“Sigarada devletin cebinden rekabet engellenmeli”

Japan Tobacco International’ın (JTI) Cenevre’deki merkezinde tütün ürünlerinde vergilendirme konulu bir toplantı yapıldı. Toplantıda verilen mesaj, Türkiye’deki vergilendirme unsurlarının temel olarak AB’ye uyum gösterdiği ancak maktu, nispi vergilendirmede dengenin, miktar ve oranların ise uyumsuz olduğuydu. AB’de maktu vergi yüksek. Türkiye’de ise vergilendirmenin esasını nispi vergiler oluşturuyor. Bunun sonuçları nedir? JTI MENEAT Bölgesi Vergi Direktörü Philip Gambaccini söyledi: “Bu devlet açısından vergi gelirlerinde öngörülebilirliği azaltıyor, bizim açımızdan ise haksız rekabet yaratabiliyor. Çünkü rakiplerimiz zaman zaman fiyat indirerek, devletin kesesinden rekabet yapabiliyorlar.2013’te 44 sigara markasında fiyat indirimi oldu. Buradan oluşan asgari maktu vergi kaybı 700 milyon TL’ye ulaşıyor” dedi.

Toplantıda, Türkiye’de 2005’te konulan vergi sistemine 2013’te maktu verginin eklendiği, AB’ye kısmen uyum sağlandığı, tütün mamullerinden elde edilen ÖTV’nin, toplam ÖTV gelirlerinin yüzde 27’sine ulaştığı belirtildi. JTI Türkiye de 2012’de 5.8 milyar lira vergi ödemiş. Bu yüksek miktar, tütün ürünlerindeki yüksek vergilendirmeden kaynaklanıyor.Ancak JTI yüksek vergiden şikayetçi değil. AB’de maktu verginin, Türkiye’de ise oransal verginin daha yüksek olmasına dikkat çekiyorlar. Maktu sistem, geliri garanti altına alan bir sabit vergi tekniği. Oransal vergiler ise fiyata duyarlı. JTI, sistemin AB’ye tam uyumlu hale gelebilmesi için maktu verginin esas nitelik taşıması gerektiği görüşünde. Bu görüşün temelinde, bazı rakiplerin zaman zaman pazar payı kapmak için fiyatla oynama eğiliminde olmasının yarattığı rahatsızlık da var.

JTI’ın Cenevre’deki merkez binasında, JTI Türkiye Genel Müdürü Bilgehan Anlaş ve Kurumsal İlişkiler Direktörü Mehmet Ateş’in de bulunduğu toplantıda JTI MENEAT Bölgesi Vergi Direktörü Philip Gambaccini ile Vergi Müdürü Johannes Herrle, AB ülkelerindeki vergi uygulamaları ile Türkiye uygulamalarını karşılaştıran bir sunum yaptı.

700 milyon liralık vergi kaybı oldu

 Philip Gambaccini, şöyle dedi:  “Vergide bizim talebimiz öngörülebilirlik. Rakibimiz, rekabet açısından fiyatını 1 lira indirse devlet oransal vergiden 65 kuruş kaybediyor. Böylece bir üretici devletin cebinden rekabet yapmış oluyor. Sistem buna açık. 9.5 lira olan bir üründen 5 liralık bir ürüne geçildiğinde 3.7 liralık vergi kaybı oluyor. Türkiye’de düşük fiyatlı ürünlerin pazar payı yüzde 56’da. AB standartlarına tam entegrasyon vergi etkinliğini artırır. Bunun için paket başına 3.22 TL olan asgari maktu verginin etkin hale getirilmesi gerekir. Asgari maktunun düşüklüğü ucuz ve orta fiyat kategorisindeki sigaraların fiyat indirimine yol açtı. 2013’te 44 sigara markasında fiyat indirimi oldu, vergi kaybı da 700 milyon TL’ye ulaştı. Fiyat skalası da çok açık. AB’de ortalamada en düşük - en yüksek fiyat 4.28 - 5.11 euro. Türkiye’de 5 lira ile 9.5 lira. İki kata yakın. Böyle olunca geçişler vergi gelirlerini doğrudan etkiliyor. Maktu vergi fiyattan bağımsız olarak devletin almak istediği vergi. Üretici fiyatlarını düşürse de, tüketici ucuz ürüne geçse de vergi miktarı garantide.Yüksek maktu vergi ucuz ürünlerin fiyatlarında artışa yolaçabilir ancak fiyat kırarak rekabetin de iki yönlü zararı var. Hem vergi gelirlerini etkiliyor hem de haksız rekabet yaratıyor.”

200 milyon dolarlık yeni yatırım yapıyor

JTI’ın ana merkezi Japonya’da. Gıda ve ilaç üretimi de yapan şirket 49 bin çalışanıyla dünyanın en büyük 500 şirketi içinde. Japonya dışı faaliyetler JTI çatısı altında. Merkezi Cenevre’de bulunan JTI’ın 6 Ar - Ge merkezi, 23 fabrikası var. 120 ülkede faaliyet gösteriyor. Çalışan sayısı 25 bin. JTI, 2012’de 436.5 milyar (dal) sigara üretti, 11.8 milyar dolar ciro yaptı. Son yıllarda yeni marka alımlarıyla hızlı büyüdü. Winston ve Camel en önemli markaları. Winston, Türkiye’de de yüzde 16.5 ile pazar payı en yüksek marka. Dünyada da en çoksatan ikinci marka.  Türkiye, şirketin lokomotif pazarlarından biri. JTI Türkiye’nin yatırımları 1 milyar dolara gidiyor. 200 milyon dolarlık teknoloji ve kapasite yatırımı var gündeminde. Türkiye’den 25 farklı pazara 130 milyon dolarlık ihracat yapıyor. Türkiye’de 20. yılını dolduran şirketin üretimi Torbalı’da. Türkiye’de yılda 30 milyar adet üretim yapıyor. Pazar payı yüzde 26.9. Şirketin gündeminde nargile tütünü işe girmek de var. Ancak bunun için de kayıtsız pazar büyük engel oluşturuyor.

Sigara yasaklarına karşı inovatif ürünle çıkacaklar

JTI Türkiye Genel Müdürü Bilgehan Anlaş, endüstrinin bütün önemli şirketlerinde olduğu gibi JTI’ın da yeni, inovatif ürünlere yöneldiğini anlattı. Bilindiği gibi sigara yasakları genişliyor, bırakma, bıraktırma kampanyaları artıyor. Şirketler de geleceği kestirmeye, daha inovatif ürünlere geçmeye çalışıyor. JTI’ın bu konudaki en önemli kozu, “Ploom” isimli ürünü. “Dumansız hava sahası”na odaklanmış bir ürün. Cenevre’de görme imkanımız oldu. Piyasada bıraktırma amaçlı satılan e - sigaralara benziyor. Ancak, içinde laboratuvar ortamında üretilmiş nikotin bulunması nedeniyle gerçek bir sigara niteliğinde. Sigaradan farkı ise duman yerine kokusuz buhar çıkarması... İçici nikotin tatmini yaşarken ortama duman ve tütün kokusu yayılmıyor. Şarj edilebilir bir aparata nikotin kapsülü yerleştirilerek içiliyor. Avusturya’da pilot satışları başlamış. Bilgehan Anlaş, “Her şirket alternatif ürünler çalışıyor. Türkiye’ye de bu ürünü getirebiliriz ancak mevzuatı oluşması gerekir. Bu tür ürünler AB ve ABD’de hızlı gelişiyor. ABD’de reklamları bile var. Ünlü simalar reklamlara çıkıyor” dedi.