Tersanecilere ‘birleşin’ çağrısı

 

Aysel YÜCEL

İSTANBUL - Türkiye'de birçok sektörde konsolidasyon konusunda hareketli bir dönem yaşanıyor. Lojistik sektörü de bunlardan biri. Ancak denizcilik tarafında, özellikle de gemi inşa sektöründe  henüz bu konuda gerçek anlamda bir hareketlilik gözükmüyor. Sektör duayenlerine göre bunun nedeni gemi inşacıların vazgeçemediği; 'küçük olsun benim olsun' yaklaşımı… Ancak bu ölçeklerle, bu kapasiteyle de dünya gemi inşa sektöründe yüzde 80'lik paya sahip Uzakdoğulu tersanelerle de rekabet etmeleri zor. Bu nedenle hem bakanlık yetkilileri hem de denizcilik sektörünün önde gelen isimleri, tersanecilere 'birleşin' çağrısında bulunuyor.
 
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka, Türk tersanelerinin Uzakdoğu ile rekabet edebilmesi için konsolidasyona gitmesinin şart olduğunu söyledi. Türkiye Gemi İnşa Sanayicileri Birliği'nin (GİSBİR)  önceki gün gerçekleştirilen 43. Olağan Genel Kurul Toplantısı'nda konuşan Suat Hayri Aka, 71 tersane ve 3.6 milyon DWT kapasitesi ile Türk gemi inşa sektörünün muazzam bir noktada olduğunu ancak, yine de Uzakdoğulu tersaneler ile rekabet etmekte zorlandığını ifade etti. Türkiye ekonomisinin hızlı büyümesine rağmen, küresel ekonomik krizden etkilenmemesinin sektör için mümkün olmadığını dile getiren Aka, Türk tersanelerinin stratejiye dayalı çalışma yapmasının gerekliliğine vurgu yaptı. Dünyada rekabetin giderek daha da şiddetlendiğini belirten Aka, "Gemi inşa sanayi de dünya çapında rekabet şartlarının giderek arttığı bir sektör. Türkiye olarak rekabet gücümüzü artıracak stratejiler geliştirmeliyiz. Ar-Ge'ye daha fazla yatırım yapmalı, kimsenin yapmadığını yapmalıyız" dedi. Sektörün 'offshore' ve petrol arama platformları gibi özel alanlara kayması gerektiğinin altını çizen Aka, ayrıca Afrika ve Kuzey ülkeleri gibi yeni pazarlara yoğunlaşmak gerektiğini vurguladı.

'Rekabet için güçlerinizi birleştirin'
 
Gemi inşacılara 'birleşme' çağrısında bulunan Aka, şöyle konuştu: "Türk tersanelerinin konsolidasyon ve benzeri modellerle güçlerini birleştirmesi gerekiyor. Arkadaşlarıma hesaplattım. Türkiye'deki 71 tersanenin m2 olarak toplam büyüklüğü, Güney Kore'de bulunan Hyundai Tersanesi'nin yarısı kadar bile etmiyor. Mali güçleri de bu tersanenin yanına yanaşamıyor.  Dünya gemi inşa sanayinde yeni gemilerin yüzde 80'ini Uzakdoğu'da bulunan üç ülkedeki yaklaşık 10 tersane yapıyor. Bu tersaneler ile rekabet etmek mümkün değil. Bir çıkış yolu bulmak lazım. Bunlardan en önemlisi de konsolidasyon."
 
Toplantı sonrası DÜNYA'ya konuşan denizcilik sektörünün önde gelen temsilcileri, Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka'nın, konsolidasyona yönelik yorumlarını değerlendirdi.
 
 
TOBB Başkan Yardımcısı Halim Mete:
 
'Yan yana olan tersaneler birleşmeli'
"Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Suat Hayri Aka'nın tersanecilerin konsolidasyona gitmesi gerektiği konusundaki söylediklerine katılıyorum. Hem alan olarak hem mali olarak tersanelerimizin Uzakdoğu tersaneleri ile rekabet etmesi bu şekilde çok zor. Birçok tersane yanındaki tersane ile birleşerek bir arada hareket ederse daha güçlü olurlar. 'Küçük olsun benim olsun' mantığından çok 'büyük olsun payım olsun' mantığı benimsenmeli. Ancak maalesef hem bu Türk firmaları için hem de özellikle ağırlığı Karadenizli olan denizcilik firmaları için zor. Çünkü birleşmeye çok sıcak bakmıyorlar.  Ne kadar zor olsa da bizim sektörde, Tuzla ve Yalova'daki tersaneler yanındaki tersanelerle birleşerek güçlenmeli. Sadece tersaneciler değil denizcilik sektörünün diğer kollarında da bu olmalı aslında. Küçük gemim olsun benim olsun anlayışı yerine birleşerek büyük gemilere sahip olunması daha anlamlı ve faydalı olacaktır.  Bu ticaret ve yatırım için önemli bir olgu. Kamu bizi bu konuda uyardı. 'bizden daha fazla destek istiyorsanız, birleşerek daha güçlü hale gelin. Biz de sizi daha fazla destekleyelim' dediler.  Ben de sektörde konsolidasyona gidilmesini ve kamunun talebini destekliyorum."
 
 
TOBB Denizcilik Sektör Meclisi Başkanı Erol Yücel:
 
Devlet konsolidasyona aracı olmalı
"Konsolidasyon maalesef bizim kültürümüzde yok ama olmalı. Gemi inşa sanayinin en hararetli günlerinde siyasiler bu konuyu bana sorduklarında uzman  görüşü vermiştim. Tuzla buna çok güzel bir örnek. Tuzla'da iki üç tersane düşünün. Satıp kurtulmak istiyor. Birisi büyümek istiyor. Dolayısıyla devlet aracı olabilir. Devlet, tersanesini satmak isteyenin zararını karşılayarak tesisini satın alıp, üretim kapasitesini büyütmek isteyen tersaneye satabilir. Satmak isteyeni devlet alıp almak isteyene satabilir. Üç tersaneyi bir tersane haline getirmek rekabet gücümüzü artıracaktır. 40'ın üzerinde olan tersane sayısı, konsolidasyona gidilerek 10-15'e indirilirse tersaneler daha verimli çalışma imkanı bulur. Hem arazi olarak hem de mali olarak daha güçlü hale gelirler. Müsteşar yardımcımız haklı. Bizdeki bütün tersane arazilerini toplasanız, Hyundai'nin yarısı etmiyor. Dolayısıyla buradaki tersanelerin birkaçının birleşmesi ile güçlü büyük bir tersane imkanı doğabilir. Her açıdan daha güçlü olabilirler.  Türk denizcilik sektöründe böyle bir algı olmasa da bunun yapılması lazım." 
 
 
Deniz Ticaret Odası (DTO) Başkanı Metin Kalkavan:
 
Sektörde konsolidasyon kaçınılmaz
"Gemi inşa sektöründe konsolidasyon olmalı. Her ne kadar bu bizim sektörümüz için zor görünse de konsolidasyon mutlaka olacak, bu kaçınılmaz.  Artık 'küçük olsun benim olsun' mantığından çıkılmalı.  Hatta yavaş yavaş bu tür birleşmeler olmaya başladı. Buna birkaç örnek var. Birleşen tersanelerimiz var Yalova'da mesela. Ama bunun daha hızlı olması gerekiyor. Biz de DTO olarak bu konuda çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Somut olarak henüz çok bir gelişme olmasa da bu konuda. Yakın gelecek de mutlaka bu tür birleşmeler hızlanacak."
 
GİSBİR Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kıran:
 
Tersanelerin borcu konsolidasyona engel
"Gemi inşa sektörü 1960'lı yıllardan bu yana süregelen yapılanmanın sancılarını çekiyor. Konsolidasyon, bizim ve sektörün geleceği için öngördüğümüz ve yapılması gerektiğine inandığımız bir çalışma.  Konsolidasyonun çeşitli varyasyonları oluşturulabilir. Bu varyasyonlar satın alma veya ortaklık veya bir başka şirket çatısı altında kurulan yapıların işletilmesi yönünde olabilir. Fakat bu yapılanma, beraberinde olumsuzluklar da getirebiliyor. Yalova'nın Tuzla'ya nazaran daha iyi revizyonlara gidebileceğini göz önüne alarak şunu söyleyebilirim ki Tuzla'da 5'i kooperatif çatısı altında, 27'si bugünkü tersane tanımına uygun, 18'i tekne çekek ve imal yeri ve bir tane de özel bir işletme olmak üzere toplam 51 işletme bulunuyor. Bu işletmeler, geçmiş zamanda tersane yerlerinin herkesin maddi gücüne göre paylaştırıldığı yerler. Dolayısıyla farklı metrekare ve ekonomik kriz dolayısıyla farklı borçlanma yapılarına sahip. 2008 yılına kadar tersane üzerinden, yani tersaneyi ipotek ettirerek başka yatırımlara giren işletmeler, büyük bir borç yükü altına girdi ve bu da konsolidasyon konusunda problemler yaşanmasına sebep oluyor. Konsolidasyona gidecek tersanelerin birbirine komşu olmaları zaruridir. Fakat yan yana olan tersaneler, bahsettiğim sorunlar sebebiyle konsolidasyona gitmekte zorluk yaşayabilir. Tersanelerimiz arasında hali hazırda konsolidasyonu başarmış ve kendi aralarında birleşmeye gitmiş olan tersaneler mevcut. Bundan sonra da tersanelerimiz, belki yanlarındaki tersaneleri satın alarak, projelere göre çalışma yürütebilirler."