ödediler. Bu başarılı deneme Fintek firması SETL’in tasarımı akıllı kart sistemi üzerinden müşteri kimlik kayıtlarının ve anahtar detaylarla iletişim kurmasıyla gerçekleşti.

-Üyelik programları

Perakende, seyahat ve fi nansal hizmetler müşterilerine birçok üyelik avantajı sunmakta. Farklı şekillerde kazanılan puanları paraya veya çeşitli ödüllere çevirmek mümkün kılmakta. İsviçre bazlı girişim Qibee ve San Francisco merkezli Loyall blok zinciri teknolojisini kullanarak B2B müşterilerine çok sayıda seçeneği barındıran uluslararası sadakat ve ödül sistemi alternatifl eri sunmakta.

-Tedarik zincirleri

İngiliz girişim Provenance hammaddelerin nereden geldiğini takip etmek için icin blok zinciri teknolojisini kullanmakta. Başarıyla tamamladıkları bir pilot projede Endonezya’da yakalanan bir ton balığının etik bir şekilde tutulup tutulmadığını balıkçıların SMS mesajlarını takip ederek saptamış. Amerikan perakende devi WalMart blok zincirini tedarik zincirlerini yönetmede kullanmaya başlamış, IBM ile ortaklaşa geliştirdiği çözümde amacı çiftlikten yemek masamıza tedarik zincirini transparan bir sistemle yönetebilmek.

-Online oy kullanma

Henüz güvenliğin yetersiz olduğu gerekçesiyle uygulamaya geçmeyen online oy kullanma sistemleri bitcoinin transparan sistemiyle uygulanabilir hale gelebilecek. 2014 baharında Danimarka’nın Liberal Alliance siyasi partisi ilk kez blok zinciri teknolojisinden yararlanmış. Bu seçimi takiben, Norveç, İspanya ve Amerika’daki kurumlar da oy kullanmak için bu sistemle ilgilendiklerini dile getirmişler.

-NASDAQ hisse alım-satımlarının kaydedilmesi

Temmuz 2015’ten itibaren NASDAQ blok zinciri teknolojisini hisselerin alım satımını kayıt altına almak için denemeye başlayacağını açıklamıştı. Eğer bu denemeleri başarılı olursa tüm dünyadaki borsalar NASDAQ’ı takip edecektir.

-Vergi ödemelerinin nerelerde kullanılabildiğinin takibi

Milletvekili Matt Hancock’a göre, İngiliz hükümeti öğrenci bursları ve uluslararası yardım paralarının nerelere gittiğini blok zinciri teknolojisiyle takip edebilir. Oldukça kompleks bir konu olan bu paraların takibi bir o kadar kompleks aynı zamanda şeff af tüm tarafl arın işlemleri görebileceği blok zinciri sistemiyle yönetilebilir mi araştırılıyor. Blok zinciri ile dağıtılan dijital paraların hükümetten çıkıp nereye gittiğini net olarak görmek mümkün oluyor.

-Arsa/toprak kayıt sistemi

Mayıs 2015’te Latin Amerika ülkesi Honduras toprak sistemlerinin kaydedildiği sistemin blok zinciri teknolojisine dayalı olacağını anons etmişti. Böylece, kayıt sistemine açıklık getirilerek rüşvetin önlenmesi bekleniyor.

-Akıllı kontratlar

Blok zinciri teknolojisi avukatlar için yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Akıllı kontratlarla klasikleşmiş hukuk sistemi farklı bir boyuta taşınabilecek ve iki tarafı bağlayan kontratlar dijital ortamda saklanabilecek.

-Bulut hizmetleri

Merkezi olmayan yapısı nedeniyle blok zincirinin bulut sistemlerini destekleme şansı var. Birçok server üzerinde saklanan bilgi bir takım sızmalar veya saldırılar olduğunda daha güvenli olabilecek.

-Müzik satın alımlarında özlük ödemeleri

Özlük hakları ödemeleri açısından blok zinciri teknolojisi umut vadediyor. Örneğin, bir müzisyenin müziği her çalındığında ona anında ödeme yapmak mümkün olacak.

-Birleşmiş Milletler mülteci kampında gıda dağıtımı

Birleşmiş Miller, mültecilerin hayatlarını kolaylaştırmak için dijital para kullanmakta. 36 bin mültecinin yaşadığı Ürdün’deki Azrak kampında oldukça ileri market alışverişi sistemi uygulanmakta. Ödeme yapmadan, alışveriş yapan kişinin retinası taranmakta ve kimliği doğrulandıktan sonra, kendisine ödenen maaş doğrultusunda hızla yiyecek alabilmekte.

Sayılarla bıtcoın

-İlk Bitcoin = $0.00076 (3 Ocak 2009)
-Bugün 1 Bitcoin $9000’ı geçti.
-2140 yılı beklentisi sistem 21 milyon Bitcoin değerine ulaşacak.
-Cambridge Üniversitesi 2017 araştırmasına göre, 2.9 ila 5.8 milyon kişi kriptopara cüzdanı kullanmakta.