Fındık üreticisi, oluşan fiyata tepkili

Veysel AĞDAR

Serbest piyasada üç yıl önce kilosu 20 lirayı gören fındık fiyatının 7.5 liraya kadar gerilemesi üretici protestolarını artırdı. Düşen fiyatlara yüksek rekolte gerekçe gösterilirken üretici, tepkisini fındık ağaçlarını keserek ve elindeki fındık çuvallarını yakarak ortaya koyuyor. TMO’nun 2017-2018 sezonu ürünü için 10 ve 10,50 TL fiyatın tüccarın elini kuvvetlendirdiğini savunan fındık üreticileri, TMO’nun alımlarının yarar yerine zarar verdiği görüşünde. Depolama olanağının bulunmaması ve hasat öncesi borçlanma nedeniyle pazara arz, ağustos, eylül ve ekimde yoğunlaşıyor. Bu durum ise, fiyatları aşağı çekiyor.

Tüccara borcu bulunan üretici fındığını 7.50 liraya satarken, borç ödeme sorunu bulunmayanların satabildiği fiyatta 8-8.25 lira. Ürününü TMO’ya vermek isteyen üreticiye ise, en erken bir ay sonrasına randevu veriliyor. TMO’nun alımlarında kota uygulaması ve üründe seçici davranmasının, üreticiyi tüccara mahkum ettiği savunuluyor.

Ortak görüşe göre, “TMO’nun alım fiyatını bir lira artırması piyasaya 2 lira olarak yansır. İlk üç ay içinde fındığın pazara arzı kısıtlanmalı. Çünkü bu ilk dönemde yüklemeler var ve pazarda mal bulamayan tüccar taahhüdünü yerine getirmek için fiyatı yükseltir.” DÜNYA’nın edindiği bilgiye göre, 4 bin tonu Ordu ve Samsun’da olmak üzere 7 bin ton fındık alan TMO, 80 bin ton da emanet alım yaptı. Fısıltı gazetesine göre de bölge ticaret borsalarına fındık fiyatını “tabelaya yazmama” baskısı yapılıyor.

“Pazara arzı kontrol altına almalıyız”

2009 yılının fındık için milat olduğunu vurgulayan Giresun Ziraat Odası eski başkanı Özer Akbaşlı, tabloyu şöyle değerlendiriyor: “O tarihte devlet üreticiye ‘sizi alan bazlı destekleyeceğim’ dedi. Yani serbest piyasa koşullarını işletti. Bu da bir yıl sonraki seçim sonuçlarına yansıdı. AK Parti bölgeden yüzde 63 oy aldı. Serbest piyasada fiyatı arz-talep belirler. İlk yıllarda rekolte alım-satım yapılacak düzeyde dengedeydi fiyatlar da 10 lira ila 15 lira arasında seyrediyordu. Bu yılki fiyat da rekolte ve arzdan kaynaklı.”

ilk üç ay pazara arzın kontrol altına alınması halinde fiyatlarda düşüş yaşanmayacağını vurgulayan Akbaşlı şöyle devam ediyor: “Sektöre en büyük zararı emanet sistemi veriyor. Üretici ürününü depolayamadığı için manava (küçük tüccar) emanete bırakıyor.

Fakıbaba, üreticiden sabır istedi

Dün bir televizyon kanalında canlı yayına katılan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba, “Özel sektör Ferrero (Nutella), fındığa 8 lira veriyor. Biz devlet olarak 10 lira veriyoruz. Alan bazlı destek olarak da 2,5 lira veriyoruz. Kilosu 12,5 liraya geliyor. Ben samimi olarak söylüyorum tüm fındığı alacağız ama fındık hububat gibi değil. Çuvalları açıp inceliyoruz. Ancak 500 üreticinin getirdiği ürünü alabiliyoruz. O yüzden üreticilerimiz sabırlı olsunlar” diye konuştu. Bakan Fakıbaba, 2,50 TL alan bazlı desteğinin de doğrudan üreticiye verilmesi için çalışma yaptıklarını, Başbakanın onayını aldıktan sonra bunu gerçekleştireceklerini söyledi.

'Fındık Yürüyüşü' 50 kuruş artırdı

CHP’nin önceki gün Ordu’dan Ankara’ya başlattığı, üç gün sürecek 47 kilometrelik “Fındık İçin Yürüyoruz” eylemi etkisini gösterdi. Serbest piyasada fındık fi yatı 50 kuruş arttı. “Yürüyüş kararını alınca Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı apar topar açıklama yaptı” diyen CHP Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun, sözlerine şöyle devam etti: “50 milyon lira ödeme yapılacağını ve eskisi gibi fındık alırken dikkat ettikleri belli konuları yumuşattıklarını ifade ettiler. Görüldü ki, yürüyüşe başlamamız bile etkiledi. Bu sabah gelirken duydum çok sevindirici bir olay; 7.50 lira olan fi yat 8-8.50 liraya doğru tırmanmaya başladı. Demek ki üretici sesini çıkarınca, üretici hakkını talep edince buna duyarsız kalınamıyor.”

Fiyat nasıl yükselir?

► Rekoltenin düşmesi

► TMO’nun fiyatı kademeli açıklaması

► Pazara ürün arzının ilk üç ayda kontrol altında tutulması