6 ayda gıdada çok sattık az kazandık

Mehmet Hanifi GÜLEL

Türkiye’nin tarım, gıda ve içecek sektörü ge­nel ihracatında, yılın ilk 6 ayında birim fiyat düşü­şü yaklaşık 100 dolar oldu. Söz konusu dönemde ihracatta yüzde 5.6 artış yaşanırken, ih­racat birim fiyatında ise yüzde 7.3 düşüş yaşandı. Geçen yı­lın aynı döneminde ihracat bi­rim değeri bin 322 dolarken, bu yılın ilk 6 ayında yaklaşık 96 dolar düşüşle bin 226 dolar oldu. Sektörel ayrışmalara ba­kıldığında ise paketli ve katma değerli üretim yapan su ürün­leri, bisküvi gibi alt gruplarda birim fiyatta düşüş görülmü­yor.

Yılın ilk 6 ayında tarım, gıda ve içecek sektörün ihra­catı yüzde 5.6 artışla 12.9 mil­yar olurken, yıllık ithalat ise yüzde 21.87 azalışla 9.7 mil­yar dolar oldu. FAO Gıda Fiyat Endeksi’ne göre küresel gıda fiyatları temmuzda aylık baz­da yüzde 0.2 düşerken, yıllık bazda yüzde 3 geriledi. Küre­sel gıda fiyatlarındaki düşü­şün ihracat biriminde düşü­şe neden olduğunu kaydeden sektör temsilcileri göre, gıda birim fiyatının artırılmasının yolu teknolojik, otomasyona dayalı yatırımları artırmak, inovasyon ve Ar-Ge çalışma­ları yapmaktan geçiyor.

Tiryakioğlu: Özel üretimde çeşitlilik büyük önem taşıyor

Pandemi sü­recinde, dünya genelinde bir parasal genişleme yaşandı­ğına işaret eden TİM Hubu­bat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tiryakioğlu, bunun doğal sonucunun pi­yasadaki bir malın her ay ön­ceki aydan daha pahalı olma­sına neden olduğunu belirtti. Son bir yıldır merkez banka­larının enflasyonla mücade­le programlarını tavizsiz şe­kilde yürüttüğünü ifade eden Tiryakioğlu, “Yüksek faizin ve parasal sıkılaşmanın en bü­yük etkisi alım gücü üzerine olduğundan pek çok alanda fi­yatlarda geri çekilmeler yaşa­nıyor.

Her ne kadar talep es­nekliği düşük olan temel bir gereksinim olsa da gıda tica­reti de bundan bağımsız de­ğil. Küresel gıda fiyatlarında­ki düşüş son bir yılda yüzde 3 arttı. Bizim ihracat birim fi­yatlarımızdaki düşüşü de bu gözle okumak lazım. Piyasa­daki bu dalgalanmalardan en az şekilde etkilenebilmenin yolu teknolojik, otomasyona dayalı yatırımları artırmak” dedi.

Kadooğlu: Ortalama fiyatların daha da iyi noktalara gelecek

Güneydoğu Anadolu bölge­sinin bu yıl ortalama birim fi­yatlarında Türkiye genelinden farklı olarak kısmi bir artış ya­şandığını aktaran Güneydo­ğu Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulle­ri İhracatçıları Birliği Başka­nı Celal Kadooğlu, geçen yı­lın aynı dönemine göre yüzde 4.3 daha yüksek fiyatlarla sa­tış yaptıklarını söyledi.

Buğ­day unu, makarna ve ayçiçek yağı gibi en büyük ihracat ka­lemlerinde küresel fiyatların­da gerileme olmasaydı, orta­lama fiyatların daha yüksek olacağını belirten Kadooğlu, “Biz bu artışı tatlı bisküvi, gof­ret ve çikolata gibi yüksek alım gücüne hitap eden katma de­ğerli ürünlerimizden elde et­miş bulunuyoruz.

Bölgemiz­de ileri teknolojili tesislerin ve güçlü markaların sayısı her geçen gün arttığından, ortala­ma fiyatlarımızın daha da iyi noktalara geleceğine inanıyo­ruz. Fakat, bizim şu sıralar ana problemimiz yurt içindeki ma­liyetlerimiz ikiye katlanırken, satış yaptığımız para birimle­rinin Türk Lirası karşısında aşırı değer kaybı ve bunun bir sonucu olarak” diye konuştu.

