Norveçli balıkçıların hedefi; Türkiye pazarı

Ali Ekber YILDIRIM

Norveçli balıkçılar için Türkiye en önemli hedef pazarlardan biri oldu. Norveç Deniz Ürünleri Konseyi’nin Norveç somonu ve su ürünleri sektörü hakkında kapsamlı bilgi vermek amacıyla Bergen’de düzenlediği bir dizi toplantıda Türkiye pazarının önemi anlatıldı. Petrolden sonra ikinci sırada yer alan Norveç balıkçılık sektörünün hedefi, dünyada artan nüfusun gıda ihtiyacını su ürünleri ile karşılamak.

Yaklaşık 150 ülkeye su ürünleri ihraç eden Norveç’in Türkiye’ye balık ihracatı artıyor. Norveç Deniz Ürünleri Konseyi’nin verilerine göre, bu yılın ilk 7 aylık döneminde uskumru balığında Türkiye, Japonya’dan sonra Norveç’ten en çok ithalat yapan ikinci ülke oldu.

Norveç Deniz Ürünleri Konseyi Türkiye Direktörü Maria Kivijärvi Heggen,Türkiye’ye 2014 yılında Norveç somonu ihracatının 6 bin 107 ton olduğunu belirterek, 2015’te yüzde 34 artışla 8 bin 176 tona ulaştıklarını söyledi. 2016 yılında 4 bin 320 ton, 2017 ilk 7 ayında ise 2 bin 789 ton ihracat gerçekleştirdiklerini anlatan Heggen:” 2015 yılında, bir önceki yıla oranla Türkiye’ye deniz ürünleri ihracatı yüzde 12’nin üzerinde artış gösterdi. 2016 yılında Türkiye’de yavaşlayan ekonomi ve kur farkındaki artışlar nedeniyle yüzde 38’lik düşüş yaşandı. Fakat 2017’de ihracat tekrar artış trendine girdi. Uskumru balığında Türkiye, Japonya’dan sonra en büyük pazarımız” bilgisini verdi.

Balık ekmekte Norveç Uskumrusu

Türkiye’nin en önemli hızlı yemek ürünlerinden biri olan “Balık-ekmek” te halk arasında Norveç palamudu olarak bilinen Norveç uskumrusu tüketiliyor. Norveç Deniz Ürünleri Konseyi Direktörü Maria Kivijärvi Heggen, Türkiye’nin, Norveç uskumrusuna en fazla rağbet gösteren ülkeler arasında yer aldığını belirterek şunları söyledi: “Norveç’in Türkiye’ye uskumru ihracatı 2014 yılında 23 bin ton iken 2015 yılında 33 bin tonun üzerine çıktı. 2016 yılında ise 11 bin 518 ton olarak gerçekleşti. Türkiye, 2016'da Norveç uskumrusu ithal eden ülkeler arasında 11 bin 518 ton ile 6. sırada yer alırken, 2017'nin ilk 6 ayında ise 2. sıraya yükseldi. Türkiye, yılın ilk 6 ayında 9 bin 232 ton Norveç uskumrusu ithal ederken Norveç toplamda 97 bin ton uskumru ihracatı gerçekleştirdi. Uskumru mevsiminin başlangıcından itibaren, yağ ve Omega 3 seviyesi açısından en iyi seviyeye ulaştığı sonbahar ayları boyunca Boğaz kıyılarında çok daha fazla uskumru tüketileceğine eminiz” dedi.

Omega-3 zengini

Norveç uskumrusunun Türkiye’de çok fazla tercih edilmesinin lezzetli, kaliteli ve sağlıklı bir besin olmasından kaynaklandığını vurgulayan Heggen, şu bilgileri verdi: “Uskumru, en çok Omega-3 içeren türlerden biridir. Nisan-kasım ayları arasında Norveç’in farklı yerlerinde yakalanabilen uskumru, yaz ayları boyunca çoğalır. Sonrasında yağ seviyesi yaklaşık olarak yüzde 30 artar ve sonbahar geldiğinde bir Omega 3 deposu olur. Uskumru ayrıca iyi bir D vitamini kaynağıdır. ”

Balık üreticilerine sıkı kontrol

Avrupa Birliği üyesi olmamasına rağmen gıda denetiminde Avrupa Birliği kriterlerini uygulayan Norveç, balık üreticilerini gıda güvenliği ve çevrenin korunması için sürekli denetliyor. Gıda denetimi konusunda Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Gıda Bakanlığı ile Balıkçılık Bakanlığı’na bağlı olmak üzere 3 ayrı enstitü çalışmalar yapıyor ve bu çalışmalar gıda otoritesine raporlanıyor.

Norveç Ulusal Beslenme ve Deniz Ürünleri Araştırmaları Enstitüsü’nde (NIFES) yapılan toplantıda Balıkçılık Bakanlığı Balıkçılık Genel Müdürlüğü’nden Henrik Rye Jakobsen Norveç’te ekonominin gelişmesi ve çevrenin korunması için çalıştıklarını belirterek şunları söyledi: “Dünyada Atlantik Somonu’nun yüzde 60’ı Norveç’te üretiliyor. Burada temel görevlerimizden birisi üretim yaparken çevreyi korumak. Üretim yapılırken bunun çevreye etkisi nedir? Bu etkiyi ne kadar minimize edebiliriz diye çalışıyoruz. Bu amaçla sürdürülebilir bir üretim politikası uyguluyoruz.”

Balıkçılığın 3 önemli sorunu

Norveç’te balıkçılığın 3 temel sorunu olduğunu ve buna yönelik çözümler ürettiklerini belirten Jakobsen şunları söyledi.”En önemli sorunlardan birisi hem çiftlik somonunda hem de vahşi somonda görülen somon biti. Norveç’teki balık çiftlikleri her hafta somon biti kontrolü yapmak ve Norveç Gıda Güvenliği otoritesine bildirmek zorunda. Belirlenen limit yüzde 0.5’tir.

Somon biti ile mücadele için biyolojik bir yöntem olarak küçük balık yetiştiriliyor. O balıklar somon bitini yiyerek zarar vermesini önlüyor. İkinci önemli sorun çiftliklerden balık kaçışı. Vahşi somonların kendi genetik yapıları var. Bu yapıyı korumak zorundayız. Balık çiftliklerinden kaçan balıklar bu genetik yapıyı bozabilir. Varsa hastalıkların yayılmasına neden olabilir. Türlerin bozulmasını önlemek ve hastalıkların önlenmesi için balık çiftliklerinden kaçışa izin veremeyiz. Bu nedenle çok sert yaptırımlar uyguluyoruz. Üçüncü sorun ise kirlilik. Öncelikle balık çiftliklerinde her kafeste maksimum balık sayısının aşılmaması gerekiyor.

Ayrıca verilen yemlerden dolayı kirliliğin olmaması için çalışıyoruz. Bunun için de balıklara verilen yemlerin altta biriktiği yerler sık sık kontrol ediliyor. Bu konuda da her çiftlik 2-3 senede bir kontrol edilerek,su analizleri yapılıyor ve raporlanıyor. Değerlendirme 4 ayrı kategoride yapılıyor. Eğer belirlenen değerlerin üzerinde bir kirlilik varsa o kafes kapatılıyor. Çiftlik sahipleri kafeslerinin kapanmaması için belli bir kirlilik varsa bir yıl nadasa bırakıyorlar. Norveç’te bir şey olduktan sonra değil, olmadan önlem alınıyor. Temel felsefemiz bu.”

Antibiyotik kullanımı yok denecek kadar az

Somon üretiminde antibiyotik kullanımının yok denecek kadar az olduğunu belirten Jakobsen: ”Her bir balık yavru iken korucu aşı ile aşılanıyor. Bu nedenle geçmişte olduğu gibi antibiyotik kullanılmıyor. Bu koruyucu aşılar balığı hastalıklardan koruyor. Sürdürülebilir balıkçılık politikası ile Norveç hem çevreyi koruyor, hem de sağlıklı balık üretimi yapıyor. Hepimiz biliyoruz ki Norveç’in en önemli iki gelir kaynağı var. Birisi petrol diğeri balık. Petrol bir gün tükenecek. Fakat balıkçılık sürecek. Bunun için sürdürülebilirlik çok önemli. Bu devlet politikası olarak benimsendi. Balıkçılar da kendi gelecekleri için uyguluyor” dedi.

Uskumru ithalatında, Türkiye 2. sırada

Norveç Deniz Ürünleri Konseyi’nin verilerine göre, Türkiye’nin Norveç’ten somon balığı ithalatı artarken, bu yılın ilk 7 aylık döneminde Türkiye, Japonya’dan sonra Norveç’ten en çok uskumru ithalatı yapan ikinci ülke oldu.