Sürdürülebilir gıda için toplum destekli tarım
Son dönemde hızla yükselen trendlerden birisi sağlıklı ve şsürdürülebilir gıdaya ulaşmak için doğa dostu üretim yapan çiftçiler ile tüketiciler arasında kurulan ortaklıklar
DİDEM ERYAR ÜNLÜ
Gıdanızı kendiniz üretiyorsanız ya da nasıl ürettiğinden emin olduğunuz çiftçilerden sağlıyorsanız, gerçekten şanslısınız. Eğer doğa dostu üretim yapan çiftçilere ulaşamıyorsanız, yapmanız gereken sayıları her geçen gün artan ekolojik pazarlara, doğa dostu ürün satan dükkanlara ve internet sitelerine ulaşmak. Son dönemde hızla yükselen trendlerden birisi de, sağlıklı ve sürdürülebilir gıdaya ulaşmak için doğa dostu üretim yapan çiftçiler ile tüketiciler arasında kurulan ortaklıklar. Topluluk Destekli Tarım (TDT), sağlıklı ve sürdürülebilir gıdaya ulaşmak için tüm dünyada tercih edilen modellerden birisi. Uluslararası Ekolojik Tarım Hareketleri Federasyonu IFOAM, TDT’yi şöyle tanımlıyor: “Gıda üretimi ve tüketimi arasında aracısız bağlantı kurulmasını sağlayan, bir çiftlik ile destekçi topluluğu arasında karşılıklı bağlılığa dayalı bir ortaklık. Destekçiler genelde hasattan pay satın alarak ve bazen de çiftlik işlerine destek olarak çiftliğin yıllık işletme giderlerini karşılamaya yardımcı oluyor. Karşılığında, çiftlik mümkün olan en sağlıklı ve taze mevsimlik ürünü temin ediyor.”
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği verilerine göre TDT’nin standart bir formülü yok. Uygulayan topluluğun ve çiftçinin tercihlerine göre değişim gösterebiliyor. İdeal bir TDT modelinin, çiftçinin temel sıkıntılarına çözüm sunması bekleniyor.
TDT’nin Türkiye’deki ilk örneklerinden biri, Buğday Derneği’nin 2005 yılında İstanbul’da, derneğe tahsis edilen bir arazide gerçekleştirdiği Bahçe Projesi oldu. Projenin hedefi, kentte yaşayanlar için doğru bir üretim-kullanım modeli oluşturmaktı. İki yıllık proje kapsamında, İstanbul’da projeyi destekleyenlerin tüketimine yönelik mevsimlik ekolojik taze sebze ve meyve üretildi. Destekçiler hem projeyi yerinde izlediler, hem de desteklediler.
Buğday Derneği, TDT benzeri, katılımcılığa dayalı bir başka gıda temini yolunu daha gündeme getiriyor. Bu sistemin adı Katılımcı Garanti Sistemleri. Sistem; güven, sosyal ağlar ve bilgi takası esasına dayanıyor. KGS’de üreticiler, tarafl arın aktif katılımına dayanan bir yöntemle sertifikalandırılıyorlar. KGS kapsamında ürün standartları tanımlanıyor ve ürünler belirleniyor; çiftçilerin ekolojik sertifikası olmasa da, ekolojik standartlara uygun üretim yapan üreticiler olarak tanımlanabilmeleri için veri paylaşımı gerçekleştiriliyor.
TDT/KGS ÖRNEKLERİ
ANKARA
►Doğal Besin, Bilinçli Beslenme Grubu (DBB): ankaradbb.worldpress.com
►Güneşköy:www.guneskoy.org.tr
BALIKESİR
►Yaşam Dostu Ürün Dayanışma Üretim ve Paylaşım Grubu
ÇANAKKALE
►Çanakkale Ekolojik Yaşam İnisyatifi, www.cayek.org
GAZİANTEP
►Yeşil Ev Tüketim Kooperatifi Girişimi
İSTANBUL
►Boğaziçi Mensupları Tüketim Kooperatifi: www.bukoop.org
Kaynak: Buğday Derneği
ÇİFTÇİNİN RİSKLERİ TDT DESTEKÇİSİ NASIL YARDIMCI OLUR?
Zayıf hasat Destekçinin alım garantisi, hasatın zayıf veya bol olmasına bağlı değil.
Piyasa belirsizliği Destekçi önceden alım sözü veriyor
Fiyat belirsizliği Destekçi önceden fiyat garantisi veriyor.
Sermaye erişimi Destekçi sermayeye katkıda bulunuyor.
Kaynak: Buğday Derneği, Tüketicinin El Rehberi; Avrupa TDT El Kitabı