Sezer: Rekabetçi olmak adına birim fiyat düşürülüyor

Su ürünle­ri ve hayvansal mamuller sektörü gıda sek­törleri içinde katma değeri en yüksek olan sektörlerden biri olduğunu vurgulayan İstan­bul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birli­ği Başkanı Müjdat Sezer, ih­racat birim fiyatı da yine di­ğer gıda sektörlerin ortalama birim fiyatının üzerinde sey­rettiğini aktardı.

Su ürünleri ve hayvansal mamuller sek­tör ihracatının Ocak- Haziran 2024 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüz­de 9 oranında artış gösterdi­ğini bildiren Sezer, “Bu yılın ocak-haziran döneminde su ürünleri sektörü ihracatı 828 milyon dolardan 935 milyon dolara yükselmiş; birim fiyat 6.6 dolardan, 6.1 dolar oldu.

Beyaz et sektörü ihracatı 422 milyon dolardan 416 milyon dolara düştü. Ancak birim fi­yatı bir önceki yıl ile aynı 1.7 dolar olarak sabit kaldı. Yu­murta sektörü ihracatı 195 milyon dolardan 239 milyon dolara yükseldi ve birim fi­yat da 2.0 dolardan 2.2 dolara yükseldi. Süt ve süt ürünleri ihracatı 122 milyon dolardan 145 milyon dolara yükseldi. Ancak birim fiyatta 3.0 dolar­dan 2.2 dolara düştü.Et ürün­leri ihracatı 3 milyon dolar­dan 1.7 milyon dolara düştü ve birim fiyat ise 2.3 dolardan 2,1 dolara geriledi” dedi.

Mutlu: Küresel fiyat dalgalanmaları olumsuz etkiliyor

Bu yılın ilk 6 ayında Türki­ye'nin genel gıda ihracatın­da birim fiyatta bir düşüş ya­şanırken, meyve sebze ma­mul ihracatında yüzde 4’lük bir artışının birkaç faktörden kaynaklandığına vurgu ya­pan İstanbul Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Melisa Tokgöz Mutlu, “Genel gıda ihracatındaki düşüş, kü­resel piyasalardaki talep dal­galanmaları, enflasyon, ma­liyet artışları veya rekabetçi baskılar gibi faktörlerden et­kileniyor. Meyve sebze ma­mul ihracatındaki artış, da­ha spesifik bir pazara yönelik taleplerden kaynaklanıyor.

Bunun yanı sıra, Türkiye'nin yüksek kaliteli ve organik ürünlere yönelik artan talep, Türk meyve sebze mamulle­rinin uluslararası pazarlarda fark yaratmasını mümkün kı­lıyor. Türkiye'nin bu alandaki rekabet gücünü artırması, ta­rımsal üretimi desteklemesi ve katma değerli ürün üzerin­de durması, meyve sebze ma­mul ihracatında sağlanan ar­tışın sürekliliğinde kritik öne­me sahip” diye konuştu.

Ulusoy: Tahıllardaki düşüşü bitkisel yağlar, et ve şeker dengeledi

FAO Gıda Fiyat En­deksine göre kü­resel gıda fiyatları­nın yıllık bazda yüzde 3 düşüş gös­terdiğine dikkat çeken Ka­radeniz Hububat Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracat­çılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, “Genel olarak ta­hıl fiyatlarındaki düşüş, bitkisel yağlar, et ve şeker fiyatlarındaki artışları den­geledi. FAO Gıda Fiyat En­deksine baktığımız zaman 1 yıllık düşüş görüyoruz.

Gıda ihracatı fiyatların­da dünya piyasasını takip ettiği için düşüş söz konu­su. Türkiye’de enflasyon var, dışarıda nasıl düşüyor sorusunun cevabı da kur. Nihayetinde Türkiye’deki fiyat artıyor ama dolar ba­zında bir yıllıktan bakınca geçen seneyle karşılaştır­dığımızda düşmüş oldu­ğunu söyleyebiliriz. Gıda Endeksinde 124’ten 120’ye gelirken bir yıl içinde en keskin düşüş tahıllarda söz konusu” dedi.