Enflasyondan arındırılmış satışlar zayıf kaldı, ikinci 500’ün performansı düştü

Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi, uzun seçim dönemi ve ardından yeni ekonomi politikaları doğrultusunda uygulanan sıkılaşma politikaları nedeniyle zorlu bir yılı geride bırakan ikinci 500 firmalarında borçluluk artarken üretimden satışlar ise enflasyondan arındırıldığında öngörülen seviyelerin altında kaldı.

YAYINLAMA
GÜNCELLEME

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) "Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kurulu­şu-2023" araştırmasına göre, en büyük ikinci 500 sanayi kuru­luşunun üretimden satışları ge­çen yıl 2022'ye göre yüzde 42,2 artarak 988 milyar liraya yük­seldi.

2021 ve 2022'ye göre zayıf bir performansa işaret eden bu artışta, yavaşlayan küresel ta­lep, Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi, uzun seçim dö­nemi ve ardından yeni ekonomi politikaları doğrultusunda uy­gulanan sıkılaşma politikaları belirleyici oldu.

Enflasyona ilişkin tüm göstergelerde gerileme var

İSO İkinci 500'ün üretim­den satışlarındaki değişimler, yıl sonu enflasyon verisinden arındırılarak incelendiğinde, 2023 yılında üretimden satış­ların yüzde 13,7 gerilediği gö­rüldü. Reel değişimler hesap­lanırken son yıllarda olduğu gi­bi yine yıl sonu enflasyon verisi kullanıldı. İSO İkinci 500'ün üretimden satışları, enflasyo­na ilişkin tüm göstergelerde reel olarak geriledi. Bu hesap­lamanın ortalama enflasyon verisi kullanılarak yapılması durumunda reel gerilemenin yüzde 7,6 olacağı görüldü.

2023'te zayıflayan küresel büyüme dinamiklerine rağmen Türkiye'nin ihracatı binde 5 ar­tarak 255,4 milyar dolara yük­seldi. Bu dönemde Türkiye'nin sanayi ihracatı binde 2 düşüş­le 245,6 milyar dolara geriledi. İSO İkinci 500'ün ihracatı ise yüzde 6,5 düşüşle 15 milyar do­lar oldu. Türkiye geneli ve İSO 500'ün altında bir performansa işaret eden bu durum, nispeten daha küçük ve orta ölçekli kuru­luşların dış pazarlara açılma ve rekabet gücünü koruma anla­mında önemli ölçüde zorlandı­ğını gösterdi. İSO İkinci 500'ün Türkiye sanayi ihracatı içinde­ki payı 0,4 puan azalarak yüzde 6,1'e geriledi.

Karlılıkta zayıf performans

İSO İkinci 500, geçen yıl sa­tışlarının yanı sıra karlılıkta da zayıf bir performans ortaya koydu. Bu dönemde İSO İkinci 500'ün faaliyet karı yüzde 44,9 artarak 145,5 milyar liraya çıktı. Buna karşılık aynı dönemde fa­aliyet karlılığı oranı yüzde 12,6 ile aynı kaldı.

Benzer şekilde, faiz, amortis­man ve vergi öncesi kar büyük­lüğü yüzde 46 artışla 176,8 mil­yar liraya ulaştı. Buna rağmen FAVÖK karlılığı sadece binde 1 artarak yüzde 15,3 oldu. Ver­gi öncesi kar ve zarar toplamı ise yüzde 26,8 artarak 94,7 mil­yar liraya yükseldi. Ancak satış karlılığı oranı 1,2 puan düşüşle yüzde 9,4'ten yüzde 8,2'ye indi.

Devreden KDV alacakları sorun olmaya devam ediyor

Borçların alt kalemleri ince­lendiğinde, İSO İkinci 500 araş­tırmasında mali borçların yüzde 66 artışla 303 milyar liraya çıktı­ğı görüldü. Diğer borçlar ise yüz­de 87,5 artışla 338 milyar liraya ulaştı. Enflasyon düzeltmesinin, bilançoların aktif tarafında du­ran varlıklar, pasif tarafında ise öz kaynaklar üzerinden önem­li bir değişim yarattığı ortaya konuldu.

Kısa vadeli mali borç­lardaki artış yüzde 59,4 ile uzun vadeli mali borçlardaki yüzde 76,4'lük artışın altında kaldı. Sa­nayicilerin son yıllarda makul bir çözüm bulunmasını bekledi­ği konulardan biri olan devreden KDV alacakları, gerek İSO 500 gerekse İSO İkinci 500 şirketle­ri için ciddi bir sorun olmaya de­vam etti. İSO İkinci 500'de dev­reden KDV yüzde 58,3 artarak 14,1 milyar liraya yükseldi.

 Kar eden kuruluş sayısı 2023 yılında geriledi

Karlılıktaki zayıf perfor­mans, kar ve zarar eden ku­ruluşlar sayısında da kendini gösterdi. İSO İkinci 500'de vergi öncesi dönem kar ve za­rar büyüklüğüne göre, 2022 yılında kar eden kuruluş sa­yısı 457 iken 2023'te 428'e geriledi. Zarar eden kuruluş sayısı da 43'ten 72'ye yüksel­di. Bu sayı 2018 sonrasındaki en yüksek değer olarak dik­kat çekti. .2023'ün en çarpıcı gelişmesinin, net kambiyo zararının neredeyse 5 katına çıkarak 4,1 milyar liraya ulaş­ması oldu. Net kambiyo zara­rındaki bu yüksek oranlı artı­şa karşılık kambiyo işlemleri haricindeki diğer gelirlerden elde edilen net kar 18,5 milyar liraya çıkarak kur zararını faz­lasıyla telafi etti. Böylece net üretim faaliyeti dışı gelirle­rin net satışlara oranı yüzde 0,8'den yüzde 1,2'ye çıktı.