Kuru yük navlunları yükseldi sektör, ikinci yarıdan umutlu

Aysel YÜCEL/İSTANBUL

Kuru yük piyasası canlandı. 2012’den bu yana oldukça düşük seyreden kuru yük navlunları, son iki ayda hızlı bir yükseliş trendine girdi. 2013’e 698 puanla başlayan Baltık Kuru Yük Endeksi ( BDI), son iki aydaki toparlanmayla yılın ilk yarısını 1171’le kapattı. Akdeniz ve Karadeniz’deki 12 bin dwt’ye kadar olan koster gemi navlunlarında da aynı oranda olmasa bile ramazana rağmen bir hareketlilik söz konusu. Tarihi dipten dönen İstanbul Navlun Endeksi (İstfix), son üç haftada 579’lara kadar çıktı. Sektör temsilcilerine göre;  Avrupa’da ekonomisindeki kıpırdanma, Çin’in daha fazla büyüme isteği, Karadeniz’de artan tahıl ticareti ve 2013’te piyasaya daha az sayıda yeni geminin katılması navlundaki yükselişin başlıca nedenleri…

TOBB Denizcilik Meclisi Başkanı Erol Yücel, "2011’den bu yana BDI’de ilk defa 1000’in üstüne çıkıyoruz. Piyasalarda bir hareketlilik var. Dönüm noktasında olabiliriz" dedi. İstfix analisti Engin Koçak, "2008 yılından bu yana İstfix tarafından tutulan en düşük seviye 560 puan oldu. Haftalar öncesine kadar piyasa kötüydü. Tarihi dipten döndük. Son üç haftada 579’a çıktık. Yaz sonunda bu rakam çok daha artabilir" dedi. Pelikan Denizcilik Genel Müdürü Meltem Suloğlu da "Piyasada en düşük seviyeleri gördük. Bundan daha fazla düşmeyiz. Yavaş yavaş toparlanıyoruz" dedi.  "Koster filosu giderek eridiği ve yerine yenisi gelmediğinden özellikle nehir tipi gemilerde daha iyi bir yıl olacağını görüyorum" diyen sektör duayenlerinden Marvel Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Levent Karaçelik ise büyük tonaj kuru yük piyasasının geleceği için diğer sektör temsilcilerinden faklı olarak daha karamsar bir tablo çiziyor. Karaçelik, önümüzdeki yıllarda filoya girecek yeni gemilerin büyük tonajlı gemileri zorlayacağını ve bu gemilerde navlunların daha fazla artmasının zor olduğunu dile getirdi. Sektör temsilcileri, piyasadaki hareketliliğin nedenlerini, navlunlara yansımasını ve önümüzdeki dönemlere yönelik beklentilerini PERŞEMBE ROTASI’na anlattı.

‘Sektörde dönüm noktasında olabiliriz’

TOBB Denizcilik Meclisi Başkanı Erol Yücel: "Baltic Dry Indeks 698 puan ile başladığı 2013 yılının ilk yarısını 1171 puan ile kapattı. Endeks krizden sonra 2008’in ikinci yarısından sonra 800’lere inmişti. Arkasından 2009-2010’a doğru biraz toparlandı. 2008’de o kadar indikten sonra 2009’ta toparlanınca herkes daha fazla dibe vurulamayacağı düşüncesiyle gemi siparişleri verdi. 2010’da verilen siparişler, 2012’de piyasaya girdi. Bu gemiler filoya katılınca asıl ikinci dip o zaman geldi. 2008’de 800’e indiyse navlunlar 2012’nin sonlarında 600’lere düştü. Bir iki aydır ise 1000’leri gördü ve temmuzda 1171’lere kadar çıktı. Tecrübelerime dayanarak söylüyorum ki, şu anda piyasa korkunç vaziyette olsa da her an her şey olabilir. Bir dönüm noktasında da olabiliriz. Öyle bir hissiyatım var. Yukarı doğru yeniden çıkıyor olabiliriz. Herkes tahmin yürütüyor. Yürütülen tahminlere baktığınız zaman 2016’da piyasaların tam olarak düzeleceği öngörülüyor.   Sistemi iki şey bozmuştu.  Hızla inşa edilen gemiler ve dünya ekonomisindeki kötü gelişme.  Geçen hafta İngiltere’deydim. İngiltere’yi inanılmaz hareketli gördüm. ABD’nin krizden çıktığı söyleniyor. Yani yavaştan bir iyileşme var. Önümüzdeki sene bunun daha iyi olacağını düşünüyorum. Filoya baktığınız zaman, mevcut filonun yüzde 50’si 60’ı kadar gemi inşası vardı.  Büyük tonajda yeni inşanın filoya oranı yüzde 10’un altına düştü. Dolayısıyla bu saatten sonra filoda öyle insanın canını yakacak dramatik bir büyümeden bahsetmemiz mümkün değil şu anda. Ayrıca ciddi oranda hurdaya çıkışlar söz konusu. Taşınan yük miktarı da her yıl yüzde 2-3 artıyor. Çin yüzde 7’den fazla büyüme hedefliyor.  Avrupa’da bir gelişmeler sezinliyorum. Gemi fiyatlarındaki değer kaybı durdu, hatta ufaktan canlanma var. Yani bir toparlanma sinyalleri var."

‘Koster navlununda tarihi dipten döndük’

İstfix analisti Engin Koçak: "Baltık Dry Indeks’te hızlı yükselişin sebebi, büyük oranda yüksek nüfuslu ülkelerde yazla birlikte elektrik talebinin artması ve kömür talebiyle ilgiliydi. Koster piyasasını gösteren İstanbul Navlun Endeksi’nde ise bu derece hızlı bir yükselme olmasa da bir hareketlilik var.  Koster navlunları tarihi düşüş seviyelerine kadar geriliyordu. Son anda durdu. Son üç haftadır yatay yönlü seyir yapıyor. Bunun da sebebi temmuz başından itibaren Karadeniz’deki tahılların artması. Yani Rusya’nın Kazakistan’ın ve Ukrayna’nın çok iyi bir tahıl hasatı elde etmesi ve bunun piyasaya gelmesi. Ayrıca Karadeniz’de faaliyet gösteren nehir işlerine girebilen gemilerin konvansiyonel piyasadan çekilmiş olması da navlunları olumlu etkiledi. Istfix’in 2008’den bu yana tutulan en düşük seviyesi 560 puanlardır. Bu da 2011 Mayıs ayında oldu. O zaman da Rusya’nın tahıl yasağı vardı. Şimdi 579 puandayız. Diplere çok yakınız. 572’den döndük. Ramazan’a rağmen bir hareketlilik var. Ramazandan sonra daha da artacağını düşünüyoruz. Endeksin, sonbahara doğru iyi bir yükseliş ivmesi yakalayacağını öngörüyoruz. İstfix’in gerçekten tatmin edici rakamlarda piyasada para kazandığını söylemek için bizim ilk etapta bizim ilk etapta bir 750 seviyesini görmemiz lazım. Akabinde iyi para kazanıyoruz demek için de 800’ü geçmemiz lazım. Avrupa’da 3. ve 4. çeyrekte yılı büyüme beklentileri var. Bir hareketlilik başladı. Avrupa pazarında bu hareketlilik inşallah yaz döneminden sonra kosterlere yansıyacak. Cezayir, Tunus ve Fas’ta Arap Baharı’ndan sonra gelen hızlı yükseliş piyasaya olumlu yansıdı. İtalya’dan ve İspanya’dan inşaat çeliği ayakları ve çimento ithalatları çok kuvvetli. Bunlar da Batı Akdeniz’e hareket getirdi.  En azından yaz döneminde navlunların düşmesini engelledi. 2009’dan 2012 sonuna kadar bölgede faal olan koster tonajı yüzde 14 eridi. Yük seviyelerinde bir artış olursa, tonaj da eridiği için navlunlarda önümüzdeki dönemde çok ciddi bir artış olabilir. Yükte en ufak bir iyileşme, düşüşün durması bile navlunda artış yaratır.  Sonbaharda bunu bekliyoruz."

Yeni siparişler piyasayı zorlayacak

Marvel Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Levent Karaçelik: "2014 senesi navlun piyasası için iyimser değilim. Navlunların şu anda bulundukları seviyeden artması için taşınacak yük miktarında artış olması ve gemi arzının bu artışa nazaran daha az olması gerekiyor. Maalesef su andaki yeni inşa siparişleri 2013 için 10 bin dwt üzeri 590 adet olup, 46.3 milyon dwt 2014 içinde toplam 563 gemi 45.3 milyon tonu buldu. 2015 için de şu ana kadar sipariş verilen 257 adet gemi toplam 20.1 milyon dwt yani 2013 ile 2014’te toplam 1410 adet gemi siparişi kesinleşmiş olup, toplamda  111.7 milyon dwt gemi filoya  katılacak demektir ki, 2015 den sonra bu rakam en az 40-50 milyon dwt ton daha artabilir. Hurdaya gidiş, 2012’ye nazaran daha fazla. Bu sene ilk 5 ayda bu rakam 11 milyon dwt’ye ulaştı. Bu şekilde giderse sene sonunda 30 milyon dwt’ye ulaşması bekleniyor. Geçen sene bu rakam 52 milyon dwt’ye ulaştı. 2014 ve 2015 de aynı oranda gemi hurdaya gidecek olursa 2013-2016 arası 150 mıilyon dwt gemi hurdaya gidecek ancak, aynı sure içinde daha fazla yeni gemi devreye girecek. Ayrıca asıl tehlike dünyadaki para arzında beklenen azalma olacak. Bu olduğu takdirde bundan kredi mekanizması ve tabii mal alımları çok etkilenecek. Bu da denizyolu taşınacak mal miktarlarında azalmalara neden olacak.  Artan filo ile birlikte sıkıntı büyüyecek. Sonuç olarak navlunlar düşecek. Şu anadaki navlun piyasalarının yeniden dirilmesi için dolar kuvvetlenmeli, para arzı kısıtlanmalı ve Avrupa hareketlenmeli. Enerji alımı da ucuzlamalı çünkü kazancın yarısı yakıt harcamasına gidiyor. Kosterlerde ise filo giderek eridiği ve yerine yenisi gelmediği için özellikle nehir tipi daha iyi bir gelecek görüyorum."

Yakıt fiyatları sektörü zorluyor

Sektör temsilcileri artan yakıt fiyatlarının da sektörü çok zorladığını dile getiriyor. Erol Yücel, "Yakıt fiyatlarındaki artış sektörde büyük sıkıntı yaratıyor.  Bizim en büyük gider kalemimiz yakıt. Bu artış navluna da yansımıyor. Bizim kullandığımız yakıtın fiyatı,  normal araçların kullandığı yakıttan da daha fazla. Bize etkisi de çok daha fazla. İnanılmaz rakamlara ulaştı. Zaten piyasa kötü. Yakıtların bu derece artması da artması herkesi canından bezdiriyor" diye konuştu. Levent Karaçelik ise, "Gemi sahipleri kazancının yarısını yakıta harcıyor" dedi.