Havacılıkta offset yatırımı 4 milyar dolara gidiyor

Aysel YÜCEL

İSTANBUL - OSTİM’li sanayiciler, Türkiye'nin 33 milyar dolarla tarihi rakamlara ulaşan uçak siparişlerinden offset kapsamında daha çok pay istiyor. Türk Hava Yolları (THY), son yapılan uçak alımı kapsamında, Airbus ve Boeing firmalarından toplam opsiyonlar dahil 252 adet uçak siparişi vermişti. OSTİM Başkanı Orhan Aydın, bu alımdan Türk sanayicisinin offsetle 21.8 milyar dolar pay alması gerektiğini söyledi. Aydın’ın bu açıklamasına THY ve anlaşmanın tarafı olan iki havacılık devi Airbus ve Boeing’den cevap geldi. THY’nin açıklamasına göre rakam 33 milyar dolar gözükse bile bu liste fiyatı. Pazarlıkla bu rakam düşürülmüş durumda. Ayrıca anlaşmada THY siparişleri üretilirken, yerli sanayine uçağın tamamı değil, gövdesinin yüzde 20'si kadar pay verilmesi konusunda bir iyi niyet anlaşması yapıldı. Türk Hava Yolları Basın Müşaviri Dr. Ali Genç, bu konuda şu açıklamayı yaptı: "Airbus ve Boeing firmalarının bizzat vermiş oldukları offset miktarları, uçak gövde fiyatlarına göre belirleniyor. Airbus ve Boeing firması ile ortaklığımız arasında yapılan uçak alım anlaşması kapsamında, ilgili firmalar uçak  gövde fiyatlarının yüzde 20’si kadar Türk havacılık endüstrisine yatırım yapacak.”

İki devin yatırımı 4 milyar dolara gidiyor
 
Boeing yetkilileri de DÜNYA’ya yaptıkları açıklamada, Türkiye’de havacılık sanayi ile işbirliklerinin sürekli genişlediği vurguladı. Açıklamada, “Türk havacılık endüstrisinden gerçekleştirdiğimiz satın alımları yıllık bazda 125 milyon doları aşarken, 2013 yılı boyunca toplam yatırımları da 1.2 milyar doların üzerine çıkacak. Oxford Ekonomi bölümünün tahminlerine göre, Boeing’in Türkiye’deki faaliyetleri, bugün toplamda yaklaşık 2 bin 500 kişilik bir istihdam yaratıyor" denildi. Airbus yetkileri ise konuyla ilgili olarak, “Bugün Airbus’ın endüstriyel işbirliği Türkiye’de 2 bin 500 kişiye istihdam sağlıyor ve bu rakamın önümüzdeki senelerde 5 bine çıkması bekleniyor.  2025 yılına kadar Airbus’ın Türkiye yatırımlarının; A320 ailesi, A350 XWB ve A400M üretim oranındaki artışlarla 2.4 milyar doları bulması bekleniyor” dedi.

Offset uygulamalarıyla ülkeler, yabancı şirketlerin aldığı ihalelerden yerli şirketlere pay verilmesini sağlıyor. Örneğin yüzde 15 – 20 gibi oran üzerinde anlaşmalar yapılıyor. Yabancı şirket, o ihalenin bedelinin anlaşmada belirlenen kısmı kadar işi yerli şirketlere iş olarak veriyor veya onlardan alım yapıyor. Türkiye, bu modeli savunma sanayi alımlarında uyguluyor. Demiryolu’nda da benzer uygulamalar gündemde. Nükleer santral gibi büyük çaplı işlerin tamamında offset anlaşmaları var.

AYDIN: Yerli sanayi offsetten daha fazla pay almalı

OSTİM Başkanı Orhan Aydın, geçtiğimiz haftalarda DÜNYA Gazetesi’ne yaptığı açıklamada THY’nin uçak alımlarının offsetle yapılması durumunda ekonomiye 21.8 milyar dolar geri dönüş olacağını belirtmişti. Aydın şu açıklamalarda bulunmuştu: “THY’nin gerçekleştireceği yaklaşık 31,2 milyar dolar tutarındaki son 252 adet uçak siparişinde offset uygulamaları ile yapılması halinde 21.84 milyar dolar ekonomiye dönüşü olacak ve önümüzdeki 10 yılda 8 bin kişiye istihdam sağlanacak. Airbus, Tunus’tan Almanya’ya kadar bir çok ülkeye iş verecek. Benim sipariş ettiğim uçağın parçalarını bütün dünyaya dağıtacak ve ben bundan hiç pay alamıyorum.  THY dünyanın en büyük alımını yaptı. Türkiye demek ki gelişiyor, büyüyor, iyi bir müşteri. Burada en önemli konu sizin satın alma gücünüz ve bu stratejik bir konu. Karşı tarafın bizim bu talebimizden dolayı maddi olarak hiçbir kaybı yok. Çünkü Airbus bütün bunları kendisi yapmıyor parçaları dünyanın çeşitli yerlerinden topluyor. Sonuçta birilerine iş dağıtıyor. ‘O dağıttığın işten bize de ver’ diyoruz ki zaten bizim bunu Türkiye’de yapacak firmalarımız da var. TAI, Airbus’un listesinde yer alan yeterlilik verdiği bir kurum. Bu çok basit bir iş ama yapılamadı. TAI, Alp Havacılık zaten bu işi yapıyorlar, bunların payının artırılmasını istiyoruz.”

THY: Gövde fiyatlarının % 20’si kadar yatırım yapılacak

THY Basın Müşaviri Dr. Ali Genç ise THY’nin Airbus ve Boeing firmalarına verdiği toplam opsiyonlar dahil 252 adet uçak siparişi anlaşması kapsamında, ilgili firmaların uçak  gövde fiyatlarının yüzde 20’si kadar Türk havacılık endüstrisine yatırım yapacağını söyledi. Genç, şöyle konuştu: “Buradaki rakam firmaların kendi üretimleri karşılığında alacakları bedel üzerinden belirlenecek. Çünkü koltuk, motor, galley gibi parçalar başka üreticilerden temin ediliyor. Uçak alımları kapsamında afişe edilen fiyatlar liste fiyatları. Söz konusu liste fiyatları üzerinden yapılan pazarlıklar neticesinde Airbus ve Boeing firmalarından belirli oranlarda indirimler alındı. Afişe edilen fiyatların bir kısmını uçak gövde fiyatı oluştururken bir kısmını da motor ve diğer üretici firmaların ürünlerine ait fiyatlar oluşturuyor. Airbus ve Boeing firmalarının bizzat vermiş oldukları offset miktarları uçak gövde fiyatlarına göre belirleniyor. Airbus’tan 25 adet A321, 4 adet A320 NEO, 53 adet A321 NEO ve 35 adet A321 NEO opsiyonunu içeren 117 uçak 2020 yılına kadar filoya dahil edilecek. Uçaklar Türk Hava Yolları filosuna 2015-2020 yılları arasında katılacak.  THY, dar gövde uçak alımı kapsamında ABD'li uçak üreticisi Boeing'den 2016 yılında 20 adet, 2018 yılında 20 adet, 2019 yılında 15 adet, 2020 yılında 30 adet ve 2021 yılında 10 adet olmak üzere toplam 70 uçak alacak. Şirket opsiyonlu olarak 25 adetle birlikte toplam 95 uçak almış olacak. THY'nin KAP açıklamasına göre uçaklardan 20 adedi B737-800, 65 adedi B737-8 MAX ve 10 adedi B737-9 MAX olacak. Ayrıca geniş gövdede de 20 adet Boeing 777, 20 adet Airbus 330 uçak siparişi verildi.”

Boeing: 2013’te toplam yatırım 1.2 milyar doları geçecek

Boeing’in Türk havacılık sanayi ile bugüne kadar çok kapsamlı bir işbirliği içinde olduğunu ve olmaya devam edeceğini vurgulayan Boeing yetkilileri ise  DÜNYA’ya şu açıklamaları yaptı: “Türk tedarikçi şirketleri halen Boeing’in mevcut 5 yolcu uçağı modeli, Yeni Nesil 737, 747-8, 767, 777 ve 787 Dreamliner programlarında başarıyla görev alıyor. Boeing ayrıca, Türk havacılık sanayinin uzun vadeli gelişmesine katkı sağlamak amacıyla, üniversitelerle de işbirlikleri yürütüyor. Boeing’in şirket geneli için Türk havacılık endüstrisinden gerçekleştirdiği satın alımları yıllık bazda 125 milyon doları aşarken, 2013 yılı boyunca toplam yatırımları da 1.2 milyar doların üzerine çıkacak. Oxford Ekonomi bölümünün tahminlerine göre, Boeing’in Türkiye’deki faaliyetleri, bugün toplamda yaklaşık 2.500 kişilik bir istihdam yaratıyor. Boeing geçmişte, öncelikle uluslararası savunma sistemleri satışlarında geçerli olan çeşitli offset anlaşmaları gerçekleştirdi. Boeing’in Savunma, Uzay ve Güvenlik biriminin halen Türkiye’de 737 Havadan Erken Uyarı ve Kontrol (AEW&C) “Barış Kartalı” projesi ve NATO’nun AWACS programı için yükümlülükleri bulunuyor. Boeing her iki programda da, taahhütlerini yerine getirmek üzere takvimine uygun olarak çalışmalarını sürdürüyor. Boeing, hızla büyüyen Türkiye havacılık pazarında, Türk şirketlerine en doğru uçak modelini sağlamak adına yakın ilişki içinde çalışıyor. Boeing 1968 yılından bu yana Türk şirketlerine, doğrudan veya uçak kiralama şirketleri kanalıyla, 230’dan fazla uçak teslim etti. Şu anda Türk havayolu şirketlerinin filolarında toplam 180’in üzerinde Boeing uçağı bulunuyor.

Airbus: 2.4 milyar dolar yatırım ve 5 bin istihdama ulaşacağız

Airbus yetkileri ise konuyla ilgili olarak şunları kaydetti: “20 seneyi aşkın bir süredir Airbus, Türk müşterilere en modern ve en kapsamlı uçaklarını aile konseptinde sunuyor ve şu anda Türk havayolları filolarında 190’dan fazla Airbus yolcu ve kargo uçağı kullanıyor. Airbus’ın Türkiye ile uzun süreli ve karşılıklı endüstriyel işbirliği, teknoloji transferi sağlayacak iş paketleri sunmanın yanı sıra Türk havacılık endüstrisinin yetenek ve yeterliğini büyütmeye yönelik işbirliği çalışmaları da sunuyor. Airbus, Türk havacılık sanayisi ile uzun süreli endüstriyel işbirliğini Türk sanayinin yeteneklerini ve kapasitesini artırmayı sağlayacak teknoloji transferi  ile de sürdürmeye kararlı. Bugün Airbus’ın endüstriyel işbirliği Türkiye’de 2 bin 500 kişiye istihdam sağlıyor ve bu rakamın önümüzdeki senelerde 5 bine çıkması bekleniyor.  2025 yılına kadar Airbus’ın Türkiye yatırımlarının; A320 ailesi, A350 XWB ve A400M üretim oranındaki artışlarla 2.4 milyar doları bulması bekleniyor.”