Sınırsız bağlantı 'Yeni ekonomiler ve yeni değer yaratma sistemleri' oluşturuyor

Rüştü BOZKURT

Sınırsız bağlantı olanakları, sınırsız iletişim ve eş zamanlı uygulama potansiyelleri "yeni ekonomi ve yeni değer yaratma sisteminin" omurgasını oluşturuyor. Bilim ve teknolojinin yarattığı eğilimlerin baskın hale gelen fırsat ve tehditlerini değerlendirerek, yeni değer yaratma zincirinde doğru konumlanma ivedi sorunlarından biri.

Bu yazı, "eşzamanlı uygulama potansiyelinin yarattığı yapısal özellikleri, işlevleri ve kültürü anlamadan değişim ve dönüşümlere entegre olamayız" varsayımını test etme üzerine kurgulandı.Yazının amacı, dünya genelindeki oluşumlarla ilgili farkındalığı artırarak, sorunların tartışma gündemindeki yerini alması için küçük küçük bir katkı yapmayı denemektir.

Hissediyor ve anlıyoruz ki, dijital dönüşümler yönetimlerin kontrolünü, düzenleme ve sürdürme anlayışını kökten değiştiriyor.Bilgiler hızla dijitalleşiyor, bölünüyor, adres bilgeleri ekleniyor, paketleniyor ve dolaşıma sokuluyor.Bu yeni oluşumun arka planındaki yapıyı bilmek, yönetimde kontrol düzenlemelerini yapabilmenin gerek şartıdır. Gelişmeleri dikkate alarak, iki yazıda eş zamanlı uygulama potansiyellerinin olası etkilerine ilişkin düşüncelerimizi paylaşacağız: İlk yazıda, eş zamanlılık potansiyelinin mimarisini, ikinci yazıda da işlevleri ve kültürünü açıklamaya çalışacağız.

Eş zamanlı uygulamaların yapısı 

Eş zamanlı (senkronize) uygulamaların mimarisini oluşturan gelişmeleri dokuz alt başlıkta paylaşabiliriz : İlki, 5G'nın ağların ağı olmasının yarattığı sınırsız bağlantı olanaklarının genişlemesi. İkincisi, bağlantı maliyetlerinin radikal biçimde düşmesi. Üçüncüsü, algılama, ölçme, sayma, depolama, işleme ve geri bildirim döngüsünün potansiyellerini artıran teknolojik donanımların gelişmesi. Dördüncüsü, yeni bilişim olanaklarının yarattığı platform yapılarının ticaret ilişkilerini yeniden yapılandırması. Beşincisi, yeni yapıların mülkiyet algısını değiştirmesi. Altıncısı, her şeyin kaydedilmesinin hatırlama kültürünü dönüştürmesi, geçmişten ders alarak geleceği kurgulamada yarattığı fırsatlar. Yedincisi, yeni erişebilirlik ve ulaşabilirlik olanaklarının çalışanların, müşterilerin, iç süreçlerin ve dış süreçlerin tanımlanmasını kolaylaştırması. Sekizincisi, geribildirim döngüsünün kesintisiz hale gelmesinin etkileri. Ve dokuzuncusu, üretim, iletim ve bölüşüm ilişkilerinin değişmesi ve yeniden tanımlanması.

5G bağlantı imkanlarının gelişmesi:

5GSabit, mobil ve uydu iletişimini kapsar; ağların ağıdır. Bugün ekonomileri yeniden yapılandıran bilgi-işlem platformudur, Internet ve bulutu içerir.Ayrıca, değişik cihaz altyapısının bütünüdür.

5G sınırsız bağlantı potansiyeline sahiptir.Bu potansiyel, sınırsız iletişim potansiyeliyle birlikte, yeni ekonomi ve yeni değer yaratma sisteminin omurgasını oluşturmaktadır.
5G'nın sınırsız bağlantı ve sınırsız iletişimi, eş zamanlı uygulama fırsatlarıyla öne çıkmaktadır. Böylece, tekrarlar, geri dönüşler, ince ayarların yol açtığı vakit ve nakit kayıpları en aza indirilebilmektedir.

Erişim ,hız, esneklik potansiyeli ve uygulamaları, geniş anlamda kaynak kullanımda verimliliklerine artırmaktadır. Aynı zamanda, yeni ölçeklendirme imkanlarının verdiği yeni yapılar oluşmaktadır. Bütün bu yeni oluşumlar, dünyamızın radikal değişmelere tanıklık etmesinin temelindeki itici güçtür. Bağlantı maliyetlerinin düşmesi: Bilişim teknolojilerindeki gelişmeler, bağlantı maliyetlerini radikal biçimde düşürmeseydi, uygulama alanında gözlediğimiz, yaşam biçimimizi ve yaşam tarzlarımızı etkileyen değişmelere tanıklık edemezdik. Bağlantı maliyetlerinin düşmesi, bağlantı olanaklarının genişlemesi, yeni bir ekonomi ve değer yaratma sistemini de beraberinde getirdi. Makinelerin bağlanması, otomasyon olanakları, yapay zeka ve otonom uygulamaların yaygınlaşması geleneksel değer yaratma zincirini değiştiriyor. Eşyaların ve makinelerin öğrenmesi, büyük veriyi yaratıyor. Sanal ve artırılmış gerçekliklerin alanı genişliyor.

Bağlantı maliyetlerinin düşmesi:

Her şeyin interneti, akıllı ve bağlantılı ürünlerin yaygınlaşması, her ürünün bir algoritma ve yazılım gerektirmesi süreçlerin, ürünlerin ve mesleklerin doğasını değiştiriyor. İnsanla-eşya arasındaki ilişkiyi yeniden yapılandırıyor. Ses kontrolü, çeviri imkanları dil engelini de kaldırıyor; insanlar arasındaki ilişkiyi tanımlayan "sosyal mesafeleri" yeniden tanımlamayı gerektiriyor.

Bağlantı olanaklarının artması, maliyetlerinin düşmesi "sosyal mesafeler" yanında, "zamansal mesafe" tanımlarını da değiştiriyor. Buralar ile uzaklar arasındaki "fiziki mesafeleri" de yeniden tanımlamamız gerekiyor.

Bağlantı olanaklarının genişlemesi ve maliyetlerinin düşmesinin yarattığı vakit kazancı kadar, eş zamanlı gözetim ve denetim, geniş anlamda kaynak kullanımında da ciddi tasarruf olanakları yaratıyor. Dönüştürme maliyetleri kadar işlem maliyetleri de kontrol altına alıyor; alışkanlıkla yönetim alanları daralırken, analizle yönetim alanları genişliyor.

Algılama, ölçme, sayma, depolama, işleme, karşılaştırma ve geri-bildirim yapıları:

Yarı iletken teknolojisindeki gelişmelerin yarattığı sensör teknolojileri, uzayın sonsuz büyüklüklerinde ve atom ve parçacık fiziğinin sonsuz küçüklüğün işleyiş mekanizmaları kavramamızı sağlıyor. Gelişmeler insanın kol gücü kadar zihin gücünü de artıran bir eksende ilerliyor. Bu ilerleme, algılama, ölçme, sayma, depolama, işleme, geri-bildirim döngüsü gibi kontrol sistemlerini hızla geliştiriyor.

Aktif kontrol, insanların dönüştürme ve işlem süreçlerini gözetleme- denetlemesi, geri-bildirim döngüleriyle ayarlar yaparak iş yapmanın sürdürülmesidir. Pasif kontrol ise sistemin kendi kendini kontrol etmesidir. Eş zamanlılık potansiyeli, aktif kontrol alanını daraltırken, pasif kontrol alanlarını genişletmektedir. Böylece, insanın öznel koşullarından bağımsız bir yönetim kontrolü yapılabilmektedir. Bu oluşum, vakit kazancı sağladığı gibi, nakit kazancı da sağlayarak, ciddi bir kaynak tasarrufu yaratabiliyor.

Ürün-hatları yapısı, platform- yapılarına dönüşme:

Eş zamanlı uygulama alanlarının genişlemesi, ürün-hattı yapılarının geleneksel değer yaratma zincirini değiştirerek, platform yapılarının öne çıktığı yeni bir değer yaratma zincirine dönüştürmektedir.

Platform yapılar bütün maliyetlerde, özellikle sabit maliyetlerde tasarruf yaratmakla kalmayıp, değişken maliyetlerde bile tasarruf yaratabilmektedir. Bu yeni yapılar, sıfır marjinal maliyetlerle üretimden söz ettiğimiz bir ekonomik yapılanmanın müjdecisidir. Gelişmeler, geleneksel ekonomiye göre internet ekonomisinin fiyat- maliyet dengesi kadar, erişim imkanları bakımından ayrışacağını, farklı yapılar içereceğini göstermektedir.

Mülkiyet algısında ve yapısında değişme:

Bağlantı olanaklarının genişlemesi, vakit ve nakit kazancı sağlayan yapıların oluşması mülkiyet algısını da değiştirmektedir. Platformların mülkiyetine sahip olmaksızın taksi işletmeciliğinden otel işletmeciliğine, perakende satışlara kadar uzanan etkileri, yakın gelecekte mülkiyet yapısında köklü değişmeler yaratacaktır. Sümer, Hammurabi, Roma döneminden bugün olgunlaşan hukuk sisteminde paradigma değiştiren yapı gündemin önemli.

Her şeyin kaydı; unutmayı unutun:

Her şeyin kaydedilmesiyle, "unutmanın unutulduğu aşamaya" geçiliyor. Bağlantı imkanları ve eş zamanlı uygulama potansiyeli yaşamın her anını kaydedebilecek. Öncelikle her şeyin kaydedilmesi, "şeffaflık" sorununu önemli ölçüde çözecektir. Müşteri, ürünün dönüştürme ve işlem süreçlerini birebir gözlemleyebilecektir. Müşteri, stoklama yöntemlerini izleyebilecek, üreticinin sosyal sorumluluklarını yerine getirip getirmediğini anlayacak, çevre-etkileşimi konusunda nelerin yapıldığını, nelerin yapılmadığını net biçimde öğrenebilecektir.

Her şeyin kaydı,"hatırlama kültürünü" de değiştiriyor. Ayrıca, insanların "algı yönetimi" kurnazlıklarıyla kendini olduğundan fazla göstermesi de sınırlanıyor. Belgeler ve uygulamalar, "Kötülük çıplak gelmez, üstüne mutlaka kutsal şal örter" özdeyişinin geçerlilik alanını daraltıyor.

Birikimlerin izlenmesi:

Eş zamanlı uygulama potansiyelleri, iş yerlerini rakiplerinin bir adım önüne geçiren iş yapma tarzını da etkinleştiriyor. Çalışanların değer, beklenti ve davranışları birebir gözlemlenirken, aynı işlem müşteriler için de yapılabiliyor.

Böylece çalışan ve müşteri birikimlerinden en üst düzeyde yararlanabilme fırsatları artıyor. Ayrıca, eş zamanlı gözetim ve denetim imkanları, iç süreçleri gözetleme kadar, dış süreçleri de gözetleme fırsatları dünyayı anlama, kendimizi bilme ve geleceği planlama bileşenlerinden oluşan bilinç düzeyini yükseltiyor.

"Büyük gözaltı" kaynak kullanımında yarattığı fırsat kadar "mahrem alanları rahatsız etmeye" da aday gelişmedir. Gelişmenin "olumlu" yanları kadar "olumsuz" yanlarını dikkate alarak, alternatif biçimleri geliştirmeliyiz.

Geri-bildirim döngüsünde kesintisizlik:

Eş zamanlı uygulama potansiyelleri, uygulamalardaki sapmaları anında bildirip kaydetmemizi sağlıyor. Geri bildirim ve sapmaları düzeltmeleri de anında yapabilme fırsatları veriyor. Bu açıdan "vakit ve nakit kazancı" sağlayan fırsatları büyütüyor.

İş süreçleri karmaşıklaşırken, geri-bildirim döngüsünü bu karmaşıklığa tepki verecek donanım ve yazılımlar da hızla gelişiyor.

Üretim, ulaşım, iletişimin iç bütünlüğü ve yeni bölüşüm ilişkiler: Eş zamanlı uygulama potansiyellerini, üretim, iletim, bölüşüm ilişkilerini değiştiriyor. Gelişmelerle ilgili göstergeler, yeni bir dünya kurulduğunu kanıtlıyor.

Gelecek hafta, eş zamanlı uygulama potansiyellerinin yarattığı yeni işlevler ve kültür üzerinde bilgilerimizi paylaşarak eleştirinize sunacağız. Bilgili ve temas halinde olan halk, kalkınmanın en önemli gücüdür. O nedenle, bu yazılardaki eksikleri tamamlama, yanlışlarını düzeltme; bilgileri paylaşarak büyütme konusunda herkesin eleştirel aklına ihtiyacımız var.

Analitik 3.0 aşaması nedir?

• Analitik yetkinliğin ilk adımı bilinçli bir etkilenme, ilgi ve amaç, araç ve ortamı özgür düşünceyle sorgulamaktır.

• Analitik yetkinliğin ikinci adımı, her işimizi en itkili biçimde nasıl yapmamız gerektiğini sorgulayan, sürekli gözden geçiren bir yol ve yöntem, yani "metot" geliştirmektir.

• Analitik yetkinliğin üçüncü adımı, ölçmek, saymak, karşılaştırmak ve genelleme yaparak varsayım oluşturmaktır.

• Dördüncü adım, işimizle ilgili bir zihni modele dayalı 'kuramsal çerçeveye" sahip olmaktır.

• Beşincisi, işlerimizi atadan gördüğümüz gibi değil, sağlıklı veriler üreterek, alışkanlıkla değil, analizle yönetmektir.

• Altıncı adım, büyük veriyi ehlileştirerek, işimize yarayan verilerle yaramayanı ayıklayarak bilgiye ve anlamaya dönüştürmektir.

• Yedinci adım, ayıklanmış verileri kullanarak yeni bir ürün ve iş yapma metodu geliştirmektir.

• Görgüyle iş yapma analitik 0.0, veriye dayalı analizle yönetmek analitik 1.0, büyük veriyi ehlileştirmek analitik 2.0, ayıklanmış veriyle yeni bir ürün ve iş yapma tarzı geliştirmek de analitik 3.0 aşamalarıdır